Майкл Янг

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Майкл Янг
Дата нараджэння 28 сакавіка 1949(1949-03-28)[1][2][…] (75 гадоў)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Род дзейнасці генетык, chronobiologist, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера chronobiology[d]
Месца працы
Навуковая ступень доктар філасофіі
Альма-матар
Вядомыя вучні Amita Sehgal[d]
Член у
Узнагароды
Сайт rockefeller.edu/our-scie…
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Майкл Уорэн Янг (англ.: Michael Warren Young; нар. 28 сакавіка 1949, Маямі, Флорыда, ЗША) — амерыканскі біёлаг і генетык. Больш за тры дзесяцігоддзі ён прысвяціў даследаванням, якія вывучаюць генетычна кантраляваныя мадэлі сну і няспання ў Дразафілы фруктовай[4].

Ва ўніверсітэце Ракфелера яго лабараторыя зрабіла значны ўнёсак у галіне хронабіялогіі, вызначыўшы ключавыя гены, звязаныя з рэгуляцыяй унутраных асцылятараў, якія адказваюць за цыркадныя рытмы. У яго атрымалася высветліць функцыю гена перыяду (per), які неабходны для мухі для нармальных цыклаў сну. Лабараторыі Янга таксама прыпісваюць адкрыццё вечных і падвойных генаў, якія ствараюць бялкі, таксама неабходныя для цыркаднага рытму. Ён быў ганараваны Нобелеўскай прэміяй па фізіялогіі і медыцыне ў 2017 годзе разам з Джэфры Холам і Майклам Росбашам «за адкрыцці малекулярных механізмаў, што кіруюць цыркадным рытмам»[5][6].

Жыццё[правіць | правіць зыходнік]

Ранні перыяд жыцця[правіць | правіць зыходнік]

Майкл Янг нарадзіўся ў Маямі, штат Фларыда, 28 сакавіка 1949 года[7]. Яго бацька працаваў у Olin Mathieson Chemical Corporation, дзе кіраваў продажамі алюмініевых зліткаў на паўднёвым усходзе ЗША. Яго маці працавала ў юрыдычнай фірме сакратаркай. Нягледзячы на адсутнасць сувязяў з навукай або медыцынай ні ў аднаго з іх, бацькі Янга падтрымлівалі яго цікавасць да навукі і забяспечвалі яго сродкамі на навуковыя даследаванні з дапамогай мікраскопаў і тэлескопаў. Яны жылі ў мясцовасці, блізкай да прыватных заапаркаў, дзе час ад часу некаторыя жывёлы ўцякалі ў іх двор і выклікалі навуковы інтарэс Янга[8].

Майкл Янг вырас у Маямі і ваколіцах, штат Фларыда[4]. Затым яго сям’я пераехала ў ваколіцы Даласа, штат Тэхас, дзе ён скончыў сярэднюю школу LD Bell[9]. У раннім падлеткавым узросце бацькі Майкла падарылі яму адну з кніг Дарвіна аб эвалюцыі і біялагічных загадках. У кнізе біялагічныя гадзіннікі апісваліся як прычына таго, што кветкі дзіўнай расліны, якую ён бачыў гадамі раней, закрываліся днём і адкрываліся ўначы. Месцазнаходжанне і склад гэтых гадзіннікаў былі невядомыя, і гэта выклікала цікавасць Майкла Янга ў раннім узросце[8].

Сямейнае жыццё[правіць | правіць зыходнік]

Працуючы ў якасці аспіранта Тэхаскага ўніверсітэта ў Осціне, Майкл Янг пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай Лорэл Экхардт. Пазней абодва перайшлі ў Стэнфардскі ўніверсітэт, дзе Майкл працаваў у якасці аспіранта, а Лорэл атрымала ступень доктара філасофіі ў Лена Герцэнберга. Сёння яна прафесар біялогіі ў Хантэрскім каледжы. Майкл і Лорэл па-ранейшаму працуюць разам. У іх нарадзілася дзве дачкі, Наталля і Арыса[8].

