Уільям Марцін

З пляцоўкі Вікіпедыя
Уільям Марцін
англ.: William Martin
Род дзейнасці палеантолаг
Дата нараджэння 1767[1][2][…]
Месца нараджэння Мэнсфілд
Дата смерці 31 мая
Месца смерці Маклісфілд
Грамадзянства
Падданства Сцяг Англіі Англія
Уільям Марцін на Вікісховішчы
Чатырохпрамянёвы карал з ілюстрацыі Уільяма Марціна; першая каляровая ілюстрацыя брытанскіх выкапняў[4]

Уільям Марцін (англ.: William Martin) — англійскі натураліст і палеантолаг, які выказаў здагадку, што навука павінна выкарыстоўваць выкапні ў якасці доказаў у падтрымку вывучэння прыродазнаўства[5]. Марцін апублікаваў першыя каляровыя выявы выкапняў і першае навуковае даследаванне акамянеласцей на англійскай мове.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Марцін нарадзіўся ў Менсфілдзе ў 1767 годзе. Яго бацька працаваў у трыкатажным бізнесе, але з’ехаў, каб стаць акцёрам у Ірландыі са сцэнічным імем Іосіф Бут (Joseph Booth). Яго бацька быў таксама вынаходнікам і партрэтыстам, ён памёр у Лондане ў 1797 годзе[4]. Ад Марціна адмовілася маці, народжаная Малатрат (Mallatratt), якая таксама была актрысай[6].

Дзіцём Марці з’яўляўся на сцэне, спачатку, ва ўзросце пяці гадоў, як танцоўшчык, а затым — дэкламатар. Для Марціна былі арганізаваны ўрокі чарчэння пад настаўніцтвам Джэймса Болтана ў Галіфаксе. З 1782 да 1785 гады ён быў у Дэрбішыры з акцёрскай трупай, калі сустрэў Уайта Уотсана, з якім ён супрацоўнічаў у рабоце па акамянеласцямі Дэрбішыра[4]. Яго праца з акамянеласцямі і прыродазнаўствам у канчатковым выніку прывяла Марціна да абрання членам Лонданскага Лінеевскага таварыства. Як і Уотсан, Марцін быў пад уплывам прац дэрбішырскага геолага Джона Уайтхёрста. Уайтхёрст апублікаваў «даследаванне зыходнага стану і фарміравання Зямлі» (An Inquiry into the Original State and Formation of the Earth) у 1778 годзе, у якім змяшчаюцца важныя прыкладанні, датычныя «Агульных заўваг па стратах Дэрбішыра» (General Observations on the Strata in Derbyshire)[5]. Аднак Абрагам Мілс пераключыў Марціна ад заалогіі да палеаталоніі недзе да 1789[4]. Марцін апублікаваў Figures and Descriptions of Petrifications collected in Derbyshire у 1793 годзе[7].

Меркавана, хвост кракадзіла ў калекцыі ілюстрацый акамянеласцей Марціна

Марцін працаваў з Уайтам Уотсанам для стварэння сумесных публікацый[8], але партнёрства не працавала добра, так як Уотсан заявіў, што не атрымлівае дастатковы прыбытак. Марцін пазней апублікаваў некаторыя працы Уотсана па акамянеласцям, паказваючы толькі сваё імя, але не Уотсана[9]. У Марціна было шасцёра дзяцей з яго «няшчаснай, але цікавай» жонкай[4], якая, як і яго бацькі, была на сцэне, перш чым быў заключаны яе другі шлюб з Марцінам у 1797 годзе[6]. У 1798 годзе нарадзіўся іх сын Уільям Чарлз Ліней Марцін. Яму далі імя Ліней (Linnaeus) у гонар цікавасці Марціна ў класіфікацыі жывых істот. Яго сын напісаў мноства кніг па прыродазнаўстве, стаўшы навуковым супрацоўнікам у заалагічным грамадстве Лондана[10].

Марцін працаваў настаўнікам спачатку ў Бертан-он-Трэнт у 1798 годзе, потым у Бакстан. Нарэшце, у 1805 годзе, ён пераехаў у Маклесфілд, дзе выкладаў у гімназіі[4]. Цікавасць Марціна да прыроды не паменшылася, і ён пасылаў Джэймсу Саўэрбі знаходкі для ілюстравання[4].

