Перайсці да зместу

Стэн Лі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Стэн Лі
англ.: Stan Lee
Імя пры нараджэнні англ.: Stanley Martin Lieber[9]
Род дзейнасці выдавец, сцэнарыст коміксаў, рэдактар, кінапрадзюсар, журналіст, пісьменнік навуковай фантастыкі, кінаакцёр, салдат, тэлевядучы, сцэнарыст, выканаўчы дырэктар, акцёр агучвання, выканаўчы прадзюсар, пісьменнік, comics editor
Дата нараджэння 28 снежня 1922(1922-12-28)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 12 лістапада 2018(2018-11-12)[5][6][…] (95 гадоў)
Месца смерці
Грамадзянства
Веравызнанне агнастыцызм[11][12]
Жонка Joan Lee[d]
Альма-матар
Бітвы/войны
Узнагароды і прэміі
Аўтограф Выява аўтографа
Сайт therealstanlee.com (англ.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Стэн Лі (англ.: Stan Lee, сапраўднае Стэнлі Марцін Лібер, англ.: Stanley Martin Lieber; 28 снежня 1922[14], Нью-Ёрк, ЗША — 12 лістапада 2018) — амерыканскі пісьменнік, акцёр, прадзюсар, тэлевядучы, сцэнарыст, рэдактар і стваральнік персанажаў коміксаў[15][16], былы прэзідэнт і старшыня савета дырэктара выдавецтва «Marvel Comics».

Нарадзіўся ў Нью-Ёрку, у кватэры сваіх яўрэйскіх бацькоў-імігрантаў румынскага паходжання, Селіі (народжаная Саламона) і Джэка Ліберыя[14][17][18], на рагу 98-й заходняй вуліцы ў канцы заходняга авеню Манхэтэна[14]. Бацька Стэна навучаўся як закройшчык, але працаваў мала, асабліва пасля вялікай дэпрэсіі, таму сям’я пераехала на авеню Форт-Вашынгтон[19]. Калі Лі было амаль 9 гадоў, нарадзіўся яго першы і адзіны брат, Лары. Да таго часу, як Лі стаў падлеткам, сям’я стала жыць у аднапакаёвай кватэры на 1720 Юніверсіці-авеню ў Брукліне. Лі з братам жылі ў адным пакоі, а іх бацькі спалі побач на раскладной канапе.[20]

Стэн Лі скончыў старэйшую школу Дэвіта Клінтана ў Бронксе[21], куды да гэтага пераехала яго сям’я. Быў ненаедным чытачом. Малады Стэн працаваў на многіх работах: займаўся напісаннем некралогаў для службы навін і прэс-рэлізаў па Нацыянальнай праграме сухотнага цэнтра, дастаўкай сэндвічаў у офісы (у тым ліку ў Ракфелераўскім цэнтры), а таксама продажам падпісак на газету New York Herald Tribune. У 1

У кастрычніку 1942 года быў прызваны ў армію ЗША, дзе праслужыў да кастрычніка 1945 года.

Стэну Лі дапамаглі стаць такім вядомым многія людзі: яго дзядзька Робі Саламон[22], рэдактар Timely Comics Джо Сайман, выдавец коміксаў Марцін Гудман. Акрамя гэтага, жонкай Гудмана была Джын — стрыечная сястра Стэна[23].

У супрацоўніцтве з іншымі мастакамі і пісьменнікамі (самыя вядомыя — Джэк Кірбі і Стыў Дзітка) ён стварыў мноства вядомых персанажаў коміксаў, такіх як Чалавек-павук, Жалезны чалавек, Халк, Чорная пантэра, Доктар Стрэндж, Фантастычная чацвёрка і Людзі Ікс.

Стэн Лі сыграў эпізадычныя ролі ў многіх фільмах, знятых па матывах коміксаў Marvel Comics: «Людзі Ікс», «Людзі Ікс: Апошняя бітва», «Чалавек-павук», «Чалавек-павук 2», «Чалавек-павук 3: Вораг у адлюстраванні», «Жалезны Чалавек», «Падшыванец», «Халк», «Неверагодны Халк», «Фантастычная чацвёрка», а таксама многія іншыя. У фільме «Фантастычная чацвёрка 2: Уварванне Сярэбранага сёрфера» ён хоча трапіць на вяселле Рыда Рычардса і Сьюзан Шторм, але яго не пускаюць, так як яго няма ў спісах гасцей. Сцэна доўжыцца некалькі секунд, і Лі два разы называе сваё імя, пасля чаго яго выганяюць. Стэн Лі ўпершыню сыграў самога сябе ў фільме Кевіна Сміта «Лоботрясы»: Стэн сустракаецца з адным з галоўных персанажаў па імя Бродзі (акцёр Джэйсан Лі) і распавядае яму гісторыю свайго няўдалага кахання, навучае героя на прымірэнне з яго ўласным каханнем (актрыса Шэнэн Доэрці).