Акадэмічная кар’ера[правіць | правіць зыходнік]

Янг атрымаў ступень бакалаўра па біялогіі ў Тэхаскім універсітэце ў Осціне ў 1971 годзе[4]. Пасля летніх даследаванняў з Беркам Джадам па геному дразафілы Янг застаўся ў Осціне, каб атрымаць ступень доктара філасофіі па генетыцы ў 1975 годзе[7]. Менавіта падчас знаходжання ў Осціне Янг захапіўся даследаваннямі, прысвечанымі дразафіле[8]. Падчас напісання сваёй дыпломнай працы ён даведаўся аб працы Рона Канопкі і Сеймура Бензера з цыркаднымі мутацыямі дразафілы, што прывяло да яго будучай работы ў кланаванні гена перыяду[8].

Майкл Янг працягнуў навучанне ў аспірантуры ў Школе медыцыны Стэнфардскага ўніверсітэта, зацікавіўшыся малекулярнай генетыкай і асабліва элементамі, што транспануюцца[4]. Ён працаваў у лабараторыі Дэйва Хогнеса і азнаёміўся з метадамі рэкамбінантнай ДНК[8]. Праз два гады ён паступіў у Ракфелераўскі ўніверсітэт у якасці асістэнта прафесара. З 1978 года працаваў ва ўніверсітэце, у 1984 годзе працаваў дацэнтам, а ў 1988 годзе быў прызначаны прафесарам[10]. У 2004 годзе Янг быў прызначаны віцэ-прэзідэнтам па вучэбных пытаннях, а таксама атрымаў прафесарскую пасаду імя Рычарда і Жанны Фішэр[7].

Навуковая кар’ера[правіць | правіць зыходнік]

Адкрыццё PER[правіць | правіць зыходнік]

Ва ўніверсітэце Ракфелера ў пачатку 1980-х гадоў Янг і два члены яго лабараторыі, Тэд Барджыла і Роб Джэксан, дадаткова даследавалі ген цыркаднага перыяду ў дразафілы. Яны сканструявалі сегменты рэкамбінантнай ДНК дразафілы, ампліфікавалі іх у бактэрыі і ўвялі іх у мутантных жывёл. Для аналізу паводніцкай актыўнасці быў выкарыстаны манітор апорна-рухальных паводзін. Каманда назірала і запісвала актыўнасць мух на працягу дня і ночы, каб паказаць, што муха аднаўляла цыркадныя рытмы паводзін, перадаючы функцыянальныя функцыі для кожнага гена[11]. Пазней, вызначыўшы паслядоўнасць гена на Х-храмасоме, яны выявілі, што арытмічная мутацыя дае нефункцыянальны бялок, у той час як доўгаперыядычныя і кароткаперыядычныя мутанты per змянялі паслядоўнасць амінакіслот яшчэ функцыянальнага бялку[12][13].

Бялкі per і tim злучаюцца разам, утвараючы стабілізаваны дымер, які дазваляе абодвум пранікнуць у ядро. Фасфарыляванне перыяду падвойным часам ініцыюе дэградацыю.

Адкрыццё бялку tim[правіць | правіць зыходнік]

Пасля адкрыцця бялку per лабараторыя Янга шукала дадатковыя цыркадныя гены. У канцы 1980-х Аміта Сігал, Джэф Прайс, Берніс Мэн дапамаглі Янгу выкарыстаць перадавыя метады генетыкі для праверкі дадатковых мутацый, якія змянялі рытмы мух. Новы ген, размешчаны ў храмасоме 2, быў названы бесчасовым (tim) і быў паспяхова кланаваны і секвенаваны. Яны выявілі трывалыя функцыянальныя сувязі паміж tim і per. Tim-мутацыі ўмешваліся ў цыклы мРНК. У 1994 годзе Леслі Вошал, аспірант лабараторыі Янга, выявіў, што калі б бялкі PER былі абаронены ад дэградацыі, яны назапашваліся б без TIM, але не маглі б рухацца да ядраў. Пазней Янг і іншыя выявілі, што бялкі TIM не назапашваюцца ў ядрах пры мутацыях PER. Яны прыйшлі да высновы, што PER і TIM працавалі разам[14]. Іншы член лабараторыі Ліна Саэс убачыў, што PER і TIM звязваюцца адзін з адным, каб стабілізаваць адзін аднаго і дазволіць назапашвацца ў ядравай частцы[15]. Пазнейшыя даследаванні, праведзеныя лабараторыямі Янга, Сегала і Эдэры, паказалі, што святло выклікае хуткую дэградацыю TIM і скід фазы цыркаднага рытму[16][17].

