Канфлікт у Ківу

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Канфлікт у Ківу
Паўстанцы «Руху 23 сакавіка» ў Гоме, лістапад 2012.
Паўстанцы «Руху 23 сакавіка» ў Гоме, лістапад 2012.
Дата 2004—2009/2012—2013/з 2015
Месца Паўночнае Ківу
Прычына Абарона народнасці тутсі ва ўсходніх кангалезскімі правінцыях
Вынік канфлікт працягваецца
Праціўнікі
 ДР Конга
Май-май
Дэмакратычныя сілы вызвалення Руанды (2006—2009)
Найміты з былога СССР[1][2] 		Нацыянальны кангрэс народнай абароны (2006—2009)
Дэмакратычная Рэспубліка Конга Рух 23 сакавіка (з 2012)

Дэмакратычныя сілы вызвалення Руанды (з 2015)

Альянс дэмакратычных сіл
Ісламская дзяржава (з 2016)

Камандуючыя
Дэмакратычная Рэспубліка Конга Жазеф Кабіла (да студзеня 2019)
Дэмакратычная Рэспубліка Конга Фелікс Чысекеды (са студзеня 2019)
Дэмакратычная Рэспубліка Конга Люсьен Бахума
Іньяс Мурванаш’яка (да 2014)
Арганізацыя Аб’яднаных Нацый Бабакар Геі 		Ларан Нкунда #
Дэмакратычная Рэспубліка Конга Боска Нтаганда Здаўся

Сільвестр Мудакумура
Калікст Мбарусімана
Іньяс Мурванаш’яка

Страты
Дэмакратычная Рэспубліка Конга 508—808 забітых (да 2015[15][16])
2 забітых наймітаў[1][17], 1 паранены[2]
Арганізацыя Аб’яднаных Нацый 19 забітых[18][19][20][21]
Беларусь 1 зніклы без вестак[22]/загінуўшы[1], 3 параненых[10] 		2062—2462 забітых (да 2015[15][16])
Агульныя страты
11 873 забітых (на пачатак 2018[23][24][25][26][27])
Замежныя грамадзяне:
Італія 1 забіты (Лука Атанасіа)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Канфлікт у Ківу — канфлікт, які пачаўся ў 2004 годзе з мяцежа генерала Нкунды ва ўсходніх правінцыях ДР Конга, нагодай якога стала абарона народнасці тутсі.

Перадумовы[правіць | правіць зыходнік]

Вытокі канфлікту ўзыходзяць да генацыду ў Руандзе 1994 года, калі велізарная колькасць бежанцаў тутсі апынулася на тэрыторыі Заіра (так да 1997 года называлася Дэмакратычная Рэспубліка Конга). Пасля прыходу да ўлады ў Руандзе Руандыйскага патрыятычнага фронту ў Заір лінуў паток бежанцаў хуту, многія з якіх былі замяшаны ў генацыдзе. Дэ-факта руандыйская грамадзянская вайна перакінулася на тэрыторыю Заіра, якую ўзброеныя групы радыкалаў-хуту выкарыстоўвалі як тылавую базу для набегаў на Руанду.

У 1996—1997 гадах новы руандыйскі ўрад на чале з Полем Кагамэ, які пераследваў палітычных праціўнікаў, падтрымаў кампанію кааліцыі апазіцыйных рухаў пад агульным кіраўніцтвам Ларана Кабіла супраць дыктатара Заіра Мабуту Сесе Секо. Тутсі, як руандыйскія, так і мясцовыя, якія пражываюць на ўсходзе краіны (вядомыя тут як баньямуленге), склалі значную частку ўзброеных сіл мяцежнікаў. Вынікам вайны стала падзенне трыццацігадовага рэжыму Мабуту, аднак неўзабаве (у ліпені 1998 года) новы прэзідэнт Заіра Кабіла вырашыў адхіліць былых саюзнікаў ад улады. 27 ліпеня 1998 года ён заявіў, што высылае з краіны ўсіх замежных вайскоўцаў і грамадзянскіх чыноўнікаў (пераважна тутсі) і расфармоўвае падраздзяленні кангалезскай арміі, укамплектаваных асобамі некангалезскага паходжання, якіх ён абвінаваціў у намеры «аднавіць сярэднявечную імперыю тутсі» (Тутсіленд).

