Горы Азербайджана

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Базардзюзю — найвышэйшая горная вяршыня Азербайджана (4466 м)

Горы Азербайджана — больш за палову тэрыторыі Азербайджана займаюць горы, якія адносяцца да сістэмы Вялікага Каўказа на поўначы і Малога Каўказа на захадзе і паўднёвым захадзе. Разам з Талышскімі гарамі, яны ахопліваюць Кура-Араксінскую нізіну з поўначы, захаду і паўднёвага ўсходу.[1]

Базардзюзю[правіць | правіць зыходнік]

Найвышэйшай горнай вяршыняй рэспублікі з'яўляецца вяршыня Базардзюзю, вышынёй 4466 метраў.

У паўднёва-ўсходняй частцы Вялікага Каўказа ёсць 2 горныя хрыбты: з вяршыняй Базардзюзю (4466 метраў) Галоўны або межавы, з вяршыняй Шахдаг (4243 метра) Вялікі ці Бакавы. Да паўднёвым захадзе горныя хрыбты паступова памяншаюцца на 1000-700 метраў. Малы Каўказ ахоплівае паўднёва-заходнюю і заходнюю часткі рэспублікі, валодае параўнальна невялікі узвышшам, з'яўляецца горнай тэрыторыяй са складанай структурай. Асноўнымі горнымі хрыбтамі з'яўляюцца Мураўдаг, Шахдаг і Зангезур. Карабахскае пласкагор'е, пачынаючы ад поўдня Мураўдага да ракі Аракс, знаходзіцца на дугападобных конусах патухлых вулканаў і лаве чацвёртага перыяду.

Шахдаг[правіць | правіць зыходнік]

Гара Шахдаг

Шахдаг — горная вяршыня ва ўсходняй частцы Вялікага Каўказа, у сістэме Бакавога хрыбта. Складзеная пераважна вапнякамі і даламітамі. Вышыня 4243 метраў. Ландшафт фармуюць ледавікі, вадаспады і высакагорныя лугі. У заходняй частцы Шахдагскага масіва, сярод скал на вышыні каля 3700-3800 м размешчаны два возеры, дарога да іх ляжыць праз заходнія «вароты» Шахдага" — вузкую цясніну, па якой сцякае адзін з прытокаў ракі Шахнабад. З гэтага боку Шахдаг вельмі моцна, падвяргаючыся эрозіі пад уздзеяннем ветру і ападкаў, разбураецца.[2][3]

Талышскія горы[правіць | правіць зыходнік]

Талышскія горы размешчаны на паўднёва-ўсходняй ўскраіне краіны і складаюць пераходнае звяно ад гор Малога Каўказа да Эльбурских гор. Яны складаюцца з трох асноўных горных хрыбтоў вышынёй 2477 метраў: Талышский межавы хрыбет, Пештасарский і Буроварский хрыбты. У адміністрацыйным плане на тэрыторыі Азербайджана Талышские горы размешчаны ў Астарынскім, Ленкаранскім, Лерыцккім, Масалінскім, Ярдымлінскім і Джалілабадскім раёнах Азербайджана, а таксама ў Наминском, Астарынскім, Фуманскскім, Масальскі, Калурскім і Масулінскім шахрэстанах Ірана.[4]

Янар Даг[правіць | правіць зыходнік]

Гара Геязань

Гара Янар Даг (бел.: «Гара, якая гарыць») размешчана на тэрыторыі вёскі Мамадлі, Апшэронскага раёна Азербайджана. Паводле распараджэння прэзідэнта Азербайджанскай Рэспублікі Ільхама Аліева ад 2 мая 2007 года, у сувязі з аховай гары Янар Даг і развіццём турызму ў дадзенай мясцовасці быў створаны дзяржаўны гісторыка-культурны і прыродны запаведнік пад аднайменнай назвай.[5]

Мураўдаг[правіць | правіць зыходнік]

Мураўдаг — найбольш высокі горны хрыбет у сістэме Малога Каўказа. Даўжыня каля 70 км, вышыня 3724 м (гара Гямыш). Складзены пераважна асадкава-вулканагеннай тоўшчай са скалістым грэбнем.[6]

Геязань[правіць | правіць зыходнік]

Геязань (азерб.: Göyəzən) — адзінкавая скалістая гара вулканічнага паходжання, вышынёй 858 метраў. Размешчана на дне шырокай пласкадонныя кальдерной катлавіны ў басейне ніжняга цячэння ракі Джогас (левы прыток ракі Акстафы) у Казахскім раёне Азербайджана, за 15-16 км ад раённага цэнтра горада Казах.[7]

Спіс самых высокіх гор[правіць | правіць зыходнік]

Вялікі Каўказ[правіць | правіць зыходнік]

Вышыня (м) Назва Арыгінальнае назва
4466[8] Базардзюзю Bazardüzü
4243[8] Шахдаг Şahdağ
4206[8] Туфандаг Tufandağ
4126[8] Базарюрд Bazaryurd
4116[8] Ярыдаг Yarıdağ
4079[8] Чарундаг Çarındağ
4042[8] Пік Ільхам İlham zirvəsi
4020[8] Рагдан Raqdan

Малы Каўказ[правіць | правіць зыходнік]

Вышыня (м) Назва Арыгінальнае назва
3906[8] Капыджык Qapıcıq dağı
3865[8] Алагёз Alagöz
3827[8] Агдабан Ağdaban dağı
3814[8] Казангёльдаг Qazangöldağ
3754[8] Сарыдэрэ Sarıdərə dağı
3724[8] Гямыш Gamışdağ
3613[8] Дэлідаг Dəlidağ
3560[8] Дэвебойну Dəvəboynu dağı
3549[8] Кашбулак Qoşabulaq dağı
3437[8] Кэтыдаг Kəti dağı
3367[8] Гіналдаг Hinaldağ
3364[8] Алінджа Əlincə dağı

Талышскія горы[правіць | правіць зыходнік]

Вышыня (м) Назва Арыгінальнае назва
2493[8] Кюмюркёй Gömürgöy
2433[8] Гызюрду Qızyurdu

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. CIA — The World Factbook (кніга фактаў ЦРУ) Архівавана 9 ліпеня 2016. (англ.)
  2. Шахдаг ў БСЭ Архівавана 15 ліпеня 2014. (руск.)
  3. Шахдаг (4243 м) з поўначы Архівавана 16 чэрвеня 2009. (руск.)
  4. Талышскія горы(недаступная спасылка) (руск.)
  5. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI: «Yanar dağ» dövlət tarix-mədəniyyət və təbiət qoruğunun yaradılması haqqında (азерб.)
  6. Муровдаг(недаступная спасылка) (руск.)
  7. Гейазан(недаступная спасылка) (руск.)
  8. а б в г д е ё ж з і к л м н о п р с т у ф х Азербайджанскія Горныя Вяршыні Tourism.az (руск.)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Гроссгейм А.А. У гарах Талыша. М., Выд. Акадэміі Навук СССР, 1960 г. (руск.)
  • Allenbach P., "Geologie und Petrographie des Damavand und Nordische Elburz (Talisch, Baghrow)",Iran, Mitteil.Geol.Inst.Eidgenossidchen Tech. Hochschule Univ. Zurich, 1966, N. F. 63. (ням.)
  • Ш.А. Азізбек і інш., "Геалогія і вулканізму Талыша", Баку, "Элм", Інстытут геалогіі ім. І.М. Губкіна (руск.)

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]