Касцёл Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы
| Касцёл | |
| Касцёл Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы | |
.jpg) Касцёл Найсвяцейшай Тройцы (Св. Роха) | |
| 53°54′40″ пн. ш. 27°34′48″ у. д.HGЯO | |
| Краіна | Беларусь |
| Горад | Мінск |
| Канфесія | Каталіцтва |
| Епархія | Мінска-Магілёўская архідыяцэзія |
| Тып будынка | касцёл |
| Архітэктурны стыль | рэтраспектыўна-гатычны |
| Аўтар праекта | М. Сівіцкі |
| Будаўніцтва | 1861—1864 гады |
| Статус |  Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 712Г000193
|
| Стан | дзейнічае |
| Сайт | Афіцыйны сайт |
  Касцёл Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы | |
 Касцёл Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы на Вікісховішчы
| |
Касцёл Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы (таксама вядомы як Касцёл Святога Роха) — рымска-каталіцкі храм на Залатой Горцы ў Мінску.
Адміністрацыйна адносіцца да Залатагорскага дэканата Мінска-Магілёўскай архідыяцэзіі[1]. Помнік архітэктуры рэтраспэктыўна-гатычнага стылю. Уключаны ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь (код 712Г000193)[2]. Адрас — пр. Незалежнасці, 44А.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Каталіцкая парафія Найсвяцейшай Тройцы ў Мінску была заснавана ў XIV стагоддзі каралём Ягайла. Гэта самая старая каталіцкая абшчына ў горадзе, пра якую захаваліся дакументальныя звесткі[1]. На ахвяраванні караля быў пабудаваны драўляны храм на Троіцкай Гары, аднак у 1409 храм згарэў дашчэнту. Ізноў адбудаваны драўляны храм таксама загінуў у полымі пажару ў 1809 годзе. Існавалі планы яго аднаўлення, але з-за недахопу сродкаў яны не былі рэалізаваныя. У 1832 парафіяльным храмам стала драўляная капліца Святога Роха на Залатагорскіх каталіцкіх могілках, пабудаваная ў 1796 годзе.
У 1842 годзе капліца была адрамантавана і перароблена ў касцёл. Аднак ужо ў 1850 годзе было прызнана, што немэтазгодна падтрымліваць рамонтамі драўляны касцёл, лепш пабудаваць новы мураваны.
Праект быў прадстаўлены імператару і зацверджаны ім 6 ліпеня 1861 г. Аўтар праекта — акадэмік Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў М. Сівіцкі (кіраваў будаўніцтвам ксёндз Ф. Гарбачэўскі). Храм у неагатычным стылі ўзводзіўся на сродкі, атрыманыя ад збору ахвяраванняў, прычым іх збіралі не толькі каталікі, але і прадстаўнікі іншых канфесій і рэлігій у знак падзякі святому Роху, які, як лічылася, выратаваў горад ад эпідэміі халеры[1].
.jpg)
Будаўніцтва касцёла было завершана ў канцы кастрычніка 1864 г. 1 лістапада 1864 г. касцёл быў асвячоны пад назвай Успення Прасвятой Дзевы Марыі і Св. Роха. Аднак захавалася і працягвала выкарыстоўвацца і гістарычная назва царквы Найсвяцейшай Тройцы. У правым алтары храма знаходзілася статуя святога Роха, перанесеная з старой капліцы. Статуя была акружаная шырокім шанаваннем, на свята св. Роха 16 жніўня на Залатой Горцы збіраліся тысячы паломнікаў[3].
Нягледзечы на тое, што Троіцкі касцёл быў новазбудаваны, у 1867 г. ужо патрабаваліся рамонтныя работы. Так, у рапарце мінскага дэкана паведамлялася, што на касцёле пашкоджаны дах, карнізы, сцены, асабліва пры падмурках, «что свидетельствует об использовании материалов нижайшего достоинства, и вообще, прочность была упущена из виду».
З дакументальных крыніц вядома, што ў 1900—1901 гг. у Залатагорскім касцёле быў устаноўлены паўстажковы арган на дзве клавіятуры з педалямі на 18 галасоў і 7 рэгістраў.
.jpg)
_(03).jpg)
На працягу 1902—1905 гг. у касцёле адбываюцца некаторыя рамонтныя работы. Была адрамантавана званіца, уваход, сакрыстыі, заменены аконныя рамы, рэстаўрыраваны некаторыя абразы, пазалочаны і пасярэбраны алтары, жырандоль і інш. У 1905 г. арган перароблены на вінклевую сістэму.
У сувязі з павелічэннем прыхода да 9000 чал., у 1903 г. прыхаджане хадайнічаюць аб дазволе на пашырэнне існуючага касцёла. У 1904 г. варшаўскі архітэктар Дзяконскі выканаў праект на пашырэнне Залатагорскага касцёла, запраектаваўшы крыжападобную ў плане прыбудову да правай фасаднай сцяны. Але касцельны камітэт адхіліў гэты і наступны, выкананы інжынерам Шабуневічам, праекты.
