Бася
| Бася | |
|---|---|
 Бася паблізу Селішча | |
| Характарыстыка | |
| Даўжыня |
|
| Басейн | 955 км² |
| Расход вады | 6,3 м³/с |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Каардынаты | 54°26′28″ пн. ш. 30°43′32″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Проня |
| • Каардынаты | 53°46′02″ пн. ш. 31°00′39″ у. д.HGЯO |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Проня → Сож → Дняпро → Дняпроўскі ліман[d] |
|
|
|
| Краіна | |
.png) |
|
   |
|
|
— выток, — вусце |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Бася — рака ў Магілёўскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Проня (басейн Дняпра).
Назва[правіць | правіць зыходнік]
Назва Бася балцкага паходжання[1].
Корань Bas- у рачных назвах на Падняпроўі і Павоччы: Басенка, Басанка, Бастаўка, Босця (*Bas-t-)[2][3].
Фанетычны варыянт таго ж кораня Bes- з тым жа значэннем у назве ракі Беседзь. Ад літоўскага besti «ўтыкаць, капаць», bastyti «тыкаць, утыкваць», прускага *bastun «утыкаць», з індаеўрапейскімі паралелямі[4].
Значэнне назвы Бася можна перадаць як «Капа́ная (рака)». Семантыка назвы звязаная з глыбінёй рэчышча.
Гідраграфія[правіць | правіць зыходнік]
Даўжыня ракі 104 км. Плошча вадазбору 955 км². Сярэднегадавы расход вады ў вусці 6,3 м³/с. Агульнае падзенне 70,7 м. Сярэдні нахіл воднай паверхні 0,68 ‰.
Пачынаецца на Смаленскім узвышшы на паўднёвай ускраіне вёскі Анціпенкі Дубровенскага раёна, працякае па Аршанска-Магілёўскай раўніне ў Горацкім, Дрыбінскім, Шклоўскім і Чавускім раёнах.
Асноўныя прытокі: Лімна, Аўчоса, Лешня, Рэўза (справа), Паўна, Дзерна, Галубіна, Чарніца, Касінка (злева).
Даліна скрынкападобная, шырынёй 300—500 м. Пойма двухбаковая, парэзаная старыцамі і далінамі прытокаў; яе шырыня 150—300 м. Рэчышча ўмерана звілістае, слабаразгалінаванае, у верхнім цячэнні на 18 км каналізаванае, на асобных участках расчышчанае; шырыня ў сярэднім і ніжнім цячэнні 10—15 м. Берагі стромкія. Найвышэйшы ўзровень разводдзя ў канцы сакавіка, сярэдняя вышыня над межанным узроўнем 2,5 м, найбольшая 3 м (1933 г.). Замярзае ў пачатку снежня, крыгалом у 3-й дэкадзе сакавіка. На рацэ за 3 км вышэй вусця горад Чавусы. У басейне ракі 39 невялікіх прытокаў агульнай даўжынёй 96 км, 295 км адкрытай меліярацыйнай сеткі.
Галерэя[правіць | правіць зыходнік]
Заўвагі[правіць | правіць зыходнік]
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 176.
- ↑ П. Л. Маштаков. Список рек днепровского бассейна. С.-Петербург, 1913. С. 234.
- ↑ Г. П. Смолицкая. Гидронимия бассейна Оки. Москва, 1976. С. 297.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 113—114.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Природа Белоруссии: Попул. энцикл. / БелСЭ; Редкол.: И. П. Шамякин (гл. ред.) и др. — Мн.: БелСЭ, 1986. — 599 с., 40 л. ил. (руск.)
- Государственный водный кадастр: Водные ресурсы, их использование и качество вод (за 2004 год). — Мн.: Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды, 2005. — 135 с.
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. Ч.
- Республика Беларусь. Атлас охотника и рыболова: Могилёвская область / Редактор Г. Г. Науменко. — Мн.: РУП «Белкартография», 2012. — С. 12, 18. — 64 с. — 10 000 экз. — ISBN 978-985-508-173-0. (руск.)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- Общая характеристика речной сети Могилёвской области (в разрезе районов) // Справочник «Водные объекты Республики Беларусь» Архівавана 31 жніўня 2017. (руск.)
- Фатаграфіі Басі Архівавана 29 жніўня 2012.