Іфіда (Coenonympha glycerion) — від дзённых матылькоў з сямейства Асамітніцы.
Відавы эпітэт лац.: glycerion звязаны са стар.-грэч.: γλυκερός — салодкі.
Даўжыня пярэдняга крыла (руск.) (бел. ад 15-17 (самцы) да 16-19 мм[1] (самкі). Пярэдняе крыло зверху цёмнае, у цэнтральнай вобласці іржава-карычневае, з шырокім карычнева-бурым зацямненнем па вонкавым краі. Задняе крыло зверху карычнева-бурае, аднастайна афарбаванае па ўсёй паверхні, часам з 1-3 дробнымі вочкавымі плямкамі. У анальнай палове вонкавага краю праходзіць больш-менш прыкметная вузкая вохрыстая рыска. Ніжні бок пярэдняга крыла светлы, вохрыста-карычневы, з шырокай белавата-шэрай расплывістай аблямоўкай па вонкавым краі, задняга крыла — карычнева-шэры з 1-2 чыста белымі плямамі няправільнай формы і 5-6 дробнымі вочкавымі плямамі, цэнтрыраванымі бліскучымі лускавінкамі; па краі праходзіць вельмі тонкая, матава бліскучая лінія. Палавы марфізм у знешнасці выяўлены вельмі слаба, самка буйней, малюнак, асабліва на ніжнім баку задняга крыла, развіты мацней, вочкавыя плямы буйней, выразней.
Еўропа, Азія (ад Урала праз Сібір і Далёкі Усход да Японіі). Адсутнічае ў Скандынавіі, Вялікабрытаніі, Ірландыі, Бельгіі, Нідэрландах і Партугаліі.
Матылі насяляюць лясны пояс раўніннай часткі Усходняй Еўропы і Карпат, на ўсход даходзячы да Сярэдняга і Паўднёвага Урала. Паўднёвая мяжа глабальнага арэала намінатыўнага падвіда (руск.) (бел. праходзіць па паўночнай частцы лесастэпавай зоны Малдовы і Украіны. У Расіі найбольш паўднёвыя знаходкі віду вядомыя з далін Дона і сярэдняй Волгі. На поўначы арэал дасягае поўдня Карэліі.
Матылькі сустракаюцца на ўзлесках (руск.) (бел., палянах, лясных прасеках і высечках, абочынах (руск.) (бел. дарог у змешаных і шыракалістых лясах і рэдкалессях. На поўначы жыве па забалочаных лугах. У Карпатах від звычайна не падымаецца вышэй за 1000 м над узр. м. На Каўказе і ў Закаўказзі сустракаецца ў лясных і лесастэпавых біятопах, на вышынях ад 800 да 2000 метраў над узроўнем мора. У Сібіры матылі жывуць у калках (руск.) (бел. і барах, сярод лясных лугоў ў рачных далінах, у гарах — звычайна на адкрытых біятопах, астэпненых прырэчных схілах, на вышыні да 2300 метраў над узроўнем мора. У Забайкаллі від прымеркаваны да лістоўнічнага лесастэпу, але найбольш часта сустракаецца ў забалочаных рэдкастойных лістоўнічніках (руск.) (бел. па горных далінах. Для Прыамур’я і Прымор’я тыповым месцам пражывання віду з’яўляюцца тарфяныя балоты з лістоўніцай.
Развіваецца ў адным пакаленні за год. Час лёту матылькоў доўжыцца з пачатку чэрвеня (у лесастэпе і ў Карпатах з канца мая) па жнівень. Матылі кормяцца на кветках розных травяністых раслін, як тое Tanacetum vulgare, мацярдушкі звычайнай (Origanum vulgare), крываўніка лекавага (Achillea millefolium), старасценя (Senecio), герані (Geranium), казяльца (Ranunculus), нівяніка звычайнага (Leucanthemum vulgare), Trifolium repens, канюшыны лугавой (Trifolium pratense).
Самкі адкладаюць яйкі адзінкава на кармавыя расліны вусеняў. Яйка бледна-памяранцавае, шарападобнае, з сеткаватай скульптурай. Вусень развіваецца са жніўня па май, зімуе на малодшых узростах. Вусень апошняга ўзросту — зялёнага колеру, з не выяўленымі тонкімі падоўжнымі жаўтлявымі палосамі і цёмна-зялёнай лініяй уздоўж спіны, пакрыты рэдкімі валасінкамі. На канцы цела два жаўтлявых вострыя. Кармавыя расліны — трава родаў метлюжок (Poa), перлаўка (Melica) і Brachypodium, Brachypodium silvaticum, дрыжнік сярэдні (Briza media), Bromus erectus і іншыя віды роду каласоўнік (Bromus), грэбнік звычайны (Cynosurus cristatus), вострыца дзірваністая (Deschampsia cespitosa), вострыца (Deschampsia).
Кукалка зялёнага колеру, з больш цёмнай паласой уздоўж задняга боку брушных сегментаў, часам з цёмным аблямаваннем зародкаў крылье; на грудзях прыкметны грудок. Кукалка размяшчаецца на сцябле травы. Стадыя кукалкі доўжыцца 10-12 дзён.
Зноскі
- ↑ Моргун Д. В., Довгайло К. Е., Рубин Н. И., Солодовников И. А., Плющ И. Г. Дневные бабочки (Hesperioidea и Papilionoidea, Lepidoptera) Восточной Европы. CD определитель, база данных и пакет программ «Lysandra». — Минск, Киев, М.: 2005.
- Коршунов Ю. П. {{{загаловак}}}. — М.: КМК, 2002. — С. 289—290. — 419 с.