Падвойнае фасфарыляванне[правіць | правіць зыходнік]

У 1998 годзе Джэф Прайс з лабараторыі Маладыя выявілі кіназы пад назвай падвойнага часу (dbt) (казеін кіназы 1), што фасфарылюе PER на некаторых серынавых рэштках. Гэты сігнал азначае яго дэградацыю. Калі PER і TIM звязаныя, dbt, як здаецца, не ў стане фасфарыляваць PER, што дазваляе яму назапашвацца[18]. За адкрыццём Янгам двухчасовых мутацый у 1998 годзе неўзабаве рушыла ўслед адкрыццё у 2001 годзе адной з формаў сямейнага сіндрому пашыранай фазы сну (FASPS) у людзей, што звязваюць з палімарфізмам hPer2, які выдаляе серын, звычайна фасфарыляваны казеінкіназай[19]. Іншыя формы FASPS выклікаюцца мутацыямі, якія змяняюць ген казеінкіназы 1. Мутацыі падвойнага часу ў дразафілы змяняюць фасфарыляванне і дэградацыю бялку PER. Гэта адбіваецца на рэгулярнасці месячных у арганізме. Гэта адкрыццё ўмацавала dbt як неабходную частку цыркаднага гадзінніка[20].

Пасады і ўзнагароды[правіць | правіць зыходнік]

  • 1978 — стыпендыя Фонду Андрэ і Бэлы Мэер[4]
  • 2006 — Прэмія Пітэндры/Ашафа ад Таварыства даследаванняў біялагічных рытмаў[4]
  • 2007 — член Амерыканскай акадэміі мікрабіялогіі[4]
  • 2007 — член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША [4]
  • 2009 — Прэмія Грубера ў галіне неўралогіі (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[21]
  • 2011 — Прэмія Луізы Грос-Хорвіц (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[10]
  • 2012 — прэмія Мэсры (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[10]
  • 2012 — Міжнародная прэмія Гайрднера (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[10]
  • 2013 — Прэмія Шаа ў галіне навукі аб жыцці і медыцыне (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам) [10]
  • 2013 — Прэмія Уайлі ў галіне біямедыцынскіх навук (з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[22]
  • 2017 — Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне (разам з Майклам Росбашам і Джэфры Холам)[23]
  • 2018 — член Амерыканскага філасофскага таварыства[24]

