Перайсці да зместу

Ян Юр’евіч Глябовіч

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
(Пасля перасылкі з Ян Юр'евіч Глябовіч)
Ян Юр’евіч Глябовіч
Ляліва
Ляліва
1-ы староста мсціслаўскі
1527 — 1528
Пераемнік Ян Юр’евіч Ільініч[d]
11-ы ваявода віленскі
5 мая 1542 — 23 красавіка 1549
Папярэднік Альбрэхт Гаштольд
Пераемнік Мікалай Радзівіл Чорны
4-ы ваявода віцебскі
1529 — 10 лістапада 1532
Папярэднік Іван Багданавіч Сапега
Пераемнік Мацей Клочка
5-ы ваявода полацкі
11 лістапада 1532 — 5 мая 1542
Папярэднік Пётр Станіслававіч Кішка
Пераемнік Станіслаў Станіслававіч Давойна
канцлер вялікі літоўскі
1546 — 23 красавіка 1549
Папярэднік Альбрэхт Гаштольд
Пераемнік Мікалай Радзівіл Чорны
Нараджэнне XV стагоддзе ці 1480
Смерць 23 красавіка 1549(1549-04-23)[1]
Род Глябовічы
Бацька Юрый Глябовіч
Жонка Ганна з Монтаўтаў[d], Соф’я з Пяткевічаў[d][2][3] і каля Ганна Фёдараўна Заслаўская[2]
Дзеці Соф’я з Глябовічаў[d], Ян Янавіч Глябовіч, Альжбета з Глябовічаў[d], Крысціна з Глябовічаў[d], Ядвіга Соф’я з Глябовічаў[d][4], Ганна з Глябовічаў[d], Дарота з Глябовічаў[d] і Гальшка з Глябовічаў[d]

Ян Юр'евіч Глябовіч (~1480 — 23 красавіка 1549) — вялікалітоўскі дзяржаўны дзеяч. Староста жыжморскі, мсціслаўскі, бабруйскі, барысаўскі, радашковіцкі, ваявода віцебскі (з 1529), вялікі пісар літоўскі (з 1530), ваявода полацкі (з 1532), ваявода віленскі (з 1542), вялікі канцлер літоўскі (з 1546).

Біяграфія

[правіць | правіць зыходнік]

Паходзіў з магнацкага роду Глябовічаў. Сын Юрыя Глябовіча, ваяводы смаленскага, маці невядомая. З 1516 г. — маршалак каралеўскі. Належаў да прыхільнікаў двара, быў даверанай асобай кар. Боны. У 1522 г. падтрымаў гарантаванне Жыгімонту Аўгусту заняцця вялікакняжацкага стальца. Староста мсціслаўскі і радашковіцкі (узг. 1527). У 1529 г. Я. Ю. Глябовіч у ліку камісараў па ўдакладненні мяжы паміж ВКЛ і Каронай. З 1529 г. — ваявода віцебскі. Вялікі пісар літоўскі (узг. 1530). З 1532 г. — ваявода полацкі.

Паводле Попісу 1528 года, з сваіх і жонкавых маёнткаў выстаўляў 148 коней, а з маёнткаў сваіх «паней» яшчэ 88 коней. Прымаў удзел у вайне з Маскоўскай дзяржавай (1534—1537). Перад пачаткам ваенных дзеянняў, дасылаў з Полацка здабытыя праз шпегаў даведкі пра падзеі ў Маскоўскай дзяржаве. Улетку 1535 Я. Ю. Глябовiч разам з Янам Радзiвілам і Юрыем Алелькавічам, кіраваў адной з трох груповак войска ВКЛ, якая павінна была пад Полацкам падтрымаць дзеянні галоўнай арміі, але прадухіліць страты Себежа не здолела. У лютым 1536 разам з гетманам А. Неміровічам Я. Ю. Глябовіч спрабаваў вярнуць Себеж, але няўдала.