У 1998 годзе пачынаецца новы канфлікт паміж урадам і паўстанцамі-тутсі. Дадзенае супрацьстаянне стала вядома як «Вялікая Афрыканская вайна» ці «Другая кангалезская вайна». У гэтую вайну ўмяшаліся і іншыя дзяржавы. Падчас канфлікту замежныя ўдзельнікі, наўпрост ці праз пасярэднікаў, узялі пад кантроль большую частку радовішчаў карысных выкапняў ДР Конга, такіх як золата і алмазы. Дадзеныя рэсурсы знаходзіліся ў руках Анголы, Зімбабвэ, Руанды і Уганды, якія ў гэтай сферы супрацоўнічалі з заходнімі дзяржавамі, а часам цалкам дзейнічалі ў іх інтарэсах. Акрамя эканамічных аспектаў, у замежнага ўмяшання былі і палітычныя матывы. Так, імі сталі канфлікт паміж Суданам і Угандай, паўстанне УНІТА ў Анголе, якія выкарыстоўвалі тэрыторыю Конга для пастаўкі зброі і боепрыпасаў. Намібія прыняла ўдзел з-за саюзніцкіх абавязацельстваў перад Анголай. Зімбабвэ імкнуліся за кошт канфлікту стаць рэгіянальнай дзяржавай, пацясніўшы ПАР.

У 2003 годзе баявыя дзеянні скончыліся.

Ход падзей[правіць | правіць зыходнік]

2004—2009[правіць | правіць зыходнік]

Вясной—летам 2004 генерал Ларан Нкунда сумесна з палкоўнікам Жулем Мутебутсі падняў мяцеж і на чале двухтысячнага корпуса атакаваў сталіцу Паўднёвага Ківу горад Букаву пад нагодай абароны нацыянальнай меншасці тутсі ад паўтарэння руандзійскіх падзей. Урад ДР Конга абвінавачвалі ў бяздзейнасці і патуранні баевікам хуту Інтэрахамвэ, якія гаспадарылі ў памежных з Руандай лагерах бежанцаў. У ходзе баёў за горад 20 салдат урадавых сіл загінулі, а горад перайшоў у рукі мяцежнікаў. Аднак прэзідэнт Жазеф Кабіла заявіў пра намер аднавіць канстытуцыйны парадак у рэгіёне[28]. Урадавыя войскі на чале з генералам Феліс Мбуза Мабэ ўжо праз тыдзень выціснулі мяцежнікаў з Букаву на паўночны захад[29]. У войску Нкунды адбыўся раскол. Яго паплечнік Мутебутсі эміграваў у Руанду.

У 2005 годзе Нкунда прыкметна ўзмацніўся, шэрагі яго прыхільнікаў папоўніліся дэзертырамі з урадавай арміі, якія раней належалі да Кангалезскага аб’яднання за дэмакратыю. У 2006 Нкунда заявіў аб стварэнні Нацыянальнага кангрэса народнай абароны.

30 жніўня 2007 тысячны корпус Ларана Нкунды атакаваў горад Катале, што за 60 км на паўночны захад ад сталіцы правінцыі Гома[30]. 11 снежня Нкунда захапіў горад Мушак на ўсходзе краіны (за 40 км на паўночны захад ад Гома — сталіцы правінцыі Паўночнае Ківу)[31].

У кастрычніку 2008 года Ларан Нкунда аднавіў баявыя дзеянні ў Паўночным Ківу.

22 студзеня 2009 года Нкунда быў арыштаваны ў Руандзе, мяжу з якой ён перасёк, падчас сумеснай ваеннай аперацыі УС ДРК і Руанды[32].

2012—2013[правіць | правіць зыходнік]

У красавіку 2012 года салдаты-тутсі паднялі мяцеж супраць урада Дэмакратычнай Рэспублікі Конга. Мяцежнікі сфармавалі паўстанцкую групоўку «Рух 23 сакавіка» (М23) з былых членаў «Нацыянальнага кангрэса народнай абароны Конга». Мяцеж узначаліў Боска Нтаганда[33].

