Артур Уэлслі Уэлінгтан

Артур Уэлслі Уэлінгтан
Артур Уэлслі Уэлінгтан
	ірл.: Arthur Wellesley, an chéad Diúc Wellington
прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі
	22 студзеня 1828 — 16 лістапада 1830
Папярэднік	Фрэдэрык Джон Робінсан
Пераемнік	Чарлз Грэй
міністр унутраных спраў Вялікабрытаніі[d]
	15 лістапада 1834 — 15 снежня 1834
Папярэднік	John Ponsonby, 4th Earl of Bessborough[d]
Пераемнік	Henry Goulburn[d]
Міністр замежных спраў Вялікабрытаніі
	14 лістапада 1834 — 18 красавіка 1835
Папярэднік	Генры Джон Тэмпл
Пераемнік	Генры Джон Тэмпл
лідар Палаты лордаў[d]
	3 верасня 1841 — 27 чэрвеня 1846
Папярэднік	Уільям Лэм
Пераемнік	Henry Petty-Fitzmaurice, 3rd Marquess of Lansdowne[d]
пасол Вялікабрытаніі ў Францыі[d]
	1814 — 1815
Канстэбль Таўэра[d]
	1826 — 1852
Папярэднік	Francis Rawdon-Hastings, 1st Marquess of Hastings[d]
Пераемнік	Stapleton Cotton, 1st Viscount Combermere[d]
прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі
	17 лістапада 1834 — 9 снежня 1834
Папярэднік	Уільям Лэм
Пераемнік	Роберт Піль
лідар Палаты лордаў[d]
	студзень 1828 — лістапад 1830
Папярэднік	Фрэдэрык Джон Робінсан
Пераемнік	Чарлз Грэй
лідар Палаты лордаў[d]
	17 лістапада 1834 — 8 красавіка 1835
Папярэднік	Уільям Лэм
Пераемнік	Уільям Лэм
канцлер Оксфардскага ўніверсітэта[d]
	1834 — 1852
Нараджэнне	1 мая 1769[…]; Дублін, Каралеўства Ірландыя;
Смерць	14 верасня 1852[…] (83 гады); Walmer Castle[d], Walmer[d], Дуўр[d], Кент[d], Кент, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі;
Месца пахавання	Сабор Святога Паўла;
Род	Wellesley[d]
Імя пры нараджэнні	англ.: Arthur Colley Wellesley
Бацька	Garret Wesley, 1st Earl of Mornington[d]
Маці	Anne Wellesley, Countess of Mornington[d]
Жонка	Catherine Wellesley, Duchess of Wellington[d]
Дзеці	Arthur Wellesley, 2nd Duke of Wellington[d] і Lord Charles Wellesley[d]
Партыя	Торы (1834); Кансерватыўная партыя;
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Акадэмія карысных навук у Эрфурце[d];
Адукацыя	Ітанскі каледж; Beverley Grammar School[d]; Drogheda Grammar School[d];
Дзейнасць	палітык, дыпламат, афіцэр, bretteur
Месца працы	Оксфардскі ўніверсітэт; Форын-офіс[d];
Аўтограф
Прыналежнасць	Вялікабрытанія
Род войскаў	Брытанская армія[d]
Званне	фельдмаршал[d]
Бітвы	Французскія рэвалюцыйныя войны[d]; Напалеонаўскія войны; Peninsular War[d];
Узнагароды	член Лонданскага каралеўскага таварыства[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

А́ртур Уэ́лслі, 1-ы герцаг Уэ́лінгтан (~1.5.1769, Дублін — 14 верасня 1852) — брытанскі дзяржаўны дзеяч, военачальнік.

З роду ірландскіх Уэслі (пасля 1798 — Уэлслі). Пэр Вялікабрытаніі — лорд Уэлінгтан (1809), віконт (1809), граф, маркіз (1812), герцаг (1814). Камандорскі крыж ордэну Лазні (1805), ордэн іспанскага Залатога Руна (1812).

Дэпутат ірландскай Палаты прадстаўнікоў (1790), брытанскай Палаты прадстаўнікоў (1806), пасол у Францыі (1814), член кабінету міністраў (1818), прэм’ер-міністр (1828) (25-ы, 28-ы прэм’ер-міністр Вялікабрытаніі), мін. зам. спраў (1834). Належаў да партыі Торы.

