Ян Ласіцкі

Ян Ласіцкі
Дата нараджэння	1534[…]
Дата смерці	1602 ці 1605
Месца смерці	Заслаўе, Менскі павет, Менскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая
Грамадзянства	Рэч Паспалітая
Род дзейнасці	гісторык, багаслоў, дыпламат, бібліёграф, выхавацель
Навуковая сфера	гістарыяграфія, педагогіка і багаслоўе
Альма-матар	Лейпцыгскі ўніверсітэт

Ян Ласі́цкі (польск.: Jan Łasicki; каля 1534 — не раней за 1599) — польскі гісторык, бібліёграф, рэлігійны пісьменнік-палеміст.

Біяграфія

Нарадзіўся ў вёсцы Ласіцы Сахачоўскага павета Раўскага ваяводства (Мазовія). Паходзіў з дробнай мазавецкай шляхты. Кальвініст. У 1556—1561 гадах вучыўся ў гімназіях і ўніверсітэтах Страсбургу, Жэневы, Лазаны, Цюрыху, Падуі, пазней вандраваў па Швейцарыі, Францыі, Нідэрландах, Англіі; у Парыжы ледзь пазбегнуў гібелі ў Варфаламееўскую ноч (24 жніўня 1572).

Актыўна ўдзельнічаў у міжканфесійнай палеміцы, перапісваўся з вядучымі дзеячамі еўрапейскай Рэфармацыі. Меў разнастайныя навуковыя інтарэсы: напісаў шэраг прац па гісторыі рэлігіі, гісторыі панавання Стэфана Баторыя, нарыс гісторыі Францыі (першы польскі твор такога кшталту), і іншыя (усе на лацінскай мове); цікавіўся дакладнымі навукамі. Лічыцца заснавальнікам польскай бібліяграфіі.

У 1581 годзе вярнуўся з апошняй вандроўкі за межы Рэчы Паспалітай, у 1582 годзе пазнаёміўся з літоўскім падскарбіям, кашталянам менскім Янам Глябовічам (кальвіністам), які запрасіў яго ў ВКЛ; выхоўваў дзяцей Глябовіча Яна і Мікалая, жывучы то ў Вільні, то ў рэзідэнцыі Глябовічаў у Заслаўі. Увайшоў у рознаверны асяродак віленскіх інтэлектуалаў (Цыпрыян Базылік, Андрэй Волан, Паўль Одэрборн і іншыя). У 1582 годзе выдаў у Шпаеры (Германія) зборнік прац розных аўтараў «Пра рэлігію, ахвярапрынашэнне, вясельныя і пахавальныя абрады русінаў, маскавітаў і татараў» (назва пазычаная з трактата Одэрборна), у які ўвайшоў і арыгінальны твор Ласіцкага. Апісаў народныя адзенне, стравы, абрады беларусаў, архітэктуру Вільні, Полацка, беларускіх вёсак; крытычна ставіўся да перажыткаў паганства, забабонаў, неадукаванасці насельніцтва ВКЛ. У рэлігійнай палеміцы выступаў як супраць каталіцкай рэакцыі (у 1584 годзе бараніў Андрэя Волана ад Пятра Скаргі), так і супраць радыкальных пратэстанцкіх плыняў (асуджаў антытрынітарыяў, Фаўста Соцына).

Апошнія звесткі пра Ласіцкага паходзяць з Заслаўя (ліпень 1599). Пасмяротна выйшаў яго твор «Пра багоў самагітаў, іншых сарматаў і несапраўдных хрысціян» (Базель, 1615) — першы сістэматычны выклад балцкіх язычніцкіх вераванняў.

Творы

• De Russorum, Moscovitarum et Tartarorum religione… Spirae, 1582.
• De diis Samogitarum caeterorumque Sarmatarum… Basileae, 1615.

Літаратура

• Алесь Белы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т.. — Мн. : БелЭн
• Barycz H. Jan Lasicki: Studium z dziejow polskiej kultury naukowej XVI w. Wroclaw etc., 1973.
• Издано в 1582 году // Белорусский экватор. Мн., 1988

Спасылкі

• Арыгінальны артыкул(недаступная спасылка)