Новарасійск

Горад Новарасійск руск.: Новороссийск Герб Сцяг Краіна Расія Рэгіён Краснадарскі край Каардынаты 44°43′ пн. ш. 37°46′ у. д. Кіраўнік Vladimir Sinyagovsky[d] Заснаваны 1838 Горад з 1866 Плошча 835 км² Вышыня цэнтра 10 м Насельніцтва ▲ 228 739 чалавек (2010) Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код 8617; +7 9887 Паштовыя індэксы 353900—353925 Аўтамабільны код 23, 93, 193 Афіцыйны сайт admin.novoros.com Новарасійск на карце Расіі ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Новарасійск (руск.: Новороссийск) — горад (з 1866 года) у Расіі, краявога падпарадкавання ў складзе Краснадарскага края. Насельніцтва 389,4 тыс. чалавек (2007). Заснаваны ў 1838 годзе. Горад-герой.

Размешчаны на ўзбярэжжы Новарасійскай (Цэмескай) бухты Чорнага мора. Найбуйнейшы порт Расіі на Чорным моры — пасажырскі, грузавыя парты і нафтаналіўная гавань. Адзін з пунктаў базавання Чарнаморскага флоту РФ.

Клімат субтрапічны міжземнаморскі. У зімовы час пануюць паветраныя масы ўмераных шырот, летам трапічных.

Новарасійск — галоўны цэнтр цэментнай прамысловасці на поўдні Расіі (4 цэментавыя заводы), створаны на базе буйных радовішчаў высакаякасных мергеляў. У горадзе знаходзіцца штаб-кватэра буйнага вытворцы цэменту «Новоросцемент».

Развіта машынабудаванне (заводы: «Молат», «Чырвоны рухавік», «Харчмаш», суднарамонтны, радыёзавод «Прыбой» і інш.). Маюцца прадпрыемствы прамысловасці будаўнічых матэрыялаў (выпускаюць шыфер, жалезабетонныя вырабы і інш.). Дрэваапрацоўчая (у тым ліку мэблевая), харчовая (мукамольна-элеватарны камбінат, малочны, піваварны заводы, рыбзавод і інш.), сталеліцейная (завод «Новороссметалл») прамысловасць. Прадпрыемствы чыгуначнага транспарту («Новарасійскі вагонарамонтны завод»).

Насельніцтва

Статыстыка колькасці насельніцтва з 1853 па 2023 Год Колькасць 1853 960 1866 434 1870 1 862 1873 1 622 1882 7 271 1896 22 319 1897 16 897 1906 43 000 1913 46 000 1923 47 700 1926 67 941 1931 82 900 1939 95 240 1941 96 500 1943 1 209 Год Колькасць 1959 93 461 1967 123 000 1970 132 744 1973 141 000 1975 150 000 1976 150 000 1979 159 135 1982 168 000 1985 176 000 1986 179 000 1987 179 000 1989 185 938 1990 188 000 1991 189 000 1992 190 000 Год Колькасць 1993 192 000 1994 194 000 1995 203 000 1996 204 000 1997 204 000 1998 205 000 1999 204 300 2000 203 300 2001 203 300 2002 232 079 2003 232 100 2004 231 500 2005 231 100 2006 230 700 2007 229 200 Год Колькасць 2008 227 900 2009 228 243 2010 241 952 2011 241 800 2012 246 687 2013 251 013 2014 256 580 2015 262 250 2016 266 977 2017 270 774 2018 273 278 2019 275 197 2020 274 956 2021 262 293 2023 261 626

Гарады-пабрацімы

•  Huangdao District^[d], Кітай (верасень 2020)
•  Kazashko^[d], Балгарыя (3 чэрвеня 2019)
•  Брэст, Беларусь (25 красавіка 2014)
•  Вальпараіса, Чылі (8 красавіка 1996)
•  Варна, Балгарыя (18 чэрвеня 1997)
•  Гавар, Арменія (лістапад 2009)
•  Гейнсвіл, ЗША (17 верасня 1988)
•  Канстанца, Румынія (22 кастрычніка 2002)
•  Ліворна, Італія (1967)
•  Плімут, Вялікабрытанія (1956)^[…]
•  Пула, Харватыя (1997)
•  Самсун, Турцыя (25 кастрычніка 2010)
•  Тыр, Ліван (25 снежня 2013)
•  Фергана, Узбекістан
•  Ханты-Мансійская аўтаномная акруга — Югра, Расія (люты 2021)
•  Хіхон, Іспанія (кастрычнік 1984)

Вядомыя асобы

• Аляксандр Яўгенавіч Ахрыменка (нар. 1938) — вучоны ў галіне радыёлакацыі, доктар тэхнічных навук (1973), заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі БССР (1982).
• Мікалай Захаравіч Крываручка (1904—1987) — інжынер шляхоў зносін, спецыяліст у галіне рухомага саставу чыгунак.

Літаратура

• Новарасі́йск // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — С. 360. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).
• Новоросси́йск // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 459. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.