Восіп Іванавіч Сянкоўскі

Восіп Іванавіч Сянкоўскі
Восіп Іванавіч Сянкоўскі
	польск.: Józef Julian Sękowski
Дата нараджэння	31 сакавіка 1800[…]
Месца нараджэння	Віленскі павет, Літоўская губерня, Расійская імперыя[…];
Дата смерці	16 сакавіка 1858[…] (57 гадоў)
Месца смерці	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя;
Месца пахавання	Волкаўскія могілкі[d];
Грамадзянства	Расійская імперыя; Польшча;
Жонка	Adelaida Senkovskaya[d]
Род дзейнасці	журналіст, пісьменнік, літаратурны крытык, пісьменнік навуковай фантастыкі, паэт, sinologist, выкладчык універсітэта, дыпламат
Месца працы	Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт; Пецярбургская акадэмія навук;
Навуковая ступень	член-карэспандэнт (1828)
Альма-матар	Віленскі ўніверсітэт;
Член у	Кракаўскае навуковае таварыства[d];
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Восіп (Юльян) Іванавіч Сянко́ўскі^[4] (19 (31) сакавіка 1800 — 4 (16) сакавіка 1858) — рускі і польскі вучоны-ўсходазнавец, мовазнавец, пісьменнік, крытык, журналіст. Член-карэспандэнт Імператарскай Санкт-Пецярбургскай акадэміі навук (1828). Вядомы таксама пад псеўданімам Барон Брамбеус.

Біяграфія

Нарадзіўся ў маёнтку Антокаль каля Вільні^[4] Віленскага павета Літоўскай губерні ў польскай шляхецкай^[5] сям’і. У 14 гадом узросце паступіў у Мінскі езуіцкі калегіум, затым перайшоў у Віленскі ўніверсітэт, дзе заняўся вывучэннем усходніх моў^[6]. У 1918 годзе паехаў у Турцыю і ўладкваўся перакладчыкам у расійскае пасольства ў Стамбуле^[6]. Пабываў у Сірыі, Егіпце, Нубіі і Эфіопіі, збіраў фальклор і старажытныя рукапісы^[6]. Вярнуўшыся на радзіму ў 1821 годзе Сянкоўскі паступіў на службу перакладчыкам у Калегію замежных спраў у Санкт-Пецярбургу^[6] і пачаў выкладаць усходнія мовы ў Пецярбургскім універсітэце на пасадзе ардынарнага прафесара. Пачаў супрацоўнічаць у выданнях «Северный архив», «Сын отечества», «Северная пчела» і іншых. Віленскі ўніверсітэт скончыў у 1828 годзе^[4] (у 1819 годзе^[5]). У 1829 годзе ў якасці прафесара быў прызначаны цэнзарам^[7]. У 1833 годзе В. І. Сянкоўскі канчаткова ўступіў на шлях журналістыкі, калі зрабіўся спачатку негалосным, а затым і галосным рэдактарам часопіса «Библиотека для чтения», у якім прымаў дзейны ўдзел да 1856 года^[7]. У апошнія гады жыцця, калі захварэў, заняўся музыкай, вынайшаў нейкі незвычайны музычны аркестрыён і пяціструнную скрыпку, будаваў вынайдзеныя ім печы, склаў сваю сістэму свету, паклаўшы ў яе аснову гармонію гукаў^[7].

Памёр Восіп Іванавіч Сянкоўскі 4 (16) сакавіка 1858 года.

Навуковая і творчая дзейнасць

В. І. Сянкоўскі займаўся даследаваннем гісторыі старажытнага Усходу, даісламскай Аравіі. Займаўся арабскай, персідскай і турэцкай філалогіяй. Адзін з заснавальнікаў расійскай арыенталістыкі^[8]. Даследаваў і перакладаў старажытную і сярэдневяковую арабскую паэзію, апісваў сучасныя яму краіны Усходу. Аўтар аповесцяў рознага жанру (гумарыстычных, свецкіх, бытавых, псіхалагічных), публіцыстычных і крытычных артыкулаў. Адзін са стваральнікаў навукова-фантастычнага жанру ў Расіі і заснавальнікаў так званга гандлёвага напрамку ў расійскай журналістыцы^[9].