17 лістапада пасля нападу паўстанцаў з «Руху 23 сакавіка» на горад Кібумба ўрадавыя сілы пакінулі горад[34]. Тады ж ваенныя вертбалёты міратворцаў ААН абстралялі пазіцыі групоўкі «Руху 23 сакавіка» ў Кібумбе. Савет Бяспекі ААН асудзіў аднаўленне ваенных дзеянняў і запатрабаваў ад «Руху 23 сакавіка» неадкладнага спынення далейшага прасоўвання да горада Гома. Таксама паўстанцамі быў узяты горад Рутшуру.

19 лістапада 2012 года камандуючы міратворчымі сіламі ААН на ўсходзе Дэмакратычнай Рэспублікі Конга заявіў, што вайскоўцам атрымалася адбіць напад паўстанцкай групы M23 на аэрапорт у паўночных прыгарадах горада Гома: паўстанцы прайшлі да аэрапорта міма базы міратворцаў ААН, хаваючыся за дамамі мясцовых жыхароў[3].

20 лістапада «Рух 23 сакавіка» абвясціў аб узяцці горада Гома без супраціву. Армія ДР Конга ўжывала верталёты і артылерыю, але ў выніку пакінула горад паўстанцам. Войскі міратворчай місіі ААН не сталі ўступаць у бой з паўстанцамі, баючыся стратаў сярод мірнага насельніцтва. Таксама 20 лістапада паўстанцы захапілі горад Сакэ, які знаходзіцца за 25 км на захад ад Гомы і працягнулі наступленне на сталіцу ДР Конга, Кіншасу[35].

Нягледзячы на ​​тое, што паўстанцы заявілі аб узяцці горада, прадстаўнікі місіі ААН заявілі аб тым, што міратворцы дагэтуль кантралююць аэрапорт[36].

У выніку сутыкненняў паміж урадавымі войскамі і паўстанцамі з М23, якія адбыліся 15 ліпеня 2013 г., былі забіты па меншай меры 130 чалавек. Баі адбыліся недалёка ад Гомы. У ходзе супрацьстаяння войскі ўжывалі танкі. Таксама бакі выкарыстоўвалі мінамёты. З раёна сутыкненняў у Гоме беглі каля тысячы чалавек[37].

12 снежня ўлады Дэмакратычнай рэспублікі Конга падпісалі з паўстанцкай групоўкай M23 мірнае пагадненне[38]. Цырымонія падпісання пагаднення, якая прайшла ў Найробі, павінна была адбыцца яшчэ 11 лістапада ў Угандзе. Аднак тады падпісанне было адкладзена, паколькі бакі не маглі прыйсці да згоды з нагоды таго, як назваць дакумент: пагадненнем або дэкларацыяй[39].

3 2015[правіць | правіць зыходнік]

Становішча ў рэгіёне.

31 студзеня войскі ДРК распачалі кампанію супраць паўстанцаў-хуту (ДСВР/FDLR)[40]. 13 сакавіка 2015 года ваенны прэс-сакратар абвясціў, што з пачатку студзеньскага наступлення агулам 182 баевікоў FDLR былі забіты[41]. У студзені 2016 года пачаліся баявыя дзеянні паміж апалчэнцамі FDLR, АДС і Май-Май, у выніку якіх тысячы чалавек ратаваліся ў прылеглыя раёны Гомы[42].

27 студзеня 2017 года ў раёне Рутшуру паўстанцамі М-23 збіты (па некаторых даных, аварыя адбылася па тэхнічных прычынах) два верталёта Мі-24, на адным з якіх былі трое беларускіх ваенспецаў, якія займаліся падрыхтоўкай лётчыкаў і тэхнікаў кангалезскіх ваенна-паветраных сіл. Усе беларусы выжылі, але былі шпіталізаваны ў медустанову горада Гома[9][43][44][10]. Пілоты другога верталёта былі грузінамі, адзін з якіх трапіў у палон да баевікоў. За пілота быў прызначаны выкуп у мільён долараў[2].

7 снежня 2017 г. напад, здзейснены АДС на базу ААН у Семулікі, пацягнуў смерць як мінімум 15 міратворцаў[18]. Страты АДС склалі 72 забітых[45].

На працягу 2018 года АДС здзейснілі шматлікія напады на горад Бені, атакуючы як грамадзянскіх, так і ўрадавую армію.

