Таўсуг

	Таўсуг ; (Tau Sūg)
Агульная колькасць	1543000 (2020)
Рэгіёны пражывання	Філіпіны—1302000, Інданезія—22000, Малайзія—219000
Мова	таўсуг
Рэлігія	іслам
Блізкія этнічныя групы	сурыгаанон, бутуанон, себуанцы

Таўсу́г (саманазва: Tau Sūg, літаральна «народ плыняў»), таксама вядомы як сулу́к (малайск.: Suku Suluk, літаральна «народ плыннага мора») — аўстранезійскі народ. Жывуць на астравах Сулу на поўдні Філіпін, на поўначы вострава Калімантан у Малайзіі і Інданезіі. Агульная колькасць (2020 г.) — 1 543 000 чалавек^[1].

Паходжанне[правіць | правіць зыходнік]

Згодна запісам султаната Сулу, продкі таўсуг паходзілі з розных краін Паўднёва-Усходняй Азіі, у тым ліку з Явы, Суматры і Чампы, і прыбылі на Сулу ў сярэднявеччы. Аднак навуковыя дадзеныя паказваюць, што засяленне архіпелага аўстранезійцамі адбылося на некалькі тысячагоддзяў раней. Сувязь мовы таўсуг з мовамі насельнікаў паўночнага Мінданаа і цэнтральнай часткі Філіпінаў сведчыць, што перасяленне на Сулу адбывалася з поўначы. Доўгі час астравіцяне развіваліся адносна ізалявана, так што нават у нашы дні таўсуг з розных мясцін вылучаюць сябе асобнымі саманазвамі. Фарміраванне адзіных этнаса і мовы, а таксама перасяленне на суседнія Калімантан і Басілан адбыліся ў перыяд існавання султаната Сулу.

Культура[правіць | правіць зыходнік]

Традыцыйнымі заняткамі таўсуг з'яўляюцца сельская гаспадарка, рыбалоўства і гандаль. Яны вырошчваюць сухадольны рыс у спалучэнні з іншымі збожжавымі і клубневымі культурамі, какосавай пальмай, трымаюць хатнюю птушку, буйвалаў, кароў, авечак і г. д. Рыбалоўства як сталы ці частковы занятак, ажыццяўляецца ў прыбярэжных водах, галоўным чынам з выкарыстаннем сетак, гаплікаў і пастак. Гандлем займаюцца як мужчыны, так і жанчыны. Мужчыны — звычайна на доўгія адлегласці. У мінулым яны плавалі на марскіх суднах да Кітая. У нашы дні — паміж астравамі. Развіты гандаль, у тым ліку кантрабанда паміж жыхарамі Філіпін і Малайзіі. Распаўсюджаныя рамёствы: пляценне, апрацоўка тканін, бамбука і металаў.

Вылучаюцца 3 віды традыцыйных паселішчаў: кампактныя гарады і прыбярэжныя вёскі, а таксама вёскі каўман ва ўнутраных раёнах з ракіданай планіроўкай, калі асобныя сямейныя гаспадаркі знаходзяцца ў атачэнні палеткаў. Часам сям'я можа мець дадатковыя палеткі далёка ад асноўнага жылля. У такім разе там узводзяць гаспадарчыя і часовыя жылыя пабудовы. Хаціна звычайна складаецца з адзінага прастакутнага пакоя з бамбукавымі ці драўлянымі сценамі, з саламяным дахам, што ўзвышаецца на слупах да 2 — 3 метраў над зямлёй. Да хаціны прыбудоўваюць некалькі ганкаў. Адзін з іх вядзе да кухні, якая ладзіцца асобна ад жылой часткі. З розных бакоў гаспадарку абкружае бамбукавы тын.

Каўман — не толькі паселішча, але і абшчына, на чале якой стаіць выбраны стараста, звычайна найбольш заможны гаспадар. Многія абшчыны з'яўляюцца сваяцкімі, паколькі знутры практыкуюцца шлюбныя сувязі, у тым ліку са стрыечнымі сваякамі па лініі бацькі. Сваякі дзейнічаюць як адзіная група падчас крызісаў, у мінулым яны арганізоўвалі супольную абарону, аказвалі дапамогу хворым, галодным, адстойвалі гонар сям'і. Асабліва моцная братэрская салідарнасць. Важнымі застаюцца рытуальна-сяброўскія зносіны, заключэнне палітычных і эканамічных саюзаў.

Сустракаюцца малыя нуклеарныя і вялікія пашыраныя сем'і. Шлюб арганізуюць бацькі маладых. Практыкуюцца выкуп нявесты і палігінія. Вядомы выпадкі выкрадання жанчын, у мінулым — прымусовыя шлюбы з захопленымі рабынямі. У ідэале малдая сям'я будуе сваю хаціну, але часцей некаторы час жыве са сваякамі мужа. Дазволены разводы, але яны здараюцца рэдка. Сталенне дзяцей суправаджаецца рытуальнымі святамі абразання (як хлопчыкаў, так і дзяўчат), першага чытання Карана. Большасць абмяжоўваецца толькі пачатковай адукацыяй. Зямля перадаецца ў спадчыну сынам, прычым старэйшы заўсёды мае перавагу перад малодшымі. Астатняя маёмасць падзяляецца паміж усімі дзецьмі, у тым ліку дачкамі.

У перыяд султаната Сулу грамадства падзялялася на высакародных, простых абшчыннікаў і рабоў. Да высакародных адносіліся сваякі султана, яго слугі, якія атрымоўвалі прывілегіі ў спадчыну, мусульманскія святары. Высакародныя не былі роўнымі паміж сабою, падзяляліся на рангі. Простыя абшчыннікі складалі каля 80% насельніцтва. Часам заняткі мараплаўствам і пірацтвам давалі значныя прыбыткі і спрыялі іх сацыяльнаму росту. Рабамі станавіліся захопленыя ў палон іншаверцы. Большасць рабоў жылі асобна ад уладальніка і выконвалі ў яго дачыненні пэўныя абавязкі. У нашы дні ўсё насельніцтва мае аднолькавыя грамадзянскія правы.

Фальклор прадстаўлены песнямі, казкамі, міфамі, гістарычнымі паданнямі, танцамі.