Перайсці да зместу

Майкл Янг

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Майкл Янг
Дата нараджэння 28 сакавіка 1949(1949-03-28)[1][2][…] (76 гадоў)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Род дзейнасці генетык, chronobiologist, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера chronobiology[d]
Месца працы
Навуковая ступень доктар філасофіі
Альма-матар
Вядомыя вучні Amita Sehgal[d]
Член у
Узнагароды
Сайт rockefeller.edu/our-scie…
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Майкл Уорэн Янг (англ.: Michael Warren Young; нар. 28 сакавіка 1949(1949-03-28)[1][2][…], Маямі, Фларыда) — амерыканскі біёлаг і генетык. Больш за тры дзесяцігоддзі ён прысвяціў даследаванням, якія вывучаюць генетычна кантраляваныя мадэлі сну і няспання ў Дразафілы фруктовай[4].

Ва ўніверсітэце Ракфелера яго лабараторыя зрабіла значны ўнёсак у галіне хронабіялогіі, вызначыўшы ключавыя гены, звязаныя з рэгуляцыяй унутраных асцылятараў, якія адказваюць за цыркадныя рытмы. У яго атрымалася высветліць функцыю гена перыяду (per), які неабходны для мухі для нармальных цыклаў сну. Лабараторыі Янга таксама прыпісваюць адкрыццё вечных і падвойных генаў, якія ствараюць бялкі, таксама неабходныя для цыркаднага рытму. Ён быў ганараваны Нобелеўскай прэміяй па фізіялогіі і медыцыне ў 2017 годзе разам з Джэфры Холам і Майклам Росбашам «за адкрыцці малекулярных механізмаў, што кіруюць цыркадным рытмам»[5][6].

Жыццё

[правіць | правіць зыходнік]

Ранні перыяд жыцця

[правіць | правіць зыходнік]

Майкл Янг нарадзіўся ў Маямі, штат Фларыда, 28 сакавіка 1949 года[7]. Яго бацька працаваў у Olin Mathieson Chemical Corporation, дзе кіраваў продажамі алюмініевых зліткаў на паўднёвым усходзе ЗША. Яго маці працавала ў юрыдычнай фірме сакратаркай. Нягледзячы на адсутнасць сувязяў з навукай або медыцынай ні ў аднаго з іх, бацькі Янга падтрымлівалі яго цікавасць да навукі і забяспечвалі яго сродкамі на навуковыя даследаванні з дапамогай мікраскопаў і тэлескопаў. Яны жылі ў мясцовасці, блізкай да прыватных заапаркаў, дзе час ад часу некаторыя жывёлы ўцякалі ў іх двор і выклікалі навуковы інтарэс Янга[8].

Майкл Янг вырас у Маямі і ваколіцах, штат Фларыда[4]. Затым яго сям’я пераехала ў ваколіцы Даласа, штат Тэхас, дзе ён скончыў сярэднюю школу LD Bell[9]. У раннім падлеткавым узросце бацькі Майкла падарылі яму адну з кніг Дарвіна аб эвалюцыі і біялагічных загадках. У кнізе біялагічныя гадзіннікі апісваліся як прычына таго, што кветкі дзіўнай расліны, якую ён бачыў гадамі раней, закрываліся днём і адкрываліся ўначы. Месцазнаходжанне і склад гэтых гадзіннікаў былі невядомыя, і гэта выклікала цікавасць Майкла Янга ў раннім узросце[8].

Сямейнае жыццё

[правіць | правіць зыходнік]

Працуючы ў якасці аспіранта Тэхаскага ўніверсітэта ў Осціне, Майкл Янг пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай Лорэл Экхардт. Пазней абодва перайшлі ў Стэнфардскі ўніверсітэт, дзе Майкл працаваў у якасці аспіранта, а Лорэл атрымала ступень доктара філасофіі ў Лена Герцэнберга. Сёння яна прафесар біялогіі ў Хантэрскім каледжы. Майкл і Лорэл па-ранейшаму працуюць разам. У іх нарадзілася дзве дачкі, Наталля і Арыса[8].