У снежні 1536 на чале пасольства ездзіў у Маскву, куды прыбыў 11 студзеня 1537 г. Пасольству не ўдалося заключыць мір з вяртаннем страчанага ў 1514 Смаленска. Было заключанае перамір'е на 5 гадоў, пры гэтым за ВКЛ заставаўся Гомель, а за Маскоўскай дзяржавай — Себеж і Севершчына. У 1542 зноў з пасольствам у Маскве, перамір'е працягнутае на 7 гадоў. Па вяртанні з Масквы, атрымаў староствы Бабруйскае і Барысаўскае. У тым жа 1542, пасля смерці Альбрэхта Гаштольда, прызначаны ваяводам віленскім. З 1546 — вялікі канцлер літоўскі.

Падтрымліваў каралеву Бону ў яе канфлікце з літоўскімі магнатамі, на Берасцейскім сойме (1544) гэтая яго пазіцыя выклікала галоснае абурэнне, з гэтае прычыны быў у ізаляцыі сярод паноў-рады, хоць і займаў сярод іх вышэйшае палажэнне. У 1540-х паўстала пытанне пра аб'яднанне ВКЛ з Польшчай і вакол яго разгарнулася барацьба груповак, пазіцыя Я. Ю. Глябовіча мяняліся, спачатку ён выступаў за больш цесную сувязь ВКЛ з Каронаю, пазней быў супраць гэтага.

Варагаваў з Радзівіламі. Так, пасля безпатомнай смерці Станіслава Гаштольда, міма ўдавы — Барбары з Радзівілаў — перавёў усю яго маёмасць на скарб, матываючы вымарачным правам гаспадара. Разам з Хадкевічамі і Осцікавічамі ствараў апазіцыю ўзмацненню Радзівілаў. Пасля смерці Я. Ю. Глябовіча гэтая барацьба не мела вынікаў, усе ўрады, у т.л. староства Барысаўскае за ім пераняў Мікалай Радзівіл Чорны, які сваю непрыязь да Я. Ю. Глябовіча перанёс на яго ўдаву.

Быў у трох шлюбах, першы з Ганнай з Барташэвічаў, другі з Соф'яй з Пяткевічаў, трэці з Ганнай Фёдараўнай з Заслаўскіх (з 1537 г., паводле інш. з сяр. 1540-х). За Ганнай з Заслаўскіх як пасаг атрымаў частку Заслаўя і Заслаўскага княства. Меў 10 дзяцей — (1) Ядвігу, (2) Станіслава, Крысціну, Соф'ю, Ганну, Эльжбету, (3) Яна, Эльжбету, Барбару і Дароту.

Зноскі

  1. ↑ Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795 / пад рэд. J. Wolff — Kraków: 1885. — С. 73, 160.
  2. ↑ а б Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, t. V, Ziemia połocka i województwo połockie XIV‒XVIII wiek / пад рэд. Г. Люлевіч — Warszawa: 2018. — С. 237. — ISBN 978-83-65880-49-9
  3. ↑ Jaszczołt T. Ród Niemiry z Wsielubia. Niemirowiczowie i Szczytowie herbu Jastrzębiec do połowy XVI wieku // Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich: 600 lat unii horodelskiej ― od Krewa do Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów / пад рэд. S. Górzyński — Warszawa: DiG, 2015. — С. 229. — 312 с. — ISBN 978-83-7181-836-3
  4. ↑ Гісторыя Сапегаў : жыццяпісы, маёнткі, фундацыі — Мн.: Віктар Хурсік, 2017. — С. 85. — 586 с. — ISBN 978-985-7025-75-6

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]
  • Заяц Ю. А. Заславль X—XVIII веков (историко-археологический очерк). — Мн.: Наука и техника, 1987;
  • Спиридонов М. Ф. Заславль в XVI в. — Мн., 1998.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ян_Юр’евіч_Глябовіч&oldid=4769969"