Зноскі

  1. Michael W Young // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Michael Warren Young // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. http://orcid.org/0000-0002-9726-2247 Праверана 12 студзеня 2019.
  4. а б в г д е ё ж 2009 Neuroscience Prize- Michael W. Young. Biology. Gruber Foundation.
  5. "Nobel in physiology, medicine awarded to three Americans for discovery of 'clock genes'". October 2, 2017.
  6. The 2017 Nobel Prize in Physiology or Medicine – Press Release. The Nobel Foundation (2 кастрычніка 2017).
  7. а б в Biographical Notes of Laureates(недаступная спасылка). Biology. The Shaw Foundation. Архівавана з першакрыніцы 26 студзеня 2020. Праверана 17 снежня 2021.
  8. а б в г д е Autobiography of Michael Young(недаступная спасылка). Biology. The Shaw Foundation. Архівавана з першакрыніцы 10 снежня 2017. Праверана 17 снежня 2021.
  9. This North Texas high school claims a Nobel Prize winner. Fort Worth Star-Telegram.
  10. а б в г д Mike Young to Receive Shaw Prize. The Rockefeller University.
  11. Bargiello, Thaddeus; Rob Jackson; Michael Young (1984). "Restoration of circadian behavioral rhythms by gene transfer in Drosophila". Nature. 312 (5996): 752–754. Bibcode:1984Natur.312..752B. doi:10.1038/312752a0. PMID 6440029.
  12. Jackson, Rob; Thaddeus Bargiello; Suk-Hyeon Yun (1986). "Product of per locus of Drosophila shares homology with proteoglycans". Nature. 320 (6058): 185–188. Bibcode:1986Natur.320..185J. doi:10.1038/320185a0. PMID 3081818.
  13. Baylies, Mary; Thaddeus Bargiello; Rob Jackson (1986). "Changes in the abundance or structure of the per gene product can affect the periodicity of the Drosophila clock". Nature. 326 (6111): 390–392. doi:10.1038/326390a0. PMID 2436052.
  14. Sehgal, Amita; Adrian Rothenfluh-Hilfiker; Melissa Hunter-Ensor; Yifeng Chen; Michael Myers; Michael Young (1995). "Rhythmic expression of timeless: a basis for promoting circadian cycles in period gene autoregulation". Science. 270 (5237): 808–810. Bibcode:1995Sci...270..808S. doi:10.1126/science.270.5237.808. PMID 7481772.
  15. Saez, Lino; Michael Young (1996). "Regulation of nuclear entry of the Drosophila clock proteins period and timeless". Neuron. 17 (5): 808–810. doi:10.1016/s0896-6273(00)80222-6. PMID 8938123.
  16. Myers, Michael; Karen Smith; Adrian Hilfiker; Michael Young (1996). "Light-induced degradation of TIMELESS and entrainment of the Drosophila circadian clock". Science. 271 (5256): 1736–1740. Bibcode:1996Sci...271.1736M. doi:10.1126/science.271.5256.1736. PMID 8596937.
  17. Lee, Choogon; Vaishali Parikh; Tomoko Itsukaichi; Kiho Bae; Isaac Edery (1996). "Resetting the Drosophila clock by photic regulation of PER and a PER-TIM complex". Science. 271 (5256): 1740–1744. Bibcode:1996Sci...271.1740L. doi:10.1126/science.271.5256.1740. PMID 8596938.
  18. Price, Jeffrey; Justin Blau; Adrian Rothenfluh; Marla Abodeely; Brian Kloss; Michael Young (1998). "double-time Is a Novel Drosophila Clock Gene that Regulates PERIOD Protein Accumulation". Cell. 94 (1): 83–95. doi:10.1016/s0092-8674(00)81224-6. PMID 9674430.
  19. Toh, Kong; Christopher Jones; Yan He; Erik Eide; William Hinz; David Virshup (2001). "An hPer2 phosphorylation site mutation in familial advanced sleep phase syndrome". Science. 291 (5506): 1040–1043. doi:10.1126/science.1057499. PMID 11232563.
  20. Kloss, Brian; Jeffrey L. Price; Lino Saez; Justin Blau; Adrian Rothenfluh; Cedric S. Wesley (1998). "The Drosophila Clock Gene double-time Encodes a Protein Closely Related to Human Casein Kinase Iε". Cell. 94 (1): 97–107. doi:10.1016/s0092-8674(00)81225-8. PMID 9674431.
  21. Michael W. Young | The Gruber Foundation. gruber.yale.edu.
  22. Wiley: Twelfth Annual Wiley Prize in Biomedical Sciences Awarded to Dr. Michael Young, Dr. Jeffrey Hall and Dr. Michael Rosbash.(недаступная спасылка). Biology. John Wiley & Sons, Inc.. Архівавана з першакрыніцы 10 снежня 2017. Праверана 17 снежня 2021.
  23. "Jeffrey C Hall, Michael Rosbash and Michael W Young win 2017 Nobel prize in physiology or medicine – as it happened". The Guardian.
  24. Election of New Members at the 2018 Spring Meeting | American Philosophical Society.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]