Артур Уэлслі Уэлінгтан

Артур Уэлслі англ.: Arthur Wellesley
25-ы Прэм'ер-міністр Вялікабрытаніі
22 студзеня 1828 — 22 лістапада 1830
Манарх:	Георг IV
Папярэднік:	Джон Робінсан
Пераемнік:	граф Чарльз Грэй
28-ы прэм'ер-міністр Вялікабрытаніі
14 лістапада 1834 — 10 снежня 1834
Манарх:	Вільгельм IV
Папярэднік:	Уільям Лэм, віконт Мельбурн
Пераемнік:	Роберт Піль
Партыя:	Торы
Адукацыя:	Ітан
Дзейнасць:	палітык, дыпламат, афіцэр
Месца працы:	Оксфардскі ўніверсітэт Foreign Office[d]
Член у:	Лонданскае каралеўскае таварыства Акадэмія карысных навук у Эрфурце[d] 3rd United Kingdom Parliament[d] 4th United Kingdom Parliament[d]
Нараджэнне:	1 мая 1769(1769-05-01) Дунканкестл, Ірландыя
Смерць:	14 верасня 1852(1852-09-14) (83 гады) Лондан, Вялікабрытанія
Пахаванне:	Сабор Святога Паўла
Бацька:	3-ці сын лорда Гарэт-Колей, графа Морнінгтана
Жонка:	Catherine Wellesley, Duchess of Wellington[d]
Дзеці:	Arthur Wellesley, 2nd Duke of Wellington[d] і Lord Charles Wellesley[d]
Аўтограф:
Узнагароды:

А́ртур Уэ́лслі, 1-ы герцаг Уэ́лінгтан (~1.5.1769, Дублін — 14 верасня 1852) — брытанскі дзяржаўны дзеяч, военачальнік.

З роду ірландскіх Уэслі (пасля 1798 — Уэлслі). Пэр Вялікабрытаніі — лорд Уэлінгтан (1809), віконт (1809), граф, маркіз (1812), герцаг (1814). Камандорскі крыж ордэну Лазні (1805), ордэн іспанскага Залатога Руна (1812).

Дэпутат ірландскай Палаты прадстаўнікоў (1790), брытанскай Палаты прадстаўнікоў (1806), пасол у Францыі (1814), член кабінету міністраў (1818), прэм'ер-міністр (1828) (25-ы, 28-ы прэм'ер-міністр Вялікабрытаніі), мін. зам. спраў (1834). Належаў да партыі Торы.

Мал. лейтэнант (1787), падпалкоўнік (1793), палкоўнік (1799), ген.-маёр (1802), ген.-лейтэнант (1808). Галоўнакамандуючы брытанскімі сіламі ў Майсоры і паўднёвым захадзе Індыі (1800), брытанскімі, потым саюзнымі, сіламі ў Партугаліі і Іспаніі (1808—1814), саюзнымі сіламі ў час напалеонаўскай рэстаўрацыі (1815). Удзельнічаў у фландрскай (чэрвень 1794—красавік 1795), майсорскай (1799—1803), ганаверскай (восень 1805), дацкай (лета 1807) кампаніях, у напалеонаўскіх войнах у Партугаліі і Іспаніі (1808—1813), у Францыі (1813—1814), у кампаніі 1815.

Узяў перамогі ў бітвах пад Асай (1803), Вімейра (1808), Порта (1809), Талаверай (1809), Бусако (1810), Фуэнтэс дэ Анора (1811), у аблогах Сьюдад Радрыга і Бадахас (1812), бітвах пад Саламанкай (1812), Віторыяй (1813), у аблозе Сан Себасцьян (1813), у бітвах пад Сара(1813), пры ўзяцці Тулузы (1814), Ватэрлоа (1815).

Першы, хто перамог напалеонаўскае войска ў полі. Папулярны ў войску, і наогул сярод усіх слаёў грамадства, меў ухвальны прыдомак «Жалезны герцаг».

Пасля перамогі пад Віторыяй у С.-Пецярбургу ў першы раз быў праспяваны «Тэ дэум» у гонар перамогі, у якой рускія войскі не бралі непаср. ўдзелу. Бетховен прысвяціў Уэлінгтану Опус 91 «Перамога пад Віторыяй».

Пахаваны ў саборы Св. Паўла ў Лондане.

Літаратура

• Артур Уэлслі Уэлінгтан. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — 576 с.: іл. ISBN 985-11-0263-6 (т. 16), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Артур Уэлслі Уэлінгтан