Акрамя таго, 16 снежня 2018 года міліцыянты Май-Май напалі на склад Незалежнай нацыянальнай выбарчай камісіі ў Бені напярэдадні выбараў 23 снежня. Сілавыя структуры адпусцілі зламыснікаў. Ахвяраў і пацярпелых няма[46].

У канцы кастрычніка 2019 г. кангалезскія ўзброеныя сілы пачалі на ўсходзе краіны найбуйнейшую за апошнія гады аперацыю па выяўленні і знішчэнні баевікоў. Асноўныя дзеянні воінскія часці разгарнулі супраць атрадаў АДС у правінцыі Паўночнае Ківу. Аперацыя стала вынікам дамоўленасці аб умацаванні рэгіянальнай бяспекі, дасягнутай пяццю краінамі — ДРК, Угандай, Руандай, Бурундзі і Танзаніяй. Яна прадугледжвала правядзенне сумесных ваенных аперацый у прыгранічных зонах[47].

Як паведаміла 12 лістапада Міністэрства абароны Украіны, баевікі атакавалі міратворчыя сілы ў раёне Семуліке. Камандаваннем Місіі ААН па стабілізацыі ў ДР Конга было прынята рашэнне аб неадкладным адкрыцці агню ў адказ. Атрымаўшы адпаведны загад аб агнявой падтрымцы наземных сіл і каардынаты мэтаў, пілоты ўкраінскіх вериалётаў Мі-24 нанеслі паветраны ўдар з выкарыстаннем штатнага ўзбраення. Пасля нападу баевікі спынілі агонь і адступілі углыб джунгляў. У выніку бою з бандфарміраваннямі ні адзін міратворац не пацярпеў[48].

15 снежня баевікі АДС напалі на вёску Нтамбі каля горада Бені, забіўшы пры гэтым 22 мясцовых жыхароў[49].

13 студзеня 2020 года кангалезская армія здзейсніла буйны налёт на штаб-кватэру АДС у лагеры Мадзіна, размешчаным недалёка ад Бені. Мэтай аперацыі быў лідар групоўкі Муса Балука. У ходзе перастрэлкі было забіта 30 вайскоўцаў, яшчэ 70 паранена. Паведамлялася таксама аб гібелі 40 паўстанцаў, у тым ліку пяці вышэйшых камандзіраў. Кангалезская армія захоплівае лагер, але лідар АДС не быў затрыманы.

16 верасня ДРК і 70 узброеных груповак, якія дзейнічалі ў Ківу, дамовіліся аб спыненні баявых дзеянняў[50]. Тым не менш, баявыя дзеянні працягваліся[51].

22 лютага 2021 года аўтакалона Сусветнай харчовай праграмы з трох аўтамабіляў, у якой знаходзілася ў агульнай складанасці сем чалавек з Місіі Арганізацыі Аб’яднаных Нацый па стабілізацыі ў Дэмакратычнай Рэспубліцы Конга (MONUSCO) на дарозе з Гомы ў Рутшуру трапіла ў засаду паўстанцаў. Падчас атакі загінуў пасол Італіі Лука Атанасіа[52]. Таксама загінулі кіроўца Мустафа Міламба і карабінер Віторыа Якавучы.

Пачынаючы з лютага ў Паўночным Ківу актывізаваліся сілы ІД. Да канца жніўня баевікі здзейснілі шэсць нападаў: 4 лютага ў раёне Рувензары, забіўшы траіх вайскоўцаў[53]; 26 лютага ў Ласілосі ў раёне Бені, забіўшы 35 байцоў урадавай арміі[54]; 6 сакавіка ў вёсцы блізу Іруму, забіўшы 7 салдат[55]; 24 мая ў ваенным лагеры ля турмы Канджабай, забіўшы дваіх лаялістаў[56]; 6 жніўня ў вёсках Мавіві і Малібунга ў раёне Ітурв, забіўшы аднаго і ўзяўшы ў палон яшчэ траіх вайскоўцаў[57]. У перыяд з 18 па 24 кастрычніка ў Паўночным Ківу баевікі ўчынілі тэракты ў трох населеных пунктах. Ахвярамі тэрарыстаў сталі 18 чалавек, яшчэ 10 прапалі без вестак. 19-га чысла ў акрузе Рувензары яны здзейснілі напад на танзанійскіх міратворцаў. Напад быў адбіты[58].

