Рудольф Абіхт

Рудольф Абіхт
ням.: Rudolf Abicht
Дата нараджэння	9 жніўня 1850(1850-08-09)
Месца нараджэння	Намыслаў, Гміна Намыслаў, Намыслоўскі павет, Апольскае ваяводства, Польшча
Дата смерці	12 лютага 1921(1921-02-12) (70 гадоў)
Месца смерці	Брэслау, Брэслаўскі ўрадавы рэгіён, Ніжняя Сілезія, Вольная дзяржава Прусія, Германскі рэйх
Грамадзянства	Германія
Род дзейнасці	філолаг, славіст, беларусазнавец
Месца працы	Уроцлаўскі ўніверсітэт Свіслацкая беларуская настаўніцкая семінарыя
Творы ў Вікікрыніцах

Рудольф А́біхт (ням.: Rudolf Abicht; 9 жніўня 1850, Намыслаў, Сілезія — 12 лютага 1921, Уроцлаў) — нямецкі філолаг-славіст, адзін з першых даследчы­каў і папу­ля­ры­за­­тараў беларускай культуры ў Германіі.

Біяграфія

Сын евангелісцкага пастара. Вучыўся ў гімназіях Уроцлава і Познані. Добраахвотнікам удзельнічаў у Франка-прускай вайне 1870—1871 гадоў.

Затым вывучаў тэалогію і ўсходнія мовы ў Берліне, Гале, Уроцлаве. Першапачаткова спецыялізаваўся на арабістыцы (дысертацыя прысвечана сірыйскаму гісторыку XIV ст. Ібн Аль-Вардзі). У 1876 стаў пастарам, пасля працаваў у Брэсцкім павеце.

Пасля абароны рэзка змяніў спецыялізацыю. З 1892 выкладчык польскай і рускай мовы ў Брэслаўскім універсітэце, з 1900 прафесар славянскай філалогіі Брэслаўскага ўніверсітэта. У 1907 атрымаў ступень доктара славянскай філалогіі за працу «Рускі гераічны эпас». Аўтар навуковых прац і падручнікаў, прысвечаных славянскім і ўсходнім мовам. Перакладаў з рускай Крылова, Пушкіна, Гогаля, Талстога, Астроўскага.

Абіхт — беларусазнаўца

У 1917—1918 гадах выкладаў беларускую мову ў Свіслацкай беларускай настаўніцкай семінарыі. У працах «Паказальнік крыніц Супрасльскага рукапісу» (1893-98), «Слова пра паход Ігараў» (1895, з яго перакладам тэксту помніка) даследаваў старажытнабеларускія помнікі.

Беларускія матэрыялы друкаваў у газетах «Гоман», якая выходзіла ў Вільні, «Deutschland» («Германія»), «Wilensker Zeitung» («Віленская газета») і інш. У газеце «Der Beobachter» («Наглядальнік», 5-29 верасня 1918) надрукаваў 5 артыкулаў «Са старажытнай і новай гісторыі беларусаў», багатых на фактычны матэрыял. Адзін з выдаўцоў (у суаўтарстве з Я. Станкевічам) беларускага лемантара «Просты спосаб стацца ў кароткім часе граматным» (Вроцлаў, 1918, надрукаванага лацінкай). Пры яго садзеянні выдадзены зборнік «Беларусь» (Берлін, 1919), прысвечаны геаграфіі, гісторыі і культуры Беларусі. Працаваў над гісторыяй беларускай літаратуры (захаваўся ўрывак).

У параў­нанні з «Беларускай гра­матыкай для школ» Б. Тарашкевіча (1918) праца Р. Абіхта не зрабіла іс­тотнага ўплыву на фарміраванне беларускай літаратурнай мовы, хаця і пры­­чынілася да зама­цавання ў ёй паасобных тэрмінаў (галосныя, зычныя і інш.). Яго лісты да А. І. Луцкевіча зберагаюцца ў БДАМЛіМ.

Переклаў на нямецкую мову творы Я. Купалы, Я. Коласа, беларускія казкі і песні.