Апошняе дарэвалюцыйны апісанне касцёла датуецца 1908 годам: «Касцёл каменны, гатычнай архітэктуры, з 12 вокнамі, быў накрыты жалезам, у даўжыню 12,5 сажні, у шырыню 4 і 2/3 сажні, у вышыню каля 5 сажняў». Будынак меў таксама двухпавярховую вежу, у якой размяшчаліся званы — «Леанард», «Стэфан» і «Браніслава». Над алтаром знаходзілася старажытная ікона Божай Маці з дзіцем, побач — выява Найсвяцейшай Тройцы. Бакавыя алтары насілі імёны святога Роха і святога Антонія. У першым з іх размяшчалася драўляная скульптура святога Роха, якая лічылася цудатворнай. Ля ўваходу знаходзілася агароджа з брамай, выкананымі ў 1896 годзе. Непадалёк ад касцёла мелася некалькі драўляных будынкаў: дом лясніка, багадзельня, дроўны двор.
У 1922 годзе з касцёла былі рэквізаваны ўсе каштоўнасці і богаслужэбная начынне. У 1930-я храм быў зачынены, тады ж знікла і шанаваная статуя св. Роха[3].
У чэрвені 1941 года Залатагорскі касцёл моцна пацярпеў ад баявых дзеянняў. У час Вялікай Айчыннай вайны згарэў дах. Набажэнствы аднавіліся на кароткі час падчас фашысцкай акупацыі Мінска, але адразу пасля заканчэння вайны будынак быў прыстасаваны пад кнігасховішча Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі.
У пасляваенныя гады могілкі вакол будынка храма былі знішчаны, а вакол пабудаваны жылыя дамы, пасля чаго былы храм апынуўся ўнутры квартала.
У 1976 г. у Спецыяльных праектна-рэстаўрацыйных майстэрнях МК БССР пачаліся праектныя работы па рэстаўрацыі Залатагорскага касцёла. Пасля рэстаўрацыі 1983—1984 гг. будынак касцёла прыстасаваны пад залу камернай музыкі Белдзяржфілармоніі (аўтар праекта А. І. Малахоўскі). У цэнтры алтара ўстаноўлены арган чэхаславацкай вытворчасці, а вокны ўпрыгожаны вітражамі.
З 1991 г. у храме ў вольны ад канцэртаў час вяліся богаслужэнні. У 1998 статуя св. Роха, выкананая з металу скульптарам Валяр'янам Янушкевічам, была размешчана ў правым алтары на тым жа месцы, дзе размяшчалася гістарычная, якая знікла. У 2006 годзе зала камернай музыкі быў зачынены, а будынак быў цалкам вернуты рымска-каталіцкай парафіі Найсвяцейшай Тройцы (Святога Роха).
У савецкія часоы, калі помнік рамантавалі для абсталявання тут філарманічнай залы, быў няправільна сканструяваны дах. З 2013 года на сценах святыні бачна павуцінку расколаў. Памылкі мінулага парафія спрабавала выправіць, грошы на замену даху ахвяравалі вернікі і спонсары, але на аднаўленне сцен сродкаў не хапіла. Таму парафія ў 2018 годзе вырашыла шукаць матэрыяльную дапамогу праз краўдфандынгавую платформу.[4]
Архітэктура[правіць | правіць зыходнік]
Касцёл — помнік архітэктуры рэтраспектыўна-гатычнага стылю. Аднанефавы, аднавежавы, прамавугольны ў плане, з пяціграннай апсідай. Мае сіметрычную аб'ёмна-прасторавую кампазіцыю. Накрыты двухсхільным дахам. Галоўны фасад завершаны двух'яруснай прамавугольнай у плане вежай пад чатырохсхільным шатром. Абапал франтона — дэкаратыўныя вежачкi. Фасады будынка расчлянёны стылізаванымі трохступеньчатымі контрфорсамі, члянёны стральчатымі нішамі з аконнымі праёмамі. Па перыметры сцены завершаны развітым карнізам. Уваход вырашаны ў выглядзе высокага спічастага партала.
.jpg)
Інтэр'ер пабудовы мае сіметрычную кампазіцыю. Цэнтральны неф і апсіда перакрыты цыліндрычнымі скляпеннямі з распалубкамі. У нартэксе — крыжовае скляпенне. Унутраная паверхня сцен дэкарыравана пілястрамі, завершанымі карнізамі. Вокны дэкарыраваны арнаментальным вітражом.
Пахаваныя ў касцёле[правіць | правіць зыходнік]
- Марыя Магдалена Радзівіл (1861—1945) — дзеяч беларускага культурнага руху, мецэнатка[5].
Зноскі
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- А. М. Кулагiн. Каталiцкiя храмы Беларусi. — Мінск: 2008. ISBN 978-985-11-0395-5
- «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. Стр. 340. ISBN 5-85700-078-5.
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Касцёл Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы- Касцёл Найсвяцейшай Тройцы на Залатой Горцы на сайце Radzima.org
| |||||