Мал. лейтэнант (1787), падпалкоўнік (1793), палкоўнік (1799), ген.-маёр (1802), ген.-лейтэнант (1808). Галоўнакамандуючы брытанскімі сіламі ў Майсоры і паўднёвым захадзе Індыі (1800), брытанскімі, потым саюзнымі, сіламі ў Партугаліі і Іспаніі (1808—1814), саюзнымі сіламі ў час напалеонаўскай рэстаўрацыі (1815). Удзельнічаў у фландрскай (чэрвень 1794—красавік 1795), майсорскай (1799—1803), ганаверскай (восень 1805), дацкай (лета 1807) кампаніях, у напалеонаўскіх войнах у Партугаліі і Іспаніі (1808—1813), у Францыі (1813—1814), у кампаніі 1815.

Узяў перамогі ў бітвах пад Асай (1803), Вімейра (1808), Порта (1809), Талаверай (1809), Бусако (1810), Фуэнтэс дэ Анора (1811), у аблогах Сьюдад Радрыга і Бадахос (1812), бітвах пад Саламанкай (1812), Віторыяй (1813), у аблозе Сан Себасцьян (1813), у бітвах пад Сара(1813), пры ўзяцці Тулузы (1814), Ватэрлоа (1815).

Першы, хто перамог напалеонаўскае войска ў полі. Папулярны ў войску, і наогул сярод усіх слаёў грамадства, меў ухвальны прыдомак «Жалезны герцаг».

Пасля перамогі пад Віторыяй у С.-Пецярбургу ў першы раз быў праспяваны «Тэ дэум» у гонар перамогі, у якой рускія войскі не бралі непаср. ўдзелу. Бетховен прысвяціў Уэлінгтану Опус 91 «Перамога пад Віторыяй».

Пахаваны ў саборы Св. Паўла ў Лондане.

Зноскі

↑ ^а ^б Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek et al. Record #118806645 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^а ^б Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ Веллингтон Артур Уэлсли // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г Kindred Britain
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886"></a>
↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
↑ Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
↑ http://www.historyofparliamentonline.org/volume/1790-1820/member/wellesley-sir-arthur-1769-1852
↑ Mackie, Colin British Diplomatic Directory (1820-2005) — Форын Офіс.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q358834"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q56808876"></a>

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Уэлінгтан Артур Уэлслі // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 16: Трыпалі — Хвіліна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 16. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0263-6 (т. 16).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Артур Уэлслі Уэлінгтан

[_1bfb56b11afb1d35-1] а ^б Deutsche Nationalbibliothek, Staatsbibliothek zu Berlin, Bayerische Staatsbibliothek et al. Record #118806645 // Агульны нарматыўны кантроль — 2012—2016. Праверана 26 красавіка 2014.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[_21407bad35b6d29a-2] а ^б Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[_b0e56e472593c1fc-3] а ^б Arthur Wellesley, 1st Duke of Wellington // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[_694094854a431c7b-4] Веллингтон Артур Уэлсли // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_42ddfce80d5da4be-5] а ^б ^в ^г Kindred Britain
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75653886"></a>

[_795575f5d3c2cc3f-6] (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.

[_345de703e5b830fb-7] Lundy D. R. The Peerage
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q67129259"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[_26779be399ae0038-8] ttp://www.historyofparliamentonline.org/volume/1790-1820/member/wellesley-sir-arthur-1769-1852

[_ac873685b3109b60-9] Mackie, Colin British Diplomatic Directory (1820-2005) — Форын Офіс.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q358834"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q56808876"></a>

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Прэм’ер-міністры Вялікабрытаніі
XVIII стагоддзе	Роберт Уолпал • Спенсэр Комптан • Генры Пелхам • Томас Пелхам-Холс • Уільям Кавендыш • Томас Пелхам-Холс • Джон Сцюарт • Джордж Грэнвіль • Чарлз Уотсан-Уэнтварт • Уільям Піт (старэйшы) • Агастас Фіц-Рой • Фрэдэрык Норт • Чарлз Уотсан-Уэнтварт • Уільям Пеці-Фіц-Морыс • Уільям Кавендыш-Бентынк • Уільям Піт (малодшы)
XIX стагоддзе	Уільям Піт (малодшы) • Генры Эдзінгтан • Уільям Піт (малодшы) • Уільям Уіндам Грэнвіль • Уільям Кавендыш-Бентынк • Спенсэр Персіваль • Роберт Джэнкінсан • Джордж Канінг • Фрэдэрык Джон Робінсан • Артур Уэлслі • Чарлз Грэй • Уільям Лэм • Артур Уэлслі • Роберт Піль • Уільям Лэм • Роберт Піль • Джон Расел • Эдвард Сміт-Стэнлі • Джордж Гамільтан-Гордан • Генры Джон Тэмпл • Эдвард Сміт-Стэнлі • Генры Джон Тэмпл • Джон Расел • Эдвард Сміт-Стэнлі • Бенджамін Дызраэлі • Уільям Гладстан • Бенджамін Дызраэлі • Уільям Гладстан • Роберт Гаскойн-Сесіл Солсберы • Уільям Гладстан • Роберт Гаскойн-Сесіл Солсберы • Уільям Гладстан • Арчыбальд Прымраўз • Роберт Гаскойн-Сесіл Солсберы
XX стагоддзе	Роберт Гаскойн-Сесіл Солсберы • Артур Бэлфар • Генры Кэмпбел-Бэнерман • Герберт Генры Эсквіт • Дэвід Лойд Джордж • Эндру Бонар Лоў • Стэнлі Болдуін • Джэймс Рамсей Мак-Дональд • Стэнлі Болдуін • Джэймс Рамсей Мак-Дональд • Стэнлі Болдуін • Невіл Чэмберлен • Уінстан Чэрчыль • Клемент Этлі • Уінстан Чэрчыль • Энтані Ідэн • Гаральд Мак-Мілан • Аляксандр Дуглас-Х’юм • Гаральд Уільсан • Эдвард Хіт • Гаральд Уільсан • Джэймс Калаган • Маргарэт Тэтчэр • Джон Мэйджар • Тоні Блэр
XXI стагоддзе	Тоні Блэр • Гордан Браўн • Дэвід Кэмеран • Тэрэза Мэй • Борыс Джонсан • Ліз Трас • Рышы Сунак