Таксама яму і яго коміксах прысвечана 16-я серыя трэцяга сезону серыяла «Тэорыя вялікага выбуху». У канцы серыі Стэн Лі ўдзельнічае ў сцэне з галоўнымі героямі серыяла.[24]. Яшчэ адна ролю на тэлебачанні — кіроўца аўтобуса ў 16-й серыі першага сезона серыяла «Героі»[25]. Акрамя гэтых роляў, Ці ўдзельнічаў у стварэнні мангі «Heroman»[26].

Сумесна з Джонам Бускема з’яўляецца аўтарам кнігі «How to Draw Comics. The Marvel Way». У мультсерыяле «Чалавек-павук» у апошняй серыі пятага сезону з’яўляецца ў паралельным вымярэнні як стваральнік коміксаў пра Чалавека-павука.

У Стэна ёсць свой канал у YouTube «Свет герояў»

У пачатку 2016 года пісьменнік прызнаўся ў значным пагаршэнні зроку, з-за якога ён страціў магчымасць чытаць і пісаць[27].

Стэн Лі памёр 12 лістапада 2018 года ў медыцынскім цэнтры Седарс-Сінай, куды яго даставілі з дому на "хуткай дапамозе".  Прычынамі смерці Лі былі названы спыненне сэрца, дыхальная і хранічная сардэчная недастатковасць.[28]

Цікавыя факты

[правіць | правіць зыходнік]
  • Стэн Лі любіць фільмы з Брусам Лі[29].
  • Стэн Лі з’яўляўся ў мультсерыяле «Сімпсаны» у ролі самога сябе
  • Любімыя пісьменнікі Стэна Лі: Стывен Кінг, Герберт Уэлс, Марк Твэн, Артур Конан Дойл, Уільям Шэкспір, Чарлз Дыкенс і Харлан Элісан[30].
  • Стэн Лі часта мільгае ў гульні Lego Marvel Super Heroes. Таксама з’яўляецца ў ёй гульнявым персанажам і валодае сумессю здольнасцяў такіх герояў як Чалавек-павук, Цыклоп, Містэр Фантэстік і інш. Існуе гэтак жа працоўная версія аб тым, што выконваючы камео ў фільмах сусвету Марвел Стэн Лі гуляе персанажа па імі Усявышні (One-Above-All) які з’яўляецца Богам сусвету Marvel і яе творцам.
  • Стэн таксама часта з’яўляецца ў місіях гульні Lego Marvel Avengers, у якой з’яўляецца гульнявым персанажам, здольны ператварацца ў «Пышнага Халк», мае ў арсенале асаблівыя касцюмы «Жалезны Стэн» і «Стэнобой». Можа перасоўвацца на хуткіх хуткасцях; лётаць, выкарыстоўваючы дубінкі Сарвігаловы. Мае ў арсенале адмысловы шчыт.
  • Стэн Лі з’яўляецца ў мультфільме Горад Герояў, у ролі бацькі Фрэда.
  • Стэн Лі з’яўляецца камео ва ўсіх фільмах кінематаграфічнай сусвету «MARVEL».
  • Стэн Лі з’яўляўся ў мультсерыяле «Фінес і Ферб» у ролі прадаўца хот-догаў

Створаныя персанажы

[правіць | правіць зыходнік]
Лі у 2011 годзе.
  • У 1995 годзе уключаны ў залу славы Джэка Кербі.
  • У 2002 годзе атрымаў прэмію «Сатурн» у катэгорыі «Узнагарода за дасягненні ў кар’еры».
  • У 2008 годзе ўдастоены Нацыянальнай медалі ЗША ў галіне мастацтваў.
  • «How to Draw Comics. The Marvel Way» (сумесна з Джонам Бускема).
  • «Стэн Лі. Як маляваць коміксы»

Акцёрскія працы

[правіць | правіць зыходнік]

Астатнія працы

[правіць | правіць зыходнік]