С 1815 по 1822 гадах В. І. Сянкоўскі друкаваўся ў віленскім штотыднёвіку «Tygodnik Wileński» і сатырычным часопісе «Wiadomości Brukowe»^[8]. З 1830 па 1836 год у Санкт-Пецярбургу выдаваў сатырычную газету на польскай мове «Bałamut»^[8]. Падтрымліваў сяброўскія і дзелавыя сувязі з М. Грэчам, Ф. Булгарыным, А. Міцкевічам, А. Пушкіным і іншымі^[4]^[9]. Пасля залічэння прафесарам у Імператарскі Санкт-Пецярбургскі ўніверсітэт, спрабаваў зацвердзіць «Проект положения для Отделения восточных языков и словесностей»^[8].

Валодаў усімі мовамі арабскага Усходу, кітайскай, тыбецкай, маньчжурскай, мангольскай і асноўнымі еўрапейскімі мовамі^[4]. Быў прыхільнікам «чыстага мастацтва» і крытычна ставіўся да рэалізму ў літаратуры^[5].

Вобраз у мастацтве

Герой кнігі В. Каверына «Барон Брамбеус» (1929, 2-я рэд. 1966).

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/sekowski-jozef/ Праверана 30 жніўня 2022.
↑ ^а ^б ^в ^г Сенковский Осип Иванович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 23. — С. 257.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2002. — С. 351. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038862"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14271902"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г ^д БелЭн 2002.
↑ ^а ^б ^в ВСЭ 1976.
↑ ^а ^б ^в ^г Литературные прогулки сквозь века // Книжные памятники Псковской области (руск.)
↑ ^а ^б ^в ЭСБЭ 1890—1907.
↑ ^а ^б ^в ^г Биографика СПбГУ (руск.)
↑ ^а ^б ЭГБ 2001.

Літаратура

Ярмоленка В. А. Сянко́ўскі Восіп (Юльян) Іванавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 351. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Дзмітрый Караў. Сянко́ўскі Восіп Юльян Іванавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 478. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
Сенко́вский Осип (Юлиан) Иванович / Каверин В. А. // Т. 23. Сафлор — Соан. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 257. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
Сенко́вский Осип (Юлиан) Иванович // Литературный энциклопедический словарь (руск.) / [Подгот. Е. И. Бонч-Бруевич и др.]; Под общ. ред. В. М. Кожевникова, П. А. Николаева. — М.: Советская энциклопедия, 1987. — С. 696. — 750 с. — 100 000 экз.
Вл. Боцяновский. Сенковский, Осип-Юлиан Иванович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. — Т. XXIXa. — С. 531—532.

Спасылкі

Литературные прогулки сквозь века // Книжные памятники Псковской области (руск.)
Гиляжева Г. З. Осип Иванович Сенковский в оценке критиков и литературоведов // Проблемы истории, филологии, культуры, 2011. (руск.)
Новиков А. Е. О. И. Сенковский как переводчик Гомера (о его концепции перевода «Одиссеи» Гомера) // Вестник Череповецкого государственного университета, № 7, 2014. (руск.)
Сенковский Осип Иванович (руск.) // Інстытут рускай літаратуры Расійскай акадэміі навук (Пушкінскі Дом)
Сенковский Осип (Юлиан) Иванович // Биографика СПбГУ (руск.)

[_b9d6e046651a9a2d-1] а ^б ^в ^г http://tnk.krakow.pl/czlonkowie/sekowski-jozef/ Праверана 30 жніўня 2022.

[_d15df3e4fa5b52ba-2] а ^б ^в ^г Сенковский Осип Иванович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. — Т. 23. — С. 257.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_571cd391d95f676a-3] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2002. — С. 351. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13028710"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q24038862"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q14271902"></a>

[FOOTNOTEБелЭн2002-4] а ^б ^в ^г ^д БелЭн 2002.

[FOOTNOTEВСЭ1976-5] а ^б ^в ВСЭ 1976.

[ЛП-6] а ^б ^в ^г Литературные прогулки сквозь века // Книжные памятники Псковской области (руск.)

[FOOTNOTEЭСБЭ1890—1907-7] а ^б ^в ЭСБЭ 1890—1907.

[СП-8] а ^б ^в ^г Биографика СПбГУ (руск.)

[FOOTNOTEЭГБ2001-9] а ^б ЭГБ 2001.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]