Творы

Нямецкай

• Die Lieder der Dichter vom Stamme Hudail. Aus dem Arabischen uebersetzt… Namslau: Opitz, 1879.
• At-Tuhfa al-Waridiya. I.E.Donum Wardianum: Carmen Didacticum De Linguae Arabicae Grammatica A Zain-Ud-Dîn Ibn Al-Wardî Compositum. Breslau, 1891.
• Quellennachweise zum Codex Suprasliensis // Archiv für slavische Philologie 15 (1893) 321—337; 16 (1894) 140—153; 18 (1896) 138—155.
• Der Angriff der Bulgaren auf Constantinopel im Jahre 896 n. Chr // Archiv für slavische Philologie 17 (1895) 477—482.
• Das Lied von der Heerschaar Igorj’s. Leipzig: R. Gerhard, 1895.
• Russische Meisterwerke mit Accenten für den Unterricht mit und ohne Lehrer. Leipzig: R. Gerhard, [1895].
• Ist die Ähnlichkeit des glagolitischen mit dem grusinischen Alphabet Zufall? Leipzig: R. Gerhard, 1895.
• Martyrium der XLII Märtyrer zu Amorium // Archiv für slavische Philologie 18 (1896) 190—192.
• Die Hauptschwierigkeiten der russischen Sprache: Handbuch für alle russisch Lernenden. Leipzig: R. Gerhard, 1898.
• Martyrium des St. Dometius // Archiv für slavische Philologie 21 (1899) 44-49.
• De Stephani despotae quae feruntur scriptis. Leipzig: R. Gerhard, 1900.
• Declamatio De nomine dulcissimi Jesu circumcisi. Leipzig: R. Gerhard, 1903.
• Camilla Lucerna, die südslawische Ballade von Asan Agas Gattin und ihre Nachbildung durch Goethe (1905)
• Das südrussische Igorjlied und sein Zusammenhang mit der nordgermanischen Dichtung. Breslau, 1906.
• Die russische Heldensage. Leipzig: R. Gerhard, 1907.
• Das Alphabet Chrabrs // Archiv für slavische Philologie 31 (1910) 210—217.
• Die Interpunktion in den slavischen Übersetzungen griechischer Kirchenlieder // Archiv für slavische Philologie 35 (1914) 413—437.
• Haben die alten slavischen Übersetzer der griechischen Kirchenlieder die Silbenzahlen der griechischen Liederverse festgehalten? // Archiv für slavische Philologie 36 (1916) 414—428.
• Andreas Boboli und Josafat Kuncewič — zwei Märtyrer des Jesuitenordens // Zeitung d. 10. Armee. 1918. Nr. 626. S. 4; Nr. 627. S. 4.

Беларускай

• Pròsty spòsab stàcca ŭ karòtkim čàše hràmatnym. brèslaŭ 1918.

Літаратура

• Pozniak T. Rudolf Abicht jako białorutenista // Slavica Wratislaviensia, LXXIX, Wrocław 1993. S. 15—30.
• Рудольф Абіхт і Антон Луцкевіч. Перапіска (1916—1921) // Шляхам гадоў: Гіст.-літ. зб. — Мінск: Маст. літ., 1994.
• Сакалоўскі У. Абіхт // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1. А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч [і інш.]. — Мн.: БелЭн, 1993. — 494 с.; іл.
• Сакалоўскі У. Абіхт // Беларуская мова: Энцыклапедыя. — Мн.: БелЭн, 1994. — 655 с. — ISBN 5-85700-126-9.
• Абіхт Рудольф // Культура Беларусі: энцыклапедыя / рэдкал.: Т. У. Бялова (гал. рэд.) [і інш.]. — Мн.: Беларус. Энцыкл. імя П. Броўкі, 2010. — Т. 1. — 704 с. — 3 000 экз. — ISBN 978-985-11-0496-9.
• Абіхт Рудольф // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі

• https://sites.google.com/site/belhistsite/Home/asobi/rabicht Архівавана 24 чэрвеня 2016.
• http://www.mbd.muzeum.uni.wroc.pl/dzieje-uniwersytetu/profesorowie-przed-1945-r/rudolf-abicht (польск.)