Каралёва Слабада 2: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →Гісторыя: уезд...-->павет... using AWB |
вікіфікацыя, афармленне |
||
| Радок 61: | Радок 61: | ||
}} |
}} |
||
{{вызн|1=Каралева Слабада́-2}}<ref>Гарады і вёскі Беларусі. Гомельская вобласць. Мн., 2005.</ref>, {{вызн2|1=Каралеўская Слабада́-2}}<ref>РАПАНОВІЧ Я. |
{{вызн|1=Каралева Слабада́-2}}<ref>Гарады і вёскі Беларусі. Гомельская вобласць. Мн., 2005.</ref>, {{вызн2|1=Каралеўская Слабада́-2}}<ref>РАПАНОВІЧ Я. Н. Слоўнік назваў населеных пунктаў Гомельскай вобласці. Мн., [[1986]].</ref> — [[вёска]] ў Краснаўскім сельсавеце [[Светлагорскі раён|Светлагорскага раёна]] Гомельскай вобласці Беларусі. Размешчана на паўночным захадзе [[Раён, адміністрацыйная адзінка|раёна]], на [[Рака Бярэзіна|р. Бярэзіна]], у 2-х км ад шашы [[Горад Бабруйск|Бабруйск]] — [[Гарадскі пасёлак Парычы|Парычы]]. 5 км ад в. Краснаўка, 14 км ад г. п. Парычы, 39 км ад [[Горад Светлагорск|г. Светлагорска]]; 22 км ад г. Бабруйска [[Магілёўская вобласць|Магілёўскай вобласці]]<ref>Гомельская область. Общегеографический атлас. Мн., 2005, с. 2, 11, 12.</ref>. |
||
== Гісторыя == |
== Гісторыя == |
||
Па назве можна меркаваць, што пасяленне заснавана ў [[16 ст.|16]] |
Па назве можна меркаваць, што пасяленне заснавана ў [[16 ст.|16]] — [[17 стагоддзе|17 ст]]. на землях [[Кароль|караля]] [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (выснова кандыдата філалагічных [[Навука|навук]] А. Ф. Рогалева, [[Горад|г.]] [[Гомель]])<ref>РОГАЛЕЎ А. Каралеўская Слабада // Светлагорскія навіны. [[1990]]. [[16 чэрвеня]]. С. [[2 (лік)|2]].</ref>. Паводле высноваў [[Доктар навук|доктара]] [[Гісторыя|гістарычных]] навук [[Сяргей Рассадзін|С. Я. Рассадзіна]] (г. [[Мінск]]), в. Каралеўская Слабада ўзнікла на месцы г. [[Горад Казімір|Казімір]]. Гэты горад быў утвораны ў [[1643]] г. з в. Слабада [[Горад Бабруйск|Бабруйскага]] староства [[Рэчыца|Рэчыцкага]] павету [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] (ВКЛ), Рэч Паспалітая<ref name=rassadzin>РАССАДИН С. Е. Гербовый привилей 1643 г. на [[Магдэбургскае права|магдебургию]] г. Казимежу в старостве Бобруйском / Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып 2. Мн., [[2001]], с. 215—223.</ref>. У некаторых дакументах Казімір, які існаваў да [[1655]] г., пададзены пад назвамі Казімерава Слабада, Каралеўская Слабада. |
||
Выказвалася меркаванне, што Каралеўская Слабада, магчыма, колісь называлася ''Бярэзінскае Сяло''<ref name=slounik>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. X. Warszawa, 1889, s. 799.]</ref>, якое разам са [[Гарадскі пасёлак Стрэшын|Стрэшынам]] у [[1399]] |
Выказвалася меркаванне, што Каралеўская Слабада, магчыма, колісь называлася ''Бярэзінскае Сяло''<ref name=slounik>[http://dir.icm.edu.pl/pl/Slownik_geograficzny/ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. X. Warszawa, 1889, s. 799.]</ref>, якое разам са [[Гарадскі пасёлак Стрэшын|Стрэшынам]] у [[1399]] г. вялікі князь [[Вітаўт Кейстутавіч|Вітаўт]] перадаў віленскаму капітулу (рада святароў кафедральнага [[касцёл]]а св. Станіслава)<ref>[http://books.google.com.by/books?id=_x8tAAAAYAAJ&dq=Skarbiec+diplomatów+papiezkich+...+-&printsec=frontcover&source=bl&ots=EL0db8NxXs&sig=pUm2GhQGj#PPA317,M1 Daniłowicz I. Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśninia dziejów Litwy, Rusi Litewskiéj i ościennych im krajów. T.1. Wilno, 1860, s. 317.]</ref>. У самой грамаце князя Вітаўта ад [[3 красавіка|03.]][[Красавік|04.]]1399 сяло не згадваецца, а гаворыцца: ''«дали есмо землю… на имя Березынская, къ Стрешину»''<ref>[http://arche.bymedia.net/2007-12/vaskou712.htm ВАСЬКОЎ Ул. Каталіцтва ва ўсходняй Гомельшчыне // Архэ. 2007. № 12.]</ref>. |