У сакавіку 2022 года Рух 23 сакавіка разгарнуў наступленне ў Ківу[59].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ а б в г Ремонт и модернизация штурмовиков Су-25 ДРК в Барановичах
  2. ↑ а б в Мятежники в Конго пленили грузинского пилота и требуют $1 млн
  3. ↑ а б Миротворцы ООН отбили атаку повстанцев на город в Конго (руск.). Би-би-си (20 лістапада 2012). Архівавана з першакрыніцы 23 студзеня 2013. Праверана 23.11.2012.
  4. ↑ "UN Officials: Angolan Troops Fighting In Congo". Associated Press. 2008-11-07. Праверана 2008-11-18.(недаступная спасылка)
  5. ↑ "Foreign troops 'drawn into Congo'". BBC. 2008-11-13. Архівавана з арыгінала December 26, 2008. Праверана 2008-11-18.
  6. ↑ Операция Европейского Союза в Демократической Республике Конго (2007)
  7. ↑ The Military Balance 2018. — P. 457.
  8. ↑ Wondo, Jean-Jacques (23 May 2018). Joseph Kabila continues to over-equip his regime militarily for the upcoming political deadlines – JJ Wondo Архівавана 25 верасня 2018.. Desc-wondo.
  9. ↑ а б Беларусь поставляет в Конго военную технику — СМИ, Politring (13 мая 2018)
  10. ↑ а б в На борту Ми-24, разбившегося в Конго, были трое белорусов, Белновости (1 февраля 2017)
  11. ↑ Белорусское военное присутствие в Африке Архівавана 27 ліпеня 2022.
  12. ↑ а б Совбез ООН осудил повстанцев в ДРК, захвативших город (руск.). Би-би-си (21 лістапада 2012). Архівавана з першакрыніцы 23 студзеня 2013. Праверана 23.11.2012.
  13. ↑ ADF-NALU's Lost Rebellion(недаступная спасылка) (19 снежня 2012). Архівавана з першакрыніцы 21 верасня 2016. Праверана 18 October 2014.
  14. ↑ THE BENI KILLINGS: OUR FINDINGS. Congo Research Group.
  15. ↑ а б http://www.ploughshares.ca/content/democratic-republic-congo-1990-first-combat-deaths Архівавана 5 сакавіка 2012.
  16. ↑ а б Estimate for 2013 only presented by Casey-Maslen, Stuart, ed. (2014). The War Report: Armed Conflict in 2013. Oxford: Oxford University Press. pp. 135–6.
  17. ↑ Повстанцы в ДР Конго подтвердили гибель плененного ими гражданина Грузии // Интерфакс, 19 июня 2017
  18. ↑ а б "Rebels kill 15 peacekeepers in Congo in worst attack on U.N. in recent". Reuters. 8 December 2017. Архівавана з арыгінала 6 October 2018. Праверана 10 December 2017 – via Reuters.
  19. ↑ Alexandra Johnson (11 October 2017). "The Allied Democratic Forces Attacks Two UN Peacekeepers in the DRC". Center for Security Policy. Архівавана з арыгінала 16 November 2018. Праверана 13 October 2017.
  20. ↑ "Attanasio e Iacovacci portati nella foresta e uccisi. Congo: tutti gli aggiornamenti". Quotidiano.net [італьянская]. 22 February 2021. Праверана 22 February 2021.
  21. ↑ Rome, Jeremy Kelly, Kinshasa | Tom Kington. "Italian ambassador among three killed in Congolese ambush" [англійская]. ISSN 0140-0460. Праверана 2021-02-22.
  22. ↑ Лихоткин Олег Петрович(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 24 лютага 2023. Праверана 24 лютага 2023.
  23. ↑ Kivu Conflict..
  24. ↑ Realtime Data (2017)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 19 верасня 2017. Праверана 28 верасня 2019..
  25. ↑ RDC: au moins 15 casques bleus tués et 3 portés disparus dans le nord-est (8 décembre 2017)..
  26. ↑ DR Congo: New ‘Kivu Security Tracker’ Maps Eastern Violence (7 décembre 2017)..
  27. ↑ ACLED Data (2018)..
  28. ↑ Интерахамве против баньямуленге Архівавана 6 верасня 2014.
  29. ↑ Мбуза Мабе выгнал Нкунду и Мутебутси