Генерал-фельдмаршалы Расійскай імперыі
XVII стагоддзе	Ф. А. Галовін (1700) • К.-Е. Круа (1700)
XVIII стагоддзе	Б. П. Шарамецеў (1701) • А. Д. Меншыкаў (1709, пазбаўлены ў 1727) • А. І. Рэпнін (1724) • М. М. Галіцын (1725) • Я. К. Сапега (1726) • Я. В. Брус (1726) • В. У. Далгарукаў (1728) • І. Ю. Трубяцкой (1728) • І. Мініх (1732) • П. П. Ласі (1736) • прынц Людовік Вільгельм Гесен-Гомбургскі (1742) • М. Ю. Трубяцкой (1756) • А. Б. Бутурлін (1756) • А. Р. Разумоўскі (1756) • С. Ф. Апраксін (1756) • П. С. Салтыкоў (1759) • А. І. Шувалаў (1761) • П. І. Шувалаў (1761) • герцаг Карл Людвіг Гольштэйн-Бекскі (1762) • прынц Пётр Аўгуст Фрыдрых Гольштэйн-Бекскі (1762) • прынц Георг Шлезвіг-Гальштэйнскі (1762) • А. П. Бястужаў-Румін (1762) • К. Р. Разумоўскі (1764) • А. М. Галіцын (1769) • П. А. Румянцаў (1770) • З. Р. Чарнышоў (1773) • ландграф Людвіг IX Гесэн-Дармштацкі (1774) • Р. А. Пацёмкін (1784) • А. В. Сувораў (1794) • М. І. Салтыкоў (1796) • М. В. Рэпнін (1796) • І. Р. Чарнышоў (1796) • І. П. Салтыкоў (1796) • І. К. Эльмпт (1797) • В. П. Мусін-Пушкін (1797) • М. Ф. Каменскі (1797) • В. Ф. дэ-Брольі (1797)
XIX стагоддзе	А. А. Празароўскі (1807) • І. В. Гудовіч (1807) • М. І. Кутузаў (1812) • М. Б. Барклай-дэ-Толі (1814) • А. Велінгтан (1818) • П. Х. Вітгенштэйн (1826) • Ф. В. Остэн-Сакен (1826) • І. І. Дзібіч (1829) • І. Ф. Паскевіч (1829) • эрцгерцаг Іаган Аўстрыйскі (1837) • І. Радзецкі (1849) • П. М. Валконскі (1850) • М. С. Варанцоў (1856) • А. І. Баратынскі (1859) • Ф. Ф. Берг (1865) • Альбрэхт, герцаг Цешэн (1872) • Фрыдрых III, кронпрынц Германскі (1872) • прынц Альбрэхт Фрыдрых Прускі (1872) • прынц Фрыдрых Карл Прускі (1872) • прынц Карл Фрыдрых Прускі (1872) • Альберт, кронпрынц Саксоніі (1872) • Г. К. Б. фон Мольтке (1872) • вял. кн. Міхаіл Мікалаевіч (1878) • вял. кн. Мікалай Мікалаевіч Ст. (1878) • імператар Аляксандр II (1878) • І. В. Гурка (1894) • Д. А. Мілюцін (1898)
XX стагоддзе	кароль Чарногорыі Нікола I (1910) • кароль Румыніі Караль I (1912)