||
У крыніцах [[18 ст.|18]] |
У крыніцах [[18 ст.|18]] — [[19 ст.]] сустракаюцца таксама найменні Каралеўская Слабодка, Казіміраўская Слабада. У рашэнні Сейму Рэчы Паспалітай [[1 лютага|01.]][[Люты|02.]][[1717]] г. Каралеўская Слабодка названая сярод уладанняў Рэчыцкага павету, якія ўносілі гіберну («зімовы хлеб», падатак для ўтрымання войска) на конную харугву надворнага падскарбія ВКЛ (з [[1713]] — [[:pl:Józef Franciszek Sapieha|Язэп Францішак Сапега]]). Вёска ўносіла 110 [[злоты]]х<ref>[http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=65263&dirids=1 Dyspozycyje repartycyi tak lokacyi zimowej / Volumina Legum. T. VI. Petersburg, 1860, s. 184—201.]</ref>. З [[1 ліпеня|01.]][[Ліпень|07.]][[1736]] маёнтак Казіміраўская Слабада — ва ўладанні мужа і жонкі Садоўскіх, якія атрымалі яго ў цэсію ад Пятра Глушынскага<ref>КІТУРКА І. Матэрыялы па гісторыі [[Горад Рэчыца|Рэчыцкага]] рэгіёна ў кнізе запісаў Метрыкі ВКЛ за [[1735]]—[[1740]] гг. / Чацвёртыя міжнародныя [[Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі|Доўнараўскія]] чытанні. Гомель, [[2004]], с. 56 — 64.</ref>. |
||
З [[22 ліпеня|22.07.]][[1793]], у выніку ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай |
З [[22 ліпеня|22.07.]][[1793]], у выніку ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай — у [[Расійская Імперыя|Расійскай Імперыі]], у Парыцкай воласці Бабруйскага павету [[Мінская губерня|Мінскай губерні]]. У рэвізскай казцы (спісе сялян) [[1795]] г. вёска названая як Казіміраўская Слабада, а ў дадатку да дакумента — Каралеўская Слабада; у рэвізскіх казках [[1811]] і [[1834]] г. — Казіміраўская Слабада, у [[1850]] г. — Каралеўская Слабада. У гэты перыяд маёнткам валодалі Прушаноўскія<ref name=rassadzin>Рассадин С. Е. Гербовый привилей 1643 г. на [[Магдэбургскае права|магдебургию]] г. Казимежу в старостве Бобруйском / Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып 2. Мн., [[2001]], с. 215—223.</ref>. За [[1835]] г. у Каралеўскай Слабадзе згадваецца грэка-каталіцкі храм<ref>ПОРОМЕНСКИЙ П. Паричское женское св. Марии Магдалины училище духовного ведомства. [[Санкт-Пецярбург|СПб.]], [[1910]].</ref>. З [[1874]] г. маёнтак належаў Марыі Бажанавай, меў 356 [[Валока|валок]], 2 млыны, мноства лугоў. Вёска мела 8 двароў, жыхары займаліся [[Сельская гаспадарка|сельскай гаспадаркай]], рыбалоўствам і плытніцтвам<ref name="slounik"/>. |
||
Згодна апісанню [[1879]] |
Згодна апісанню [[1879]] г., Каралеўская Слабада — цэнтр [[Праваслаўе|праваслаўнага]] прыходу ў ІІ-ой благачыннай акрузе Бабруйскага павету, у 3-х [[вярста]]х ад паштовай [[Дарога|дарогі]], у 7 вярстах ад паштовай станцыі Баравая, у 35 вярстах ад павятовага гораду і [[Чыгунка|чыгункі]]. У навакольнай мясцовасці мелася т. з. «Каменная магіла», ''«якая была адчынена, і ў ёй знойдзена некалькі манет і 3 крыжыка на пахаванні.»'' На [[Тэрыторыя|тэрыторыі]] прыходу быў таксама [[Каталіцызм|рымска-каталіцкі]] [[касцёл]], ''«у якім на памяці яшчэ прыхаджан вялі частыя малебствы свяшчэннікі з уніятаў»''<ref>Описание церквей и приходов [[Мінская епархія|Минской епархии]]. Т. 7: Бобруйский уезд. Мн., 1879, с. 71 — 73.</ref>. |