  30. ↑ Тысячи беженцев спасаются от боев в ДРК
  31. ↑ DR Congo rebels retake key town
  32. ↑ DR Congo rebel leader 'arrested' (англ.)
  33. ↑ DR Congo troops shell rebel bases (англ.). Аль-Джазира (18 мая 2012). Архівавана з першакрыніцы 2 снежня 2012. Праверана 23.11.2012.
  34. ↑ Совбез ООН осуждает нападения повстанцев в ДРК (руск.). Би-би-си (18 лістапада 2012). Архівавана з першакрыніцы 23 студзеня 2013. Праверана 23.11.2012.
  35. ↑ Повстанцы в ДРК отказываются остановить наступление (руск.). Би-би-си (22 лістапада 2012). Архівавана з першакрыніцы 23 студзеня 2013. Праверана 23.11.2012.
  36. ↑ ООН заверяет, что контролирует аэропорт в Гоме в ДРК (руск.). РИА Новости (20 лістапада 2012). Архівавана з першакрыніцы 23 студзеня 2013. Праверана 23.11.2012.
  37. ↑ В Конго идут бои с применением танков: погибли 130 человек(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 ліпеня 2013. Праверана 3 лістапада 2013.
  38. ↑ Twitter
  39. ↑ Лента.ру
  40. ↑ DR Congo says offensive against Hutu rebels underway (31 студзеня 2015). Архівавана з першакрыніцы 8 February 2015. Праверана 1 February 2015.
  41. ↑ Traque contre les FDLR: environ 182 rebelles neutralisés au Nord et Sud-Kivu. Radio Okapi (13 сакавіка 2015). Архівавана з першакрыніцы 15 March 2015. Праверана 15 March 2015.
  42. ↑ Fighting in eastern DRC forces thousands to flee. News Stories (29 студзеня 2016). Архівавана з першакрыніцы 4 March 2016. Праверана 26 February 2016.
  43. ↑ В ДР Конго был сбит вертолет Ми-24 с грузинским экипажем
  44. ↑ В Конго сбили вертолет с предположительно белорусским экипажем, Белновости (31 января 2017)
  45. ↑ "UN peacekeepers killed in DR Congo". BBC News. 8 December 2017. Архівавана з арыгінала 16 November 2018. Праверана 10 December 2017 – via www.BBC.com.
  46. ↑ [1] Архівавана 3 жніўня 2020.
  47. ↑ Боевики убили более 20 человек на востоке ДР Конго // Trend News Agency, 15 декабря 2019
  48. ↑ Украинские миротворцы нанесли авиаудар по боевикам в Конго //УНИАН, 12 ноября 2019
  49. ↑ [2]
  50. ↑ 'All' armed groups commit to ceasefire in DRC's South Kivu (англ.). Macau Business (17 верасня 2020). Праверана 18 верасня 2020.
  51. ↑ DR Congo army says Burundi rebels forced from strongholds (англ.). www.aljazeera.com. Праверана 28 кастрычніка 2020.
  52. ↑ Specia, Megan; Pianigiani, Gaia (22 February 2021). "Italian Ambassador Among Three Killed in Attack on U.N. Convoy in Congo". The New York Times [амерыканская англійская]. ISSN 0362-4331. Праверана 22 February 2021.
  53. ↑ https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-february-4-10-2021/
  54. ↑ https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-february-25-march-3-2021/
  55. ↑ https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-march-4-10-2021/
  56. ↑ https://www.terrorism-info.org.il/en/spotlight-on-global-jihad-may-19-26-2021/
  57. ↑ Spotlight on Global Jihad (August 5-11, 2021). The Meir Amit Intelligence and Terrorism Information Center.
  58. ↑ В сети появилась видеозапись боестолкновения военнослужащих ВС Танзании из состава миротворческого контингента ООН с боевиками Исламского государств в ДР Конго.
  59. ↑ "M23 rebels attack military positions in eastern DR Congo". aljazeera.com. 28 March 2022. Праверана 13 June 2022.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Канфлікт_у_Ківу&oldid=4669123"