Марцін зрабіў некалькі правінцыйных пастановак[6] да 1809, і ён валодаў чвэрцю долі ў тэатры Бакстана. У 1809 годзе ён апублікаваў Petrifacta Derbiensia, якія ён прысвяціў сэру Джозафу Банксу[11]. Якія змяшчаюцца ў Petrifacta Derbiensia ілюстрацыі ўпершыню былі выкананы ў колеры, які дапамагаў Марціну апісваць выкапні і каменнавугальныя вапнякі, якія ён падае ў суд на Дэрбішыры. Ідэнтыфікацыя была па-ранейшаму сумніўная. Чатырохпрамянёвы карал, прыведзены на малюнку, лічыўся невядомым выглядам бамбука[11]. Petrifacta Derbiensia змяшчае іншыя згадкі, якія лічыліся памылкай: дзядзька Уайта Уотсана і работнікі шахты лічылі знойдзены кавалак эшфардскаго чорнага мармуру кавалачкам хваста невялікага кракадзіла, у той час як Марцін лічыў, што ў яго кнізе няма нічога, што магло б быць такімі рэшткамі[12].

У 1809 годзе Марцін апублікаваў Outlines of an Attempt to establish a Knowledge of Extraneous Fossils on Scientific Principles[13]. Гэта было першае навуковае даследаванне акамянеласцей і палеанталогіі на англійскай мове[4][7]. Марцін сустракаўся з Джонам Фарэем для абмеркавання магчымасці сумесных намаганняў па стварэнні геалагічнай карты Дэрбішыра. Аднак, планам перашкодзілі сухоты Марціна, у канцы мая 1810 года ён памёр. Ён быў пахаваны ў Царквы Хрыста, адпісаўшы клапаціцца аб калекцыі сваім дзецям і маці[4].

У гонар Марціна быў названы род Martinia і Lithostrotion martini[4]. Працы Марціна і яго біяграфія апісаны ў секцыі мінералаў Музея і мастацкай галерэі Дэрбі[14].

Зноскі

  1. ↑ Swartz A. William Martin // Open Library — 2007. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. ↑ William Martin // The Stuttgart Database of Scientific Illustrators 1450–1950 Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ William Martin // Biodiversity Heritage Library — 2006. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 4,9 H. S. Torrens, ‘Martin, William (1767—1810)’, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2004 accessed 13 Feb 2011
  5. ↑ 5,0 5,1 Dick, Malcolm. John Whitehurst and 18th Century Geology. http://www.revolutionaryplayers.org.uk/.+Праверана 12 February 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Highfill, Philip H.; Kalman A. Burnim, Edward A. Langhans (1973). Belfort to Byz and. pp. 232–3. http://books.google.co.uk/books?id=cS6x-tsbNZEC&. Retrieved on 12 February 2011. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Cleevely, R.J. (1983). pp. 365. World palaeontological collections. 
  8. ↑ Derbyshire's Men of Science. Derbyshire.gov.uk. Архівавана з першакрыніцы 15 сакавіка 2012. Праверана 13 February 2011.
  9. ↑ Cooper, Michael P. (30 April 2005). "The Devonshire Mineral Collection of Chatsworth House". Mineralogical Record. http://www.blnz.com/news/2008/04/23/DEVONSHIRE_MINERAL_COLLECTION_Chatsworth_House_8972.html. 
  10. ↑ Parker, J. (1864). "The Gentleman's Magazine". The gentleman's magazine and historical review p.536 216. http://books.google.co.uk/?id=Qk5FAAAAYAAJ&pg=PA536. Retrieved on 12 February 2011. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Petrificata Derbiensia, William Martin, 1809, retrieved 15 February 2011
  12. ↑ Martin, William (1809). Petrificata Derbiensia p33-34. http://books.google.co.uk/?id=5EIAAAAAQAAJ&pg=PR81. Retrieved on 24 February 2011. "p39 Fig 4....A fossil shell. The original a nautilus... The crocodile said to be found in the limestone of Ashford, appears to be just a large specimen of this or some other Orthoceratite" 
  13. ↑ Outlines of an Attempt to establish a Knowledge of Extraneous Fossils on Scientific Principles., William Martin, Retrieved 15 February 2011
  14. ↑ Derby Museum Minerals section, William Martin display, viewed May 2011
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Уільям_Марцін&oldid=4204495"