||
Паводле дадзеных [[1886]] |
Паводле дадзеных [[1886]] г., Каралеўская Слабада — сяло [[Парычы|Парыцкай]] воласці Бабруйскага павету, тут 13 двароў, 108 жыхароў, царкоўны прыход<ref>Волости и важнейшие селения [[Еўропа|Европейской]] России. Вып. V. Губернии Литовской и Белорусской областей. СПб., 1886.</ref>. Пры царкве дзейнічала школа; праводзіліся кірмашы [[19 жніўня]]<ref>[http://nashkraj.info/content/view/101/125/ КАВАЛЕНКА А. Легенды і паданні Каралеўскай Слабады / Краязнаўчы сайт Гомеля і Гомельшчыны.]</ref>. У [[1887]] г. сюды перасяліліся выхадцы з [[Віленская губерня|Віленскай]] і [[Коўна|Ковенскай]] [[Губернія|губерній]] — стараабраднікі (мясцовая назва — ковенцы). Адбыўся падзел на 2 вёскі — Каралеўская Слабада-1 і −2. |
||
У [[20 ст.]] у вёсцы працавала школа, мелася прыстань. З [[17 ліпеня|17.07.]][[1924]] |
У [[20 ст.]] у вёсцы працавала школа, мелася прыстань. З [[17 ліпеня|17.07.]][[1924]] — у складзе утворанага Парыцкага (з [[29 ліпеня|29.07.]][[1961]] — Светлагорскага) раёна; [[20 жніўня|20.08.]]1924 раён падзелены на сельсаветы, сярод якіх быў Каралеўскаслабадскі (да 16.07.[[1954]])<ref name=dulkur>ДУЛЕБА Г. І., КУРЫЛОВІЧ Г. М. З гісторыі населеных пунктаў Светлагоршчыны / Памяць: Светлагорск і Светлагорскі раён. У 2 кн. Кн. 2. Мн., [[2003]], с. 741—742.</ref>. У перыяд акупацыі падчас ІІ-ой сусветнай вайны у вёсцы дзейнічала антыфашысцкая падпольная група<ref>[http://www.bobr.by/city/history/chronograph/ Хронограф / Bobr.by. Бобруйский портал.]</ref>. |
||
[[Выява:Archaeological excavation in Karaliova Slabada-2.JPG|thumb|[[Археалогія Беларусі|Археалагічны]] раскоп у Каралёвай Слабадзе-2, [[2007]] г.]] |
|||
== У наш час == |
== У наш час == |
||
На [[1 студзеня|1.]][[Студзень|1.]]2005 у вёсцы пражывала 132 [[Чалавек|чал.]], з якіх 18 ва ўзросце да 18 гадоў, 57 |
На [[1 студзеня|1.]][[Студзень|1.]]2005 у вёсцы пражывала 132 [[Чалавек|чал.]], з якіх 18 ва ўзросце да 18 гадоў, 57 — у працаздольным узросце і 57 ва ўзросце, старэйшым за працаздольны; налічвалася 60 двароў; 4 вуліцы, 2 завулкі. Вёска ў выніку [[Аварыя на Чарнобыльскай АЭС|аварыі на Чарнобыльскай АЭС]] знаходзіцца ў зоне радыяцыі да 5 — 15 [[Кюры, адзінка вымярэння|Ku]]/[[Квадратны кіламетр|км²]]. Маюцца [[крама]], [[аўтобусны прыпынак]], з [[2007]] — вежы мабільнай тэлефоннай сувязі [[Вэлком|«Вэлком»]] і [[Мабільныя ТэлеСістэмы, Беларусь|МТС]]. Праваслаўны прыход адносіцца да храма Святой роўнаапостальнай Марыі Магдаліны ў г. п. [[Парычы]]. З [[2006]] г. у вёсцы вядуцца археалагічныя раскопкі ([[ліпень]] ці [[жнівень]]). |
||
== Спасылкі == |
== Спасылкі == |
||
| Радок 89: | Радок 88: | ||
== У Сеціве == |
== У Сеціве == |
||
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=22 Каралёва Слабада-2 / Рэгіянальны партал |
* [http://svetlahorsk.belarda.org/index.php?id=22 Каралёва Слабада-2 / Рэгіянальны партал — Светлагорск.] |
||
{{DEFAULTSORT:Каралёва Слабада-2}} |
{{DEFAULTSORT:Каралёва Слабада-2}} |
||
Версія ад 15:36, 23 сакавіка 2011
|
Каралёва Слабада-2
Каралёва Слабада-2 на карце Беларусі ±   |
Шаблон:Вызн[1], Шаблон:Вызн2[2] — вёска ў Краснаўскім сельсавеце Светлагорскага раёна Гомельскай вобласці Беларусі. Размешчана на паўночным захадзе раёна, на р. Бярэзіна, у 2-х км ад шашы Бабруйск — Парычы. 5 км ад в. Краснаўка, 14 км ад г. п. Парычы, 39 км ад г. Светлагорска; 22 км ад г. Бабруйска Магілёўскай вобласці[3].
