Рыгор Данілавіч Мурашка

Рыгор Данілавіч Мурашка
Рыгор Данілавіч Мурашка
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	3 (16) лютага 1902
Месца нараджэння	Бязверхавічы, Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	красавік 1944 (42 гады)
Грамадзянства	Расійская імперыя; СССР;
Дзеці	Анцінея Рыгораўна Мурашка
Альма-матар	Нясвіжская настаўніцкая семінарыя;
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, крытык
Мова твораў	беларуская
Грамадская дзейнасць
Член у	Маладняк; Беларуская асацыяцыя пралетарскіх пісьменнікаў; Саюз пісьменнікаў СССР;
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Рыгор Данілавіч Мурашка (3 (16) лютага 1902, в. Бязверхавічы, цяпер Слуцкі раён, Мінская вобласць — красавік ці чэрвень 1944) — беларускі пісьменнік.

Біяграфія

Нарадзіўся ў вялікай сялянскай сям’і. Жылі бедна. Вучыўся ў народнай школе. Скончыў 2-класную валасную школу (1916), у 1917—1918 вучыўся ў Нясвіжскай настаўніцкай семінарыі. Вельмі шмат чытаў, асабліва французскіх класікаў. Працаваў падзёншчыкам у маёнтку Івань, на рамонце шашы. Удзельнічаў у барацьбе з польскімі акупантамі на Случчыне (1919—1920). Паранены шабляй. З 1920 г. член РКП(б). У 1920—1921 і 1924—1926 г. служыў у Чырвонай Арміі. Падчас службы ў 1920 г. скончыў курсы пры НКУС БССР, інструктар павятовага ваенрэўкама. Хварэў на тыфус. Жыў у Валогдзе ў час страшнага голаду. У маі 1921 адправіўся дамоў, загадчык хаты-чытальні ў Цараўцах, член валаснога зямельнага аддзела. У 1921—1924 — на савецкай і партыйнай рабоце. Член «Маладняка», БелАППа. Адказны сакратар часопіса «Бальшавік Беларусі» (1926—1929), загадчык аддзела мастацкай літаратуры Дзяржаўнага выдавецтва БССР (1930—1933), загадчык кабінета маладога аўтара. Член Саюза пісьменнікаў СССР (з 1934). Падчас рэпрэсій 1930-х не пацярпеў, але быў сведкам раскулачвання сваякоў-аднасяльчан^[1]. У канцы 1930-х — пачатку 1940-х значна пагоршылася здароўе. У чэрвені 1941 г. лячыўся ў санаторыі «Новая Ельня».

Падчас Другой сусветнай вайны застаўся ў Мінску. У «Беларускай газеце» працаваў карэктарам, пасля рэдагаваў некаторыя матэрыялы. Тут быў апублікаваны ягоны нарыс пра здачу Мінска Чырвонай Арміяй, уцёкі партыйнага кіраўніцтва, у гэтай жа газеце Р. Мурашка пачаў публікаваць і новую аповесць, але не скончыў яе^[1]. З 1943 г. у мінскім падполлі, збіраў звесткі пра дзейнасць гарадской управы, біржы працы, прамысловых прадпрыемстваў, пра вываз у Германію культурных каштоўнасцей Беларусі. Над Мурашкам навісла пагроза арышту, восенню ён далучыўся да атрада «Мсцівец» партызанскай брыгады «Разгром», якая дзейнічала ў Барысаўскім, Смалявіцкім і Чэрвеньскім раёнах. У атрадзе камандаваў аператыўнай групай. Загінуў у красавіку ці ў чэрвені 1944 г. у час прарыву блакады на Лагойшчыне.

Жонка — Соф’я (Саламея) Емяльянаўна. Сын Генрых памёр маючы толькі 8 год. Дачка Анцінея — мовазнаўца, укладальнік «Дыялекталагічнага атласа беларускай мовы».

Творчасць

Пачаў пісаць у 12 гадоў. Дэбютаваў допісам у 1924 г. (абразок «Папоўскі шлюб» у газеце «Савецкая Беларусь»). Аўтар зборнікаў апавяданняў «Стрэл начны ў лесе» (1926), «Прыгранічны манастыр» (1930), «Званкі» (1931), «Рузікі» (1932), «Мюдаўская ноч» (1934), аповесці «У іхным доме» (1929), раманаў «Сын» (1929), «Салаўі святога Палікара» (1940, часопіс «Полымя»^[1]; асобнае выданне 1967). У гады вайны напісаў раманы «Таварышы» (выданы ў 1993 годзе) і «Насуперак лёсу». У суаўтарстве з Мік. Гарнічам напісаў кнігу «Бацька Бажэнка: Запіскі Тарашчанца» (1935). Апавяданне «Смерць маткі» надрукавана ў лагойскай падпольнай газеце «За Савецкую Беларусь».

Вядомасць да Р. Мурашкі прыйшла пасля рамана «Сын» (1929), дзе пісьменнік апісвае падзеі напярэдадні рэвалюцыі 1905 года. Галоўны герой — вясковы хлопец, які трапіў у горад, ператвараецца ў пралетара-рэвалюцыянера, вядома, у цэнтры ўвагі выключная роля бальшавікоў. Раман з сакавітай народнай мовай і цікавымі гістарычнымі эпізодамі стаў адным з папулярных і заняў адно з значных месцаў у беларускай савецкай літаратуры. Творы Р. Мурашкі пачалі часта з’яўляцца ў перыядычным друку.^[1]

«Творы Мурашкі задуманы і напісаны заўсёды цікава. У іх часам ёсць пэўны элемент прыгодніцтва. Стыль вобразны і дынамічны. Часам шкодзіць не зусім схаваная ідэалагічная тэндэнцыя і ўхіл у падкрэсліванне эфектаў», — пісаў Максім Гарэцкі. «… Адзін з самых таленавітых беларускіх празаікаў 20-х — 30-х гадоў мінулага стагоддзя. Цудоўна гучыць слова Мурашкі, гэта ж вершы ў прозе. Асабліва калі ён апісвае прыроду, вясковы побыт», — мяркуе Лідзія Савік. Высока ацаніў яго раманы Міхась Мушынскі.

У аповесці Б. Мікуліча «Цяжкая гадзіна» Р. Мурашка выведзены ў вобразе пісьменніка Рыгора Цярэшкі.^[1]

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д Крушына Р. Праўдзіва і бяз…

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
Мурашка Рыгор // Беларускія пісьменнікі (1917—1990): Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі. Нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — 653 с.: іл. — 22 000 экз. — ISBN 5-340-00709-X.
Мурашка Рыгор // Беларускія пісьменнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. У 6 т. / пад рэд. А. І. Мальдзіса. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 1992—1995.
Крушына Р. Праўдзіва і бяз тэндэнцыяў / Фэльетоны // Беларуская Інтэрнэт-Бібліятэка КАМУНІКАТ — Эл.рэсурс kamunikat.org
Мурашка Рыгор Данілавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 505. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
Максім Гарэцкі. Маладняк за пяць гадоў

Спасылкі

Рыгор Данілавіч Мурашка на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»
Мурашко Григорий Данилович (руск.) // Праект «Партызаны Беларусі»
http://book.polotsk.museum.by/be/node/66625 Архівавана 1 мая 2024.
Рыгор Мурашка: пісьменнік дынамічнага стылю

[КрушПраўд-1] а ^б ^в ^г ^д Крушына Р. Праўдзіва і бяз…

[1]