Альфонса V Велікадушны

Альфонса V Велікадушны
ісп.: Alfonso V el Magnánimo
18-ы кароль Арагона 1416 — 1458
Папярэднік	Фердынанд I Справядлівы
Пераемнік	Хуан II Бязверны
8-ы кароль Неапаля 1435 — 1458 (пад імем Альфонс I)
Папярэднік	Джавана II
Пераемнік	Фердынанд I
23-і кароль Сіцыліі 1416 — 1458 (пад імем Альфонс I)
Папярэднік	Фердынанд I Справядлівы
Пераемнік	Хуан II Бязверны
Нараджэнне	24 лютага 1396 ці 1396 Медзіна-дэль-Кампа[d], Каралеўства Кастылія і Леон
Смерць	27 чэрвеня 1458 ці 1458 Кастэль-дэль-Ова, Неапаль, Арагонская карона
Месца пахавання	Tomb of Alphonse V of Aragon[d]
Род	Трастамара і Арагонская дынастыя[d]
Бацька	Фердынанд I Справядлівы
Маці	Элеанора д’Альбукерке[d]
Жонка	Maria of Castile, Queen of Aragon[d]
Дзеці	Фердынанд I Неапалітанскі[d], Maria of Aragon[d], Ferdinand of Aragon[d] і Леанора Трастамара[d]
Веравызнанне	хрысціянства
Член у	ордэн Залатога Руна Ордэн Драконаў
Бітвы	Castilian-Aragonese War of 1429-1430[d]
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Альфонса V Велікадушны (ісп.: Alfonso V el Magnánimo; 1394, Медына-дэль-Кампа — 27 чэрвеня 1458, Неапаль) — кароль Арагона і Сіцыліі з 1416 года, кароль Неапаля пад імем Альфонс I з 1435 года. Прадстаўнік дынастыі Трастамара.

Біяграфія

Сын караля Арагона і Сіцыліі Фердынанда I Справядлівага і Элеаноры Альбукеркскай (1374—1435). У 1416 годзе атрымаў у спадчыну ад бацькі прастол.

У 1420 годзе ўступіў у вайну з Генуяй за ўладанне Корсікай.

У 1420 годзе Альфонса быў усыноўлены бяздзетнай неапалітанскай каралевай Джаванай II, супраць якой распачаў вайну прэтэндэнт на Неапаль у трэцім пакаленні Людовік III Анжуйскі. У верасні 1420 года Альфонс V са сваім флотам прыбыў у Неапаль і быў абвешчаны сынам і спадчыннікам Джаваны і атрымаў традыцыйны для неапалітанскіх спадчыннікаў прастола тытул герцага Калабрыйскага. Вайна Альфонса V і Джаваны II супраць Людовіка III Анжуйскага скончылася ў 1422 годзе перамогай Альфонса.

Неўзабаве адносіны паміж Альфонса і Джаванай II пагоршыліся. Альфонса, грэбуючы правамі сваёй прыёмнай маці, паводзіў сябе як кароль Неапаля, жыў у палацы каралевы, яго гвардыя неаднаразова ўступала ў сутычкі з прыдворнымі каралевы. У маі 1423 года Альфонса зманам заманіў да сябе Карачола, фаварыта Джаваны II, а затым паспрабаваў арыштаваць і саму каралеву. Папярэджаная загадзя Джавана II бегла з Неапаля ў Аверсу пад абарону свайго кандацьера Сфорцы, абвясціла пра адхіленне Альфонса ад правоў на пераход у спадчыну прастола і ўсынавіла замест яго Людовіка III Анжуйскага.

У самым пачатку адноўленай вайны Альфонса V быў вымушаны выехаць у Арагон. У адсутнасць Альфонса яго прыхільнікі пацярпелі паражэнне, утрымаўшы толькі некалькі прыбярэжных гарадоў. Джавана II абвясціла сваім спадчыннікам Людовіка III Анжуйскага, а пасля яго смерці ў 1434 годзе — яго брата Рэнэ Добрага.

На момант смерці Джаваны II (2 лютага 1435 года) Рэнэ Добры, які вёў працяглую барацьбу за герцагства Латарынгія, знаходзіўся ў палоне. Альфонса V, скарыстаўшыся адсутнасцю законнага спадчынніка, захапіў Неапаль. Вызваліўшыся з палону, Рэнэ Добры прыбыў у Неапаль толькі ў 1438 годзе. Вайна паміж каралямі-сапернікамі скончылася ў 1442 годзе перамогай Альфонса V. У тым жа годзе Папа, вярхоўны суверэн Неапаля, прызнаў Альфонса каралём гэтай дзяржавы.

У 1442—1458 гадах Альфонса ўвесь час жыў у Неапалі, аддаючы перавагу Італіі, а не сваім спадчынным уладанням. Кароль вёў раскошны лад жыцця, атачыў сябе шматлікімі фаварыткамі, пераканаў шматлікіх арагонскіх і сіцылійскіх вяльможаў перасяліцца ў Неапаль, што надало яго двару нябачаны раней бляск. Альфонса праславіўся як мецэнат, апекаваючыся над вучонымм і мастакамм. Гады яго валадарання пакінулі пра сябе памяць як сапраўдны залаты век, час свету, небывалага для Неапаля, які раней раздзіраўся войнамі.

Альфонса V быў жанаты на сваёй стрыечнай сястры, Марыі Кастыльскай (14 лістапада 1401 — 4 верасня 1458), дачцэ кастыльскага караля Энрыке III, але не пакінуў законных дзяцей. Спадчыннікам Альфонса ў яго спадчынных уладаннях — Арагоне і Сіцыліі — стаў яго брат Хуан II Бязверны. Набытае шляхам усынаўлення і заваявання Неапалітанскае каралеўства Альфонса завяшчаў свайму пазашлюбнаму сыну Фердынанду I (1423—1494).

Лічыцца заснавальнікам Барселонскага ўніверсітэта.

Спасылкі

• Альфонсо V // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.