Гісторыя
Па назве можна меркаваць, што пасяленне заснавана ў 16 — 17 ст. на землях караля Рэчы Паспалітай (выснова кандыдата філалагічных навук А. Ф. Рогалева, г. Гомель)[4]. Паводле высноваў доктара гістарычных навук С. Я. Рассадзіна (г. Мінск), в. Каралеўская Слабада ўзнікла на месцы г. Казімір. Гэты горад быў утвораны ў 1643 г. з в. Слабада Бабруйскага староства Рэчыцкага павету Вялікага Княства Літоўскага (ВКЛ), Рэч Паспалітая[5]. У некаторых дакументах Казімір, які існаваў да 1655 г., пададзены пад назвамі Казімерава Слабада, Каралеўская Слабада.
Выказвалася меркаванне, што Каралеўская Слабада, магчыма, колісь называлася Бярэзінскае Сяло[6], якое разам са Стрэшынам у 1399 г. вялікі князь Вітаўт перадаў віленскаму капітулу (рада святароў кафедральнага касцёла св. Станіслава)[7]. У самой грамаце князя Вітаўта ад 03.04.1399 сяло не згадваецца, а гаворыцца: «дали есмо землю… на имя Березынская, къ Стрешину»[8].
У крыніцах 18 — 19 ст. сустракаюцца таксама найменні Каралеўская Слабодка, Казіміраўская Слабада. У рашэнні Сейму Рэчы Паспалітай 01.02.1717 г. Каралеўская Слабодка названая сярод уладанняў Рэчыцкага павету, якія ўносілі гіберну («зімовы хлеб», падатак для ўтрымання войска) на конную харугву надворнага падскарбія ВКЛ (з 1713 — Язэп Францішак Сапега). Вёска ўносіла 110 злотых[9]. З 01.07.1736 маёнтак Казіміраўская Слабада — ва ўладанні мужа і жонкі Садоўскіх, якія атрымалі яго ў цэсію ад Пятра Глушынскага[10].
З 22.07.1793, у выніку ІІ-га падзелу Рэчы Паспалітай — у Расійскай Імперыі, у Парыцкай воласці Бабруйскага павету Мінскай губерні. У рэвізскай казцы (спісе сялян) 1795 г. вёска названая як Казіміраўская Слабада, а ў дадатку да дакумента — Каралеўская Слабада; у рэвізскіх казках 1811 і 1834 г. — Казіміраўская Слабада, у 1850 г. — Каралеўская Слабада. У гэты перыяд маёнткам валодалі Прушаноўскія[5]. За 1835 г. у Каралеўскай Слабадзе згадваецца грэка-каталіцкі храм[11]. З 1874 г. маёнтак належаў Марыі Бажанавай, меў 356 валок, 2 млыны, мноства лугоў. Вёска мела 8 двароў, жыхары займаліся сельскай гаспадаркай, рыбалоўствам і плытніцтвам[6].
Згодна апісанню 1879 г., Каралеўская Слабада — цэнтр праваслаўнага прыходу ў ІІ-ой благачыннай акрузе Бабруйскага павету, у 3-х вярстах ад паштовай дарогі, у 7 вярстах ад паштовай станцыі Баравая, у 35 вярстах ад павятовага гораду і чыгункі. У навакольнай мясцовасці мелася т. з. «Каменная магіла», «якая была адчынена, і ў ёй знойдзена некалькі манет і 3 крыжыка на пахаванні.» На тэрыторыі прыходу быў таксама рымска-каталіцкі касцёл, «у якім на памяці яшчэ прыхаджан вялі частыя малебствы свяшчэннікі з уніятаў»[12].
