Міхаіл Кірылавіч Баброўскі

Міхаіл Кірылавіч Баброўскі
Дата нараджэння	8 (19) лістапада 1784
Месца нараджэння	Волька Выганоўская[d], Бельская зямля, Падляшскае ваяводства, Малапольская правінцыя, Карона Каралеўства Польскага, Рэч Паспалітая
Дата смерці	21 верасня (3 кастрычніка) 1848 (63 гады)
Месца смерці	Шарашова, Пружанскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя
Месца пахавання	Шарашова
Грамадзянства	Расійская імперыя
Род дзейнасці	навуковец
Навуковая сфера	палеаграфія
Месца працы	Імператарскі Віленскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар навук
Альма-матар	Імператарскі Віленскі ўніверсітэт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Міхаіл (Міхал) Кірылавіч Баброўскі (8 (19) лістапада 1784, в. Волька Выганоўская, цяпер Бельскі павет, Падляскае ваяводства, Польшча — 21 верасня (3 кастрычніка) 1848, мяст. Шарашова Пружанскага павета) — славіст, арыенталіст, багаслоў, даследчык старажытных славянскіх рукапісаў і старадрукаваных кірылічных выданняў, доктар багаслоўя (1823), канонік Брэсцкага капітула (1817).

Член Археалагічнай акадэміі ў Рыме, парыжскага і лонданскага азіяцкіх навуковых таварыстваў, Таварыства гісторыі і старажытнасцяў расійскіх пры Маскоўскім універсітэце, камітэта па выпрацоўцы харвацкага правапісу ў Далмацыі.

Міхаіл Баброўскі разам з Ігнатам Даніловічам лічыцца адным з першых творцаў «беларускага нацыянальнага адраджэння» альбо «беларускай нацыянальнай ідэі».

Валодаў беларускай мовай, за якую лічыў падляшскі дыялект без «акання», «дзекання», «цекання», з мяккімі «дзь» і «ць» і поўнымі канчаткамі інфінітываў, напрыклад «ходити».

Біяграфія

Сям’я

Паходзіць са старадаўняга беларускага шляхецкага роду. Бацька — Кірыла Баброўскі — быў высвечаны на ўніяцкага святара берасцейскім грэка-каталіцкім біскупам Сімяонам Млоцкім у 1779 годзе, яго маці — Ганна з роду Крупскіх. У сям’і было пяцёра сыноў, аднак у жывых засталіся толькі старэйшы Язэп і малодшы Міхал.

Адукацыя

Навучаўся ў Кляшчэляўскай царкоўнай школе і піярскім вучылішчы ў Драгічыне, Беластоцкай гімназіі (скончыў у 1806 годзе) і Галоўнай духоўнай семінарыі пры Віленскім універсітэце (скончыў у 1812 годзе). У 1811 годзе атрымаў ступень магістра філалогіі, у 1812 годзе стаў магістрам багаслоўя, у 1814 — магістрам філасофіі. Прыняў пасвячэнне ў 1815 годзе, з 1817 года канонік брэсцкі.

Праца ў Віленскім універсітэце

У 1817—1822 гадах у замежнай навуковай камандзіроўцы ад Віленскага ўніверсітэта, наведаў славянскія землі, Францыю і Італію і вывез адтуль значную колькасць кніг, якія ён прадаў потым Віленскай семінарыі.

З 1822 года прафесар Віленскага ўніверсітэта. У 1822—1824 гадах і пасля перапынку з 1826 года прафесар экзегетыкі і герменеўтыкі Віленскага ўніверсітэта. З 1823 года доктар тэалогіі. Заснавальнік беларуска-літоўскага філалагічнага гуртка ў Віленскім універсітэце. Выступаў супраць паланізацыі і лацінізацыі.

Следства і высылка

У сувязі са следствам, разгорнутым М. М. Навасільцавым па справе тайных студэнцкіх таварыстваў філаматаў і філарэтаў, быў разам з прафесарамі Ю. Галухоўскім, І. Даніловічам, І. Лялевель адхілены ад выкладання і высланы з Вільні.

У 1824—1826 гадах знаходзіўся ў ссылцы ў базыльянскім манастыры ў Жыровіцах.

Дзякуючы заступніцтву мецэната М. П. Румянцава ў 1826 годзе Баброўскі атрымаў магчымасць вярнуцца ва ўніверсітэт

У 1833 годзе практычна быў сасланы ў мястэчка Шарашова, дзе быў святаром да канца жыцця. У сувязі з пераследаваннем грэка-католікаў перайшоў у праваслаўе. Займаўся навукай і выхаваннем пляменніка Паўла, бацька якога заўчасна памёр. Памёр ад халеры. Пахаваны на шарашоўскіх могілках за алтаром царквы св. Пятра і Паўла.

Навуковая дзейнасць

Даследаваў унікальныя калекцыі славянскіх рукапісаў і старадрукаў, увёў у навуковы ўжытак многія помнікі пісьменства. Адзін з пачынальнікаў скарыназнаўства, які нанова адкрыў для еўрапейскай навукі імя Ф. Скарыны. Толькі невялікая частка яго рукапіснай спадчыны апублікавана пры жыцці, частка знікла адразу пасля смерці даследчыка.

