І

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Кірылічны алфавіт
Кірыліца
А Б В Г Ґ Д Ђ
Ѓ Е (Ѐ) Ё Є Ж З
Ѕ И (Ѝ) І Ї Й Ј
К Л Љ М Н Њ О
П Р С Т Ћ Ќ У
Ў Ф Х Ц Ч Џ Ш
Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я
Гістарычныя літары
(Ҁ) (Ѹ) Ѡ (Ѿ) (Ѻ) Ѣ
Ѥ ІѢ Ѧ Ѫ Ѩ Ѭ
Ѯ Ѱ Ѳ Ѵ (Ѷ) Ын
Літары неславянскіх моў
Ӑ Ӓ Ә Ӛ Ӕ Ғ Ӷ
Ҕ Ӗ Ҽ Ҿ Ӂ Җ Ӝ
Ҙ Ӟ Ӡ Ӥ Ӣ Ӏ Ҋ
Қ Ҟ Ҡ Ӄ Ҝ Ԟ Ӆ
Ӎ Ҥ Ң Ӊ Ӈ Ӧ Ө
Ӫ Ҩ Ҧ Ҏ Ҫ Ҭ Ӳ
Ӱ Ӯ Ү Ұ Ҳ Һ Ҵ
Ӵ Ҷ Ӌ Ҹ Ӹ Ҍ Ӭ
Заўвага. Знакі у дужках
не маюць статусу
(самастойных) літар.

І і (т.зв. І дзесяцяры́чнае) — дзясятая літара беларускага і дванаццатая украінскага кірылічных алфавітаў. Можа быць маленькай і вялікай. Мае рукапісную і друкаваную формы.

Вымаўленне[правіць | правіць зыходнік]

Літара І часцей за ўсё абазначае нелабіялізаваны галосны гук [і]: ліпень, спіна, мір. Пасля галосных, Ў, Ь і апострафа абазначае ётаваны гук [йі]: краіна, гаі, у Прыднястроўі.

Гісторыя літары[правіць | правіць зыходнік]

І паходзіць з кірылічнай (І дзесяцярычнае), што ўзнікла на аснове грэка-візантыйскай (ёта). У старабеларускае пісьмо перайшла са старажытнарускага, дзе абазначала гук [і] і мела лікавае значэнне 10

У рукапісах XIV—XVII стст. у сувязі з функцыяніраваннем розных пісьмовых школ і выкарыстаннем розных тыпаў пісьма (устаў, паўустаў, скорапіс) ужывалася ў некалькіх варыянтах, якія дапамагаюць вызначаць час і месца напісання тэкставага помніка.

І ў рускім алфавіце[правіць | правіць зыходнік]

Літара І выкарыстоўвалася ў рускім дарэформенным правапісе, але затым, у 1918 годзе, была канчаткова скасавана.

Табліца кодаў[правіць | правіць зыходнік]

Кадзіроўка Рэгістр Дзесятковы код Шаснаццатковы код Васмярковы код Двайковы код
Юнікод Вялікая 1030 0406 002006 00000100 00000110
Маленькая 1110 0456 002126 00000100 01010110
ISO 8859-5 Вялікая 166 A6 246 10100110
Маленькая 246 F6 366 11110110
KOI-8 Вялікая 182 B6 266 10110110
Маленькая 166 A6 246 10100110
Windows-1251 Вялікая 178 B2 262 10110010
Маленькая 179 B3 263 10110011

У HTML вялікую І можна запісаць як І ці І, а маленькую і — як і ці і.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

  • I лацінскае
  • Ї — ётаваны варыянт І, які прысутнічае ва ўкраінскім алфавіце.