Акадэмічная кар’ера

[правіць | правіць зыходнік]

Янг атрымаў ступень бакалаўра па біялогіі ў Тэхаскім універсітэце ў Осціне ў 1971 годзе[4]. Пасля летніх даследаванняў з Беркам Джадам па геному дразафілы Янг застаўся ў Осціне, каб атрымаць ступень доктара філасофіі па генетыцы ў 1975 годзе[7]. Менавіта падчас знаходжання ў Осціне Янг захапіўся даследаваннямі, прысвечанымі дразафіле[8]. Падчас напісання сваёй дыпломнай працы ён даведаўся аб працы Рона Канопкі і Сеймура Бензера з цыркаднымі мутацыямі дразафілы, што прывяло да яго будучай работы ў кланаванні гена перыяду[8].

Майкл Янг працягнуў навучанне ў аспірантуры ў Школе медыцыны Стэнфардскага ўніверсітэта, зацікавіўшыся малекулярнай генетыкай і асабліва элементамі, што транспануюцца[4]. Ён працаваў у лабараторыі Дэйва Хогнеса і азнаёміўся з метадамі рэкамбінантнай ДНК[8]. Праз два гады ён паступіў у Ракфелераўскі ўніверсітэт у якасці асістэнта прафесара. З 1978 года працаваў ва ўніверсітэце, у 1984 годзе працаваў дацэнтам, а ў 1988 годзе быў прызначаны прафесарам[10]. У 2004 годзе Янг быў прызначаны віцэ-прэзідэнтам па вучэбных пытаннях, а таксама атрымаў прафесарскую пасаду імя Рычарда і Жанны Фішэр[7].

Навуковая кар’ера

[правіць | правіць зыходнік]

Адкрыццё PER

[правіць | правіць зыходнік]

Ва ўніверсітэце Ракфелера ў пачатку 1980-х гадоў Янг і два члены яго лабараторыі, Тэд Барджыла і Роб Джэксан, дадаткова даследавалі ген цыркаднага перыяду ў дразафілы. Яны сканструявалі сегменты рэкамбінантнай ДНК дразафілы, ампліфікавалі іх у бактэрыі і ўвялі іх у мутантных жывёл. Для аналізу паводніцкай актыўнасці быў выкарыстаны манітор апорна-рухальных паводзін. Каманда назірала і запісвала актыўнасць мух на працягу дня і ночы, каб паказаць, што муха аднаўляла цыркадныя рытмы паводзін, перадаючы функцыянальныя функцыі для кожнага гена[11]. Пазней, вызначыўшы паслядоўнасць гена на Х-храмасоме, яны выявілі, што арытмічная мутацыя дае нефункцыянальны бялок, у той час як доўгаперыядычныя і кароткаперыядычныя мутанты per змянялі паслядоўнасць амінакіслот яшчэ функцыянальнага бялку[12][13].

Бялкі per і tim злучаюцца разам, утвараючы стабілізаваны дымер, які дазваляе абодвум пранікнуць у ядро. Фасфарыляванне перыяду падвойным часам ініцыюе дэградацыю.

Адкрыццё бялку tim

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля адкрыцця бялку per лабараторыя Янга шукала дадатковыя цыркадныя гены. У канцы 1980-х Аміта Сігал, Джэф Прайс, Берніс Мэн дапамаглі Янгу выкарыстаць перадавыя метады генетыкі для праверкі дадатковых мутацый, якія змянялі рытмы мух. Новы ген, размешчаны ў храмасоме 2, быў названы бесчасовым (tim) і быў паспяхова кланаваны і секвенаваны. Яны выявілі трывалыя функцыянальныя сувязі паміж tim і per. Tim-мутацыі ўмешваліся ў цыклы мРНК. У 1994 годзе Леслі Вошал, аспірант лабараторыі Янга, выявіў, што калі б бялкі PER былі абаронены ад дэградацыі, яны назапашваліся б без TIM, але не маглі б рухацца да ядраў. Пазней Янг і іншыя выявілі, што бялкі TIM не назапашваюцца ў ядрах пры мутацыях PER. Яны прыйшлі да высновы, што PER і TIM працавалі разам[14]. Іншы член лабараторыі Ліна Саэс убачыў, што PER і TIM звязваюцца адзін з адным, каб стабілізаваць адзін аднаго і дазволіць назапашвацца ў ядравай частцы[15]. Пазнейшыя даследаванні, праведзеныя лабараторыямі Янга, Сегала і Эдэры, паказалі, што святло выклікае хуткую дэградацыю TIM і скід фазы цыркаднага рытму[16][17].

