Гней Пампей Вялікі: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Няма тлумачэння праўкі |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 2: | Радок 2: | ||
{{значэнні|Пампей}} |
{{значэнні|Пампей}} |
||
{{ДД}} |
{{ДД}} |
||
'''Пампей — Гней Пампей «Магн» («Вялікі»)'''; {{дз|1=сын Гнея Пампея Страбона}} ({{lang-la|Gnaeus Pompeius Magnus}}; [[106 да н.э.|106]] — [[48 да н.э.]]) — [[Старажытны Рым|рымскі]] ваенны і палітычны дзеяч перыяду грамадзянскіх |
'''Пампей — Гней Пампей «Магн» («Вялікі»)'''; {{дз|1=сын Гнея Пампея Страбона}} ({{lang-la|Gnaeus Pompeius Magnus}}; [[106 да н.э.|106]] — [[48 да н.э.]]) — [[Старажытны Рым|рымскі]] ваенны і палітычны дзеяч перыяду грамадзянскіх войнаў, у выніку якіх была знішчана [[Рымская рэспубліка|рэспубліка]] і ўстаноўлены прынцыпат. |
||
Быў асобай палітычна няўстойлівай і |
Быў асобай палітычна няўстойлівай і беспрынцыповай. Будучы буйным землеўладальнікам і рабаўладальнікам, Гней Пампей вылучыўся ў барацьбе ў 80-я гады да н.э., калі далучыўся да [[Луцый Карнелій Сула|Сулы]] і абараняў устаноўлены ім рэжым, пазней удзельнічаў у падаўленні [[паўстанне Спартака|паўстання Спартака]]. У 67 годзе да н.э. атрымаў надзвычайныя паўнамоцтвы на тры гады для барацьбы з піратамі ў [[Міжземнае мора|Міжземным моры]]. Камандаваў рымскім войскам у [[Трэцяя пантыйская вайна|Трэцяй пантыйскай вайне]] з [[Мітрыдат VI Еўпатар|Мітрыдата VI Еўпатарам]] і канчаткова перамог апошняга (65 да н.э.). Адмова сената зацвердзіць мерапрыемствы Пампея на Усходзе і надзяліць яго салдат зямлёй прывяла яго ў 60 да н.э. да саюзу з [[Марк Ліцыній Крас|Красам]] і [[Гай Юлій Цэзар|Цэзарам]], якія стварылі ў Рыме першы [[трыумвірат]]. Пасля яго распаду ў 53 да н.э. быў абраны (у 52 да н.э.) аднаасобным [[рымскі консул|консулам]], стаў рашучым палітычным праціўнікам Цэзара. У 50 да н.э. у час [[грамадзянская вайна ў Рыме, 49 да н.э.|грамадзянскай вайны]] Пампею было даручана камандаванне войскам для барацьбы супраць Цэзара, ад якога ён пацярпеў паражэнне [[бітва пад Фарсалам, 48 да н.э.|пад Фарсалам]] ([[48 да н.э.]]). Пасля паражэння ў тым жа годзе ён уцёк у [[Эліністычны Егіпет|Егіпет]], дзе і быў забіты.<ref name="СкТв">Скарына Ф.: Творы… С. 185.</ref> |
||
Воіны Пампея называлі яго Магнам («Вялікім»). Паводле сцвярджэнняў некаторых крыніц, пасля смерці Пампея ўсе яго статуі былі знішчаныя, аднак вядома, што Цэзар быў забіты каля статуі Пампея, а імператар [[Адрыян]] вярнуў тыя статуі, якія былі схаваныя ў храмах. |
Воіны Пампея называлі яго Магнам («Вялікім»). Паводле сцвярджэнняў некаторых крыніц, пасля смерці Пампея ўсе яго статуі былі знішчаныя, аднак вядома, што Цэзар быў забіты каля статуі Пампея, а імператар [[Адрыян]] вярнуў тыя статуі, якія былі схаваныя ў храмах. |
||
Верагодная выява — мармуровая галава са збораў Тышкевіча, якая трапіла ў Новую Карлсбергскую [[гліптатэка|гліптатэку]] ў [[ |
