Гельмут Карл Бернхард фон Мольтке (старэйшы)

Гельмут Карл Бернхард фон Мольтке
ням.: Helmuth Karl Bernhard Graf von Moltke
Дата нараджэння	26 кастрычніка 1800(1800-10-26)
Месца нараджэння	Пархім, Людвігслюст-Пархім[d], Мекленбург-Пярэдняя Памеранія, ГДР
Дата смерці	24 красавіка 1891(1891-04-24) (90 гадоў)
Месца смерці	Берлін, Каралеўства Прусія, Германскі рэйх
Бацька	Friedrich von Moltke[d]
Альма-матар	Пруская ваенная акадэмія[d]
Грамадзянства	Каралеўства Прусія
Род войскаў	Пруская армія
Званне	генерал і генерал-фельдмаршал
Бітвы/войны	франка-пруская вайна Аўстра-пруска-дацкая вайна[d] Аўстра-пруска-італьянская вайна
Узнагароды і званні	ганаровы грамадзянін Берліна[d] ганаровы грамадзянін Мюнхена[d]
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Граф (1870) Гельмут Карл Бернхард фон Мольтке (ням.: Helmuth Karl Bernhard Graf von Moltke; 26 кастрычніка 1800, Пархім, Германія — 24 красавіка 1891) — прускі і германскі ваенны дзеяч і тэарэтык, граф (1870), генерал-фельдмаршал Прусіі (1871) і Расійскай імперыі (1872). Вучань К. Клаўзевіца. Дзядзька начальніка германскага генеральнага штаба генерал-палкоўніка Гельмута фон Мольтке (Мольтке-малодшага).

Біяграфія

Нарадзіўся ў Мекленбургу ў Пархіме. Выхадзец са старажытнага дваранскага роду Мольтке, вядомага ў Даніі і Швецыі з XII стагоддзя. З 1803 года сям’я Мольтке жыла ў Любеку.

У 1818 годзе скончыў кадэцкі корпус у Капенгагене, у 1826 — Берлінскую ваенную акадэмію. З 1819 года ў дацкай, з 1822 года — у прускай арміі.

З 1833 года залічаны ў пастаянны склад Генштаба.

Мольтке (злева) кансультуе асманскага камандзіра Хафіза-пашу каля Незібе

У 1835 годзе здзейсніў падарожжа ў Асманскую імперыю. Атрымаўшы для падарожжа шасцімесячны водпуск, ён па просьбе султана Махмуда II і са згоды імператара застаўся ў Стамбуле ў якасці ваеннага саветніка. Удзельнічаў у рэфармаванні і навучанні турэцкай арміі. Пасля адкрыцця ў 1837 годзе афіцыйнай прускай ваеннай місіі ў Асманскай імперыі быў залічаны ў яе склад. Браў удзел у кампаніі 1838 года Таўрузскай арміі Хафіз-пашы супраць курдаў. У 1839 годзе прыняў дзейны ўдзел у Другой турэцка-егіпецкай вайне на баку Турцыі супраць фактычнага кіраўніка Егіпта Мухамеда Алі. Быў удзельнікам бітвы пры Нязібе 24 чэрвеня 1839 года, у якой егіпецкае войска Ібрагіма-пашы нанесла поўнае паражэнне асманскай арміі.

У 1855 годзе з дыпламатычнай місіяй наведаў Расію.

У 1858—1888 начальнік прускага (з 1871 імперскага) Генштаба, які пад кіраўніцтвам Мольтке ператварыўся ў галоўны орган падрыхтоўкі краіны і ўзброенных сіл да вайны. Ажыццявіў шэраг мерапрыемстваў па рэарганізацыі арміі.

У час пераможных войнаў Прусіі з Даніяй (1864), Аўстрыяй (1866) і Францыяй (1870—1871) начальнік палявога штаба (фактычна галоўнакамандуючы германскімі ўзброеннымі сіламі). Кіраваў стварэннем афіцыйнай гісторыі франка-прускай вайны 1870—1871 і займаўся распрацоўкай планаў адначасовых кампаній супраць Францыі і Расіі.

У 1867—1891 член рэйхстага ад партыі кансерватараў.

Адзін з ідэолагаў германскага мілітарызму. У сваіх працах праводзіў думку пра непазбежнасць вайны і яе «цывілізуючую» ролю; прыхільнік тэорыі «маланкавай вайны».

Цікавыя факты

21 кастрычніка 1889 года фельдмаршал зрабіў два аўдыёзапісы на новым цыліндрычным фанографе Томаса Эдысана. Першы ўтрымлівае віншавальнае пасланне Эдысану і ўрывак з Фаўста, другі — з Гамлета.

Гэта адзіныя аўдыёзапісы голасу чалавека, які нарадзіўся ў XVIII стагоддзі — Мольтке нарадзіўся ў 1800 годзе (тэхнічна апошні год гэтага стагоддзя).

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 10: Малайзія — Мугаджары / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 10. — 544 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0169-9 (т. 10).