Перайсці да зместу

Тула

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Горад
Тула
руск.: Тула
Герб Сцяг[d]
Герб Сцяг[d]
Краіна
Рэгіён
Каардынаты
Кіраўнік
Першая згадка
Плошча
187,7 км²
Вышыня цэнтра
170 м
Насельніцтва
461 692[1] чалавек (2024)
Часавы пояс
Тэлефонны код
4872
Паштовыя індэксы
300000 — 300999
Аўтамабільны код
71
Афіцыйны сайт
Тула на карце Расіі ±
Тула (Расія)
Тула
Тула (Тульская вобласць)
Тула

Ту́ла (руск.: Тула) — горад у Расіi, цэнтр Тульскай вобласці, гарадской акругі горад Тула. Тула размешчана на поўначы Сярэднярускага ўзвышша на беразе ракі Упы за 193 км на поўдзень ад Масквы. Працягласць горада з поўначы на поўдзень — 30 км, з захаду на ўсход — 25 км. Горад-Герой (з 1976 года).

Назва горада Тула ад назвы ракі Тула (> Тулка, Туліца[2]), на ўтоку якой у раку Упа паўстала паселішча.

Назва Тула балцкага паходжання. Корань Tul- у літоўскай рачной назве Tulė, у латышскіх Tuleja, Tulija[3][4].

Тула ўпершыню згадваецца ў Ніканаўскім летапісе XVI стагоддзя пад 1146 годам. Уваходзіла ў Разанскае княства, з 1503 года ў Маскоўскай дзяржаве. У 16-17 стст. важны ўмацаваны пункт на паўднёвай ускраіне Маскоўскай дзяржавы. У 1552 годзе вытрымала аблогу войскаў крымскага хана Даўлет-Гірэя I. У 1607 годзе ў Тульскім крамлі абараняліся паўсталыя сяляне на чале з І. І. Балотнікавым.

У 17 ст. становіцца цэнтрам жалезаробчай прамысловасці на базе мясцовых жалезных руд. У 1712 годзе па ўказе Пятра I у Туле быў заснаваны дзяржаўны зброевы завод. З 1796 года Тула — цэнтр Тульскай губерні. У 19 ст. у Туле развіваюцца вытворчасць зброі і металаапрацоўка, выраб самавараў і гармонікаў, саматужныя металічныя промыслы.

Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў кастрычніку — снежні 1941 года часці Чырвонай арміі абаранялі горад ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Вядомыя асобы

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. Численность постоянного населения
  2. Г. П. Смолицкая. Гидронимия бассейна Оки. Москва, 1976. С. 84.
  3. A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 349.
  4. Топоров В. Н. О северо-западнорусском локусе балтийской гидронимии. (из цикла «По окраинам Древней Балтии») // Res Balticae. 1995. С. 34.