Паводле дадзеных 1886 г., Каралеўская Слабада — сяло Парыцкай воласці Бабруйскага павету, тут 13 двароў, 108 жыхароў, царкоўны прыход[13]. Пры царкве дзейнічала школа; праводзіліся кірмашы 19 жніўня[14]. У 1887 г. сюды перасяліліся выхадцы з Віленскай і Ковенскай губерній — стараабраднікі (мясцовая назва — ковенцы). Адбыўся падзел на 2 вёскі — Каралеўская Слабада-1 і −2.
У 20 ст. у вёсцы працавала школа, мелася прыстань. З 17.07.1924 — у складзе утворанага Парыцкага (з 29.07.1961 — Светлагорскага) раёна; 20.08.1924 раён падзелены на сельсаветы, сярод якіх быў Каралеўскаслабадскі (да 16.07.1954)[15]. У перыяд акупацыі падчас ІІ-ой сусветнай вайны у вёсцы дзейнічала антыфашысцкая падпольная група[16].
У наш час
На 1.1.2005 у вёсцы пражывала 132 чал., з якіх 18 ва ўзросце да 18 гадоў, 57 — у працаздольным узросце і 57 ва ўзросце, старэйшым за працаздольны; налічвалася 60 двароў; 4 вуліцы, 2 завулкі. Вёска ў выніку аварыі на Чарнобыльскай АЭС знаходзіцца ў зоне радыяцыі да 5 — 15 Ku/км². Маюцца крама, аўтобусны прыпынак, з 2007 — вежы мабільнай тэлефоннай сувязі «Вэлком» і МТС. Праваслаўны прыход адносіцца да храма Святой роўнаапостальнай Марыі Магдаліны ў г. п. Парычы. З 2006 г. у вёсцы вядуцца археалагічныя раскопкі (ліпень ці жнівень).
Спасылкі
- ↑ Гарады і вёскі Беларусі. Гомельская вобласць. Мн., 2005.
- ↑ РАПАНОВІЧ Я. Н. Слоўнік назваў населеных пунктаў Гомельскай вобласці. Мн., 1986.
- ↑ Гомельская область. Общегеографический атлас. Мн., 2005, с. 2, 11, 12.
- ↑ РОГАЛЕЎ А. Каралеўская Слабада // Светлагорскія навіны. 1990. 16 чэрвеня. С. 2.
- ↑ а б РАССАДИН С. Е. Гербовый привилей 1643 г. на магдебургию г. Казимежу в старостве Бобруйском / Беларускі археаграфічны штогоднік. Вып 2. Мн., 2001, с. 215—223. Памылка ў зносках: памылковы тэг
<ref>; імя "rassadzin" вызначана некалькі разоў з розным зместам - ↑ а б Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. X. Warszawa, 1889, s. 799.
- ↑ Daniłowicz I. Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśninia dziejów Litwy, Rusi Litewskiéj i ościennych im krajów. T.1. Wilno, 1860, s. 317.
- ↑ ВАСЬКОЎ Ул. Каталіцтва ва ўсходняй Гомельшчыне // Архэ. 2007. № 12.
- ↑ Dyspozycyje repartycyi tak lokacyi zimowej / Volumina Legum. T. VI. Petersburg, 1860, s. 184—201.
- ↑ КІТУРКА І. Матэрыялы па гісторыі Рэчыцкага рэгіёна ў кнізе запісаў Метрыкі ВКЛ за 1735—1740 гг. / Чацвёртыя міжнародныя Доўнараўскія чытанні. Гомель, 2004, с. 56 — 64.
- ↑ ПОРОМЕНСКИЙ П. Паричское женское св. Марии Магдалины училище духовного ведомства. СПб., 1910.
- ↑ Описание церквей и приходов Минской епархии. Т. 7: Бобруйский уезд. Мн., 1879, с. 71 — 73.
- ↑ Волости и важнейшие селения Европейской России. Вып. V. Губернии Литовской и Белорусской областей. СПб., 1886.
- ↑ КАВАЛЕНКА А. Легенды і паданні Каралеўскай Слабады / Краязнаўчы сайт Гомеля і Гомельшчыны.
- ↑ ДУЛЕБА Г. І., КУРЫЛОВІЧ Г. М. З гісторыі населеных пунктаў Светлагоршчыны / Памяць: Светлагорск і Светлагорскі раён. У 2 кн. Кн. 2. Мн., 2003, с. 741—742.
- ↑ Хронограф / Bobr.by. Бобруйский портал.