Супрасльскі рукапіс

Супрасльскі рукапіс

Яшчэ гімназістам зацікавіўся архівам і бібліятэкай Супрасльскага манастыра каля Беластока, дзе ў 1822 годзе выявіў Супрасльскі зборнік, адзін з вельмі важных кірылічных помнікаў царкоўнаславянскай мовы. Баброўскі паведаміў пра гэта Вастокаву, які ў 1825 годзе надрукаваў вынікі сваіх даследаванняў. Частка рукапісу (118 лістоў) трапіла да Копітара і захоўваецца ў Любляне; яна была выдадзена Міклошычам пад назвай «Monumenta linguae paleoslovenicæ е codice Supraslensi» (Вена, 1851). Частка (два сшыткі) захоўваецца ў пецярбургскай Расійскай нацыянальнай бібліятэцы; астатняя частка патрапіла ў бібліятэку графаў Замойскіх у Варшаве і захоўваецца цяпер у польскай Нацыянальнай бібліятэцы.

Іншая дзейнасць

Збіраў матэрыялы пра дзейнасць Швайпольта Фіёля, Францыска Скарыны, Івана Фёдарава, Пятра Мсціслаўца. Склаў навуковае апісанне старажытных кірылічных і глаголічных помнікаў пісьменства, якія захоўваюцца ў Ватыканскай бібліятэцы. Увёў у навуковы абарот шэраг важных помнікаў гісторыі і культуры.

За свае навуковыя працы Баброўскі быў абраны членам археалагічнай акадэміі ў Рыме, Азіяцкага грамадства ў Парыжы і Лондане, Таварыства гісторыі і старажытнасцяў Расійскіх пры Маскоўскім універсітэце.

Працы

• шмат дробных артыкулаў у «Dziennik Wileński» 1824—1826
• Wyobrażenie nauki Pisma św., jej części i literatury (в «Dzieje dobroczynności Krajowej i zagranicznej», 1823)
• «Archeologia biblica» (Вільна, 1829)
• «Wiadomość historiczna o Universytecie Wileńskim» (1828)

Памяць

Імя Баброўскага нададзена Лабараторыі вывучэння духоўнай культуры Падляшша (Масква) і вуліцы ў Шарашове.

Літаратура

• Бобровский П. О. М. К. Бобровский (1785—1848), ученый славист-ориенталист. — СПб., 1889;
• Бобровский П. О. К биографии М. К. Бобровского (славянского филолога-ориенталиста). — СПб., 1890;
• Charkiewicz W. Bez steru i busoli (sylwetka ks. prof. Michała Bobrowskiego). — Wilno, 1929;
• Станкевіч А. Магнушэўскі, Паўлюк Багрым, Баброўскі: (Да вытокаў беларускага адраджэння). — Вільня, 1937;
• Лабынцев Ю. А. Первая книга, напечатанная глаголицей, и ее исследователь Михаил Бобровский // Сов. Славяноведение. 1983. № 4;
• Cieplak Jan ks. Ks. Michał Bobrowski: Profesor Uniwersitetu Wileńskiego. — SPb, 1894;
• Улащик Н.. Введение;
• Латышонак А. Народзіны беларускай нацыянальнай ідэі // Спадчына. 1992, № 1;
• Ліс А. Беларуская ідэя ў кантэксце адраджэння славян // Ліс А. Цяжкая дарога свабоды. Мн., 1994;
• Лабынцаў, Ю. А. Баброўскі Міхаіл Кірылавіч // Мысліцелі і асветнікі Беларусі. Энцыклапедычны даведнік / гал. рэд. Б. І. Сачанка. — Мінск: Беларуская энцыклапедыя, 1995. — С. 174—176. — 672 с. — 6 000 экз. — ISBN 985-11-0016-1.;
• Białokozowicz B. Między Wschodem a Zachodem: Z dziejów formowania się białoruskiej świadomości narodowej. Białystok, 1998;
• Календарыюм // «Czasopis» № 10/2003;
• Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі. Энцыклапедычны даведнік у 10 тамах (15 кнігах). Т. 1. Абрамовіч—Кушаль. / Укладальнік Л. У. Маракоў. — Смаленск, 2003. — 480 с. — ISBN 985-6374-04-9.;
• Баброўскі Міхаіл Кірылавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 61. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.;
• Суша А. А. Баброўскі Міхаіл // Культура Беларусі: энцыклапедыя. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 1. — С. 353—354.
• Церашковіч, П. Падляшане, якія разбудзілі беларусаў // Наша гісторыя, № 3, 2018, с. 44—47. ISBN 2617—2305
• PSB;
• SHP;
• Лабынцаў Ю. А. Баброўскі Міхаіл Кірылавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — С. 248. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.
• АЗБ.
• Лаўрэш Леанiд. Выбiтныя манахi-базiлiяне часоў лiквiдацыi ўнii // Biuletyn Historii Pogranicza. №15. С. 65-89.