Акрамя акцёрства Стэн Лі таксама працуе ў іншых сферах кінематографа. Ён выступаў у ролі прадзюсара ў такіх фільмах, як: «Капітан Амерыка», «Нік Ф’юры: Агент Ш.Ч.Ы.Т.», «Блэйд», «Людзі Ікс», «Блэйд 2», «Чалавек-павук», «Вісус», «Людзі Ікс 2», «Халк», «Карнік», «Чалавек-павук 2», «Блэйд 3: Троіца», «Электра», «Лясун», «Фантастычная чацвёрка», «Людзі Ікс: Апошняя бітва», «Прывідны гоншчык», «Чалавек-павук 3: Вораг у адлюстраванні», «Фантастычная чацвёрка: Уварванне Сярэбранага серфера», «Жалезны чалавек», «Неверагодны Халк», «Карнік: Тэрыторыя вайны» і «Жалезны чалавек 2». Акрамя работ прадзюсара, Стэн Лі быў нават мантажорам відэа «Spider-Man: The Ultimate Villian Showdown». У 2016 ён зняў уласны серыял — «Шчасліўчык», галоўную ролю Гары Клейтана ў ім выканаў Джэймс Нэсбіт.

Зноскі

  1. Stan Lee // ISFDB — 1995. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Stan Lee // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. http://www.people.com/people/article/0,,20072820,00.html
  4. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540-5931.2007.00480.x/full
  5. https://www.hollywoodreporter.com/news/stan-lee-marvel-comics-legend-721450
  6. Stan Lee // BD Gest' Праверана 9 кастрычніка 2017.
  7. http://www.tmz.com/2018/11/12/stan-lee-dead-dies-marvel-comics/
  8. https://web.archive.org/web/20181115131329/https://www.nytimes.com/2018/11/12/obituaries/stan-lee-dead.html Праверана 16 лістапада 2018.
  9. https://www.washingtonpost.com/local/obituaries/stan-lee-creator-of-superheros-dies-at-95/2018/11/12/0ca938da-e6ac-11e8-a939-9469f1166f9d_story.html?noredirect=on
  10. а б https://history-biography.com/stan-lee/ Праверана 26 студзеня 2021.
  11. https://www.churchpop.com/2018/11/14/what-marvel-comics-co-creator-stan-lee-believed-about-god-religion-the-afterlife/
  12. https://religionunplugged.com/news/2018/11/14/stan-lee-on-god
  13. http://www.ny1.com/nyc/all-boroughs/news/2018/11/12/stan-lee-was-born-in-nyc---and-many-of-his-stories-took-place-there
  14. а б в Lee, Stan, and Mair, George.
  15. Wright, Bradford W. Comic Book Nation: The Transformation of Youth Culture in America (The Johns Hopkins University Press, 2003), ISBN 978-0-8018-7450-5, p. 207
  16. Wright, p. 218
  17. Renee Graham (2003-02-12). "Stan Lee and the Rise and Fall of the American Comic Book". The Boston Globe. Праверана 2008-02-26.
  18. Stan Lee. FilmReference.com. Праверана Apr. 27, 2010.
  19. Lewine, Edward, "Sketching Out His Past", ''The New York Times Key Magazine'' Slide Show (September 4, 2007), Image 1. The New York Times. Праверана Apr. 27, 2010.
  20. Lewine, ''The New York Times'', Image 2. The New York Times. Праверана Apr. 27, 2010.
  21. Biography(недаступная спасылка). StanLeeWeb.com. Архівавана з першакрыніцы 28 верасня 2007. Праверана Apr. 27, 2010.
  22. Per Timely Comics' wartime editor Vincent Fago in interview, Alter Ego vol. 3, #11 (November 2001)
  23. Lee and Mair, Excelsior, p.22
  24. DigitalSpy.com(недаступная спасылка). DigitalSpy.com (28 студзеня 2010). Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2012. Праверана Apr. 27, 2010.
  25. Julia Ward (2007-02-07). "Stan Lee to make Heroes cameo". TV Squad. Праверана 2010-09-17.
  26. Heroman (TV). Anime News Network. Праверана Apr. 27, 2010.
  27. Создатель Человека-паука потерял способность читать и писать. lenta.ru. Праверана 12 студзеня 2016.
  28. Stan Lee's Cause of Death Revealed (англ.). Peoplemag. Праверана 4 лютага 2024.
  29. Stan’s Soapbox, Bullpen Bulletins, October 2000
  30. Stan’s Soapbox, Bullpen Bulletins, October 1998