Верагодная выява — мармуровая галава са збораў Тышкевіча, якая трапіла ў Новую Карлсбергскую [[гліптатэка|гліптатэку]] ў [[Капенгаген|Капенгагене]] (1887), і паказвае Пампея каля 50 да н.э., на вяршыні магутнасці. Партрэты з Венецыі і Фларэнцыі паказваюць маладзейшага Пампея<ref name=par>{{Крыніцы/Партрэты}}</ref>. |
||
{{зноскі}} |
{{зноскі|2}} |
||
== Літаратура == |
== Літаратура == |
||
Радок 20: | Радок 20: | ||
== Спасылкі == |
== Спасылкі == |
||
* {{Commons|Category:}} |
|||
{{вікісховішча|Gnaeus Pompeius Magnus}} |
|||
{{Рымскія консулы 75—51 да н.э.}} |
{{Рымскія консулы 75—51 да н.э.}} |
Версія ад 15:58, 7 кастрычніка 2021
Гней Пампей Вялікі | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
лац.: Cn. Pompeius Cn.f.Sex.n. Clu. Magnus | |||||||
| |||||||
|
|||||||
|
|||||||
Сумесна з | Марк Ліцыній Крас | ||||||
|
|||||||
Нараджэнне |
не раней за 29 верасня 106 да н.э. і не пазней за 30 верасня 106 да н.э. |
||||||
Смерць |
28 верасня 48 да н.э.[3] (57 гадоў) |
||||||
Бацька | Gnaeus Pompeius Strabo[d][4] | ||||||
Маці | Lucilia[d][4] | ||||||
Жонка | Antistia[d][5][6], Aemilia Scaura[d][5][6], Mucia Tertia[d][5][6], Юлія Цэзарыс[d][7][5][…] і Cornelia Metella[d][5][6] | ||||||
Дзеці | Gnaeus Pompeius Magnus[d][8][9][…], Sextus Pompey[d][8][10], Pompeia Magna[d] і Pompeius/Pompeia[d] | ||||||
Веравызнанне | старажытнарымская рэлігія | ||||||
Партыя | |||||||
Член у | |||||||
Дзейнасць | старажытнарымскі палітык, старажытнарымскі ваенны, палітык | ||||||
Род войскаў | Армія Старажытнага Рыма[d] | ||||||
Званне | легат | ||||||
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Пампей — Гней Пампей «Магн» («Вялікі»); сын Гнея Пампея Страбона (лац.: Gnaeus Pompeius Magnus; 106 — 48 да н.э.) — рымскі ваенны і палітычны дзеяч перыяду грамадзянскіх войнаў, у выніку якіх была знішчана рэспубліка і ўстаноўлены прынцыпат.
Быў асобай палітычна няўстойлівай і беспрынцыповай. Будучы буйным землеўладальнікам і рабаўладальнікам, Гней Пампей вылучыўся ў барацьбе ў 80-я гады да н.э., калі далучыўся да Сулы і абараняў устаноўлены ім рэжым, пазней удзельнічаў у падаўленні паўстання Спартака. У 67 годзе да н.э. атрымаў надзвычайныя паўнамоцтвы на тры гады для барацьбы з піратамі ў Міжземным моры. Камандаваў рымскім войскам у Трэцяй пантыйскай вайне з Мітрыдата VI Еўпатарам і канчаткова перамог апошняга (65 да н.э.). Адмова сената зацвердзіць мерапрыемствы Пампея на Усходзе і надзяліць яго салдат зямлёй прывяла яго ў 60 да н.э. да саюзу з Красам і Цэзарам, якія стварылі ў Рыме першы трыумвірат. Пасля яго распаду ў 53 да н.э. быў абраны (у 52 да н.э.) аднаасобным консулам, стаў рашучым палітычным праціўнікам Цэзара. У 50 да н.э. у час грамадзянскай вайны Пампею было даручана камандаванне войскам для барацьбы супраць Цэзара, ад якога ён пацярпеў паражэнне пад Фарсалам (48 да н.э.). Пасