Acherontia

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Acherontia

Бражнік мёртвая галава (Acherontia atropos)
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Acherontia


Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  1156448
NCBI  469308
EOL  50688

Acherontia — род матылёў з сямейства бражнікі (Sphingidae).

Агульная характарыстыка[правіць | правіць зыходнік]

Буйныя матылі з размахам крылаў 105—135 мм. Адметнай асаблівасцю прадстаўнікоў роду з’яўляюцца грудзі з малюнкам, якія нагадваюць сабою чалавечы чэрап. Варыябельнасць афарбоўкі пярэдніх крылаў — яснасці і інтэнсіўнасці, наяўнасці цёмных палос. Заднія крылы вохрыста-жоўтыя з двума чорнымі папярочнымі палосамі. Брушка жоўтае з чорнымі кольцамі; уздоўж якіх ідзе шырокая сінявата-шэрая паласа. Хабаток кароткі.

Віды[правіць | правіць зыходнік]

Род уключае 3 віды:

Філагенія і сістэматыка[правіць | правіць зыходнік]

 


Acherontia lachesis




Acherontia atropos



Acherontia styx




Першае навуковае апісанне бражніка мёртвая галава было зроблена Карлам Лінеем у яго працы «Systema naturæ», пад назвай Sphinx atropos. Пазней, у 1809, нямецкі энтамолаг Якаб Гейнрых Ласпейрэс  (англ.) перанёс матылька ў створаны ім род Acherontia.

Род Acherontia вылучаюць у трыбу Acherontiini (Boisduval, 1875). Сваяцтва паміж відамі ў межах трыбы цалкам не даследавана, тым не менш, род Acherontia найбольш роднасны з родам Coelonia, разам з якім ён і ўтварае дадзеную роднасную групу. Пры гэтым 3 віды роду Acherontia марфалагічна выразна адмежаваны ад роду Coelonia.

Арэал[правіць | правіць зыходнік]

Acherontia atropos — Паўднёвая, часткова і Цэнтральная Еўропа, Азорскія астравы, Афрыка, Мадагаскар, Блізкі Усход, Сірыя, Турцыя, Паўночны Іран.

Acherontia styx — Саудаўская Аравія, Усходняя Індыя, Усходні Аман.

Acherontia lachesis — Японія (астравы Хансю, Сікоку, Кюсю, Цусіма), паўвостраў Карэя, Кітай, Тайвань, Індыя, В’етнам, Шры-Ланка, Малайзія, Інданезія, Філіпіны, Непал[1][2]. Вельмі рэдка сустракаецца ў межах Расіі — на поўдні Прымор’я, у Хасанскім раёне[1].

Размнажэнне[правіць | правіць зыходнік]

Вусені кормяцца на раслінах сямейства Паслёнавыя, Вербенавыя, Маслінавыя, Бігноніевыя.

У культуры[правіць | правіць зыходнік]

Паштовая марка з выявай мёртвай галавы. Азербайджан.
  • Са змрочным малюнкам у выглядзе чэрапа на спінцы прадстаўнікоў роду звязана нямала легенд — паводле павер’я, гэты матылёк быў прадвеснікам няшчасцяў, смерці, войн і эпідэмій[3]. Так, эпідэмію 1733 года народ прыпісваў з’яўленню гэтага матыля. У Іль-дэ-Франс да гэтага часу вераць, што лускавінка з крылаў гэтага матыля, трапіўшы ў вока, прычыняе слепату і магчымую хуткую гібель[4].
  • У кінематографе гэты від матылькоў упершыню з’явіўся ў фільме Луіса Буньюэля і Сальвадора Далі — Андалузскі сабака — як адзін з сімвалаў.
  • Пэўную ролю адыгрывае мёртвая галава ў фільме рэжысёра Джонатана Дэмі «Маўчанне ягнят», знятым па матывах аднайменнага рамана Томаса Харыса[en]. Маньяк -забойца кладзе кукалку гэтага матыля ў рот сваім ахвярам. Для злачынцы яны былі сімвалам перараджэння — ён хацеў ператварыцца ў жанчыну, як кукалка ў матылька. У арыгінальным рамане злачынец выкарыстаў кукалак выгляду Acherontia styx, але ў кінаверсіі рамана фігуруюць кукалкі бражніка мёртвая галава .
  • Міма выявы гэтага матыля не прайшлі пісьменнікі, у тым ліку і амерыканскі пісьменнік Эдгар По . Выдатны і жудаснаваты матылёк апісаны ім у аповядзе «Сфінкс». Матылёк поўзаў па павуціне на акне, а герою апавядання здавалася, што істота рухаецца па далёкіх схілах узгоркаў.
  • Выдуманы гіганцкі від матыля з дадзенага роду таксама згадваецца ў фантастычным аповядзе Аляксандра Бяляева «Мёртвая галава».

Зноскі

  1. а б Изерский В. В. Бомбикоидные чешуекрылые и хохлатки Сибири и Дальнего Востока. Киев, 1999
  2. Лер П. А. — Определитель насекомых Дальнего Востока России. Т.5. Ручейники и чешуекрылые. Ч.3 — 2001
  3. Владимир Алексеев. Бабочки в мифах и легендах. — Дрофа, 2006. — 192 с. — (Исторический альбом). — ISBN 5-358-00249-9.
  4. Каабак Л. В., Сочивко А. В. Бабочки мира. — М.: Аванта+, 2003. ISBN 5-94623-008-5

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]