Падвойнае фасфарыляванне

[правіць | правіць зыходнік]

У 1998 годзе Джэф Прайс з лабараторыі Маладыя выявілі кіназы пад назвай падвойнага часу (dbt) (казеін кіназы 1), што фасфарылюе PER на некаторых серынавых рэштках. Гэты сігнал азначае яго дэградацыю. Калі PER і TIM звязаныя, dbt, як здаецца, не ў стане фасфарыляваць PER, што дазваляе яму назапашвацца[18]. За адкрыццём Янгам двухчасовых мутацый у 1998 годзе неўзабаве рушыла ўслед адкрыццё у 2001 годзе адной з формаў сямейнага сіндрому пашыранай фазы сну (FASPS) у людзей, што звязваюць з палімарфізмам hPer2, які выдаляе серын, звычайна фасфарыляваны казеінкіназай[19]. Іншыя формы FASPS выклікаюцца мутацыямі, якія змяняюць ген казеінкіназы 1. Мутацыі падвойнага часу ў дразафілы змяняюць фасфарыляванне і дэградацыю бялку PER. Гэта адбіваецца на рэгулярнасці месячных у арганізме. Гэта адкрыццё ўмацавала dbt як неабходную частку цыркаднага гадзінніка[20].

Пасады і ўзнагароды

[правіць | правіць зыходнік]
  • 1978 — стыпендыя Фонду Андрэ і Бэлы Мэер[4]
  • 2006 — Прэмія Пітэндры/Ашафа ад Таварыства даследаванняў біялагічных рытмаў[4]
  • 2007 — член Амерыканскай акадэміі мікрабіялогіі[4]
  • 2007 — член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША [4]
  • 2009 — Прэмія Грубера ў галіне неўралогіі (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[21]
  • 2011 — Прэмія Луізы Грос-Хорвіц (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[10]
  • 2012 — прэмія Мэсры (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[10]
  • 2012 — Міжнародная прэмія Гайрднера (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[10]
  • 2013 — Прэмія Шаа ў галіне навукі аб жыцці і медыцыне (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам) [10]
  • 2013 — Прэмія Уайлі ў галіне біямедыцынскіх навук (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[22]
  • 2017 — Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (разам з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[23]
  • 2018 — член Амерыканскага філасофскага таварыства[24]

Зноскі

  1. ↑ а б Rogers K. Michael W Young // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ а б Michael Warren Young // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1 Праверана 10 лістапада 2023.
  4. ↑ а б в г д е ё ж 2009 Neuroscience Prize- Michael W. Young. Biology. Gruber Foundation.
  5. ↑ "Nobel in physiology, medicine awarded to three Americans for discovery of 'clock genes'". October 2, 2017.
  6. ↑ The 2017 Nobel Prize in Physiology or Medicine – Press Release. The Nobel Foundation (2 кастрычніка 2017).
  7. ↑ а б в Biographical Notes of Laureates(недаступная спасылка). Biology. The Shaw Foundation. Архівавана з першакрыніцы 26 студзеня 2020. Праверана 17 снежня 2021.
  8. ↑ а б в г д е Autobiography of Michael Young(недаступная спасылка). Biology. The Shaw Foundation. Архівавана з першакрыніцы 10 снежня 2017. Праверана 17 снежня 2021.
  9. ↑ This North Texas high school claims a Nobel Prize winner. Fort Worth Star-Telegram.
  10. ↑ а б в г д Mike Young to Receive Shaw Prize. The Rockefeller University.
  11. ↑ Bargiello, Thaddeus; Rob Jackson; Michael Young (1984). "Restoration of circadian behavioral rhythms by gene transfer in Drosophila". Nature. 312 (5996): 752–754. Bibcode:1984Natur.312..752B. doi:10.1038/312752a0. PMID 6440029.
  12. ↑ Jackson, Rob; Thaddeus Bargiello; Suk-Hyeon Yun (1986). "Product of per locus of Drosophila shares homology with proteoglycans". Nature. 320 (6058): 185–188. Bibcode:1986Natur.320..185J. doi:10.1038/320185a0. PMID 3081818.
  13. ↑ Baylies, Mary; Thaddeus Bargiello; Rob Jackson (1986). "Changes in the abundance or structure of the per gene product can affect the periodicity of the Drosophila clock". Nature. 326 (6111): 390–392. doi:10.1038/326390a0. PMID 2436052.
  14. ↑ Sehgal, Amita; Adrian Rothenfluh-Hilfiker; Melissa Hunter-Ensor; Yifeng Chen; Michael Myers; Michael Young (1995). "Rhythmic expression of timeless: a basis for promoting circadian cycles in period gene autoregulation". Science. 270 (5237): 808–810. Bibcode:1995Sci...270..808S. doi:10.1126/science.270.5237.808. PMID 7481772.
  15. ↑ Saez, Lino; Michael Young (1996). "Regulation of nuclear entry of the Drosophila clock proteins period and timeless". Neuron. 17 (5): 808–810. doi:10.1016/s0896-6273(00)80222-6. PMID 8938123.
  16. ↑ Myers, Michael; Karen Smith; Adrian Hilfiker; Michael Young (1996). "Light-induced degradation of TIMELESS and entrainment of the Drosophila circadian clock". Science. 271 (5256): 1736–1740. Bibcode:1996Sci...271.1736M. doi:10.1126/science.271.5256.1736. PMID 8596937.
  17. ↑ Lee, Choogon; Vaishali Parikh; Tomoko Itsukaichi; Kiho Bae; Isaac Edery (1996). "Resetting the Drosophila clock by photic regulation of PER and a PER-TIM complex". Science. 271 (5256): 1740–1744. Bibcode:1996Sci...271.1740L. doi:10.1126/science.271.5256.1740. PMID 8596938.
  18. ↑ Price, Jeffrey; Justin Blau; Adrian Rothenfluh; Marla Abodeely; Brian Kloss; Michael Young (1998). "double-time Is a Novel Drosophila Clock Gene that Regulates PERIOD Protein Accumulation". Cell. 94 (1): 83–95. doi:10.1016/s0092-8674(00)81224-6. PMID 9674430.
  19. ↑ Toh, Kong; Christopher Jones; Yan He; Erik Eide; William Hinz; David Virshup (2001). "An hPer2 phosphorylation site mutation in familial advanced sleep phase syndrome". Science. 291 (5506): 1040–1043. doi:10.1126/science.1057499. PMID 11232563.
  20. ↑ Kloss, Brian; Jeffrey L. Price; Lino Saez; Justin Blau; Adrian Rothenfluh; Cedric S. Wesley (1998). "The Drosophila Clock Gene double-time Encodes a Protein Closely Related to Human Casein Kinase Iε". Cell. 94 (1): 97–107. doi:10.1016/s0092-8674(00)81225-8. PMID 9674431.
  21. ↑ Michael W. Young | The Gruber Foundation. gruber.yale.edu.
  22. ↑ Wiley: Twelfth Annual Wiley Prize in Biomedical Sciences Awarded to Dr. Michael Young, Dr. Jeffrey Hall and Dr. Michael Rosbash.(недаступная спасылка). Biology. John Wiley & Sons, Inc.. Архівавана з першакрыніцы 10 снежня 2017. Праверана 17 снежня 2021.
  23. ↑ "Jeffrey C Hall, Michael Rosbash and Michael W Young win 2017 Nobel prize in physiology or medicine – as it happened". The Guardian.
  24. ↑ Election of New Members at the 2018 Spring Meeting | American Philosophical Society.

Спасылкі

[правіць | правіць зыходнік]
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Майкл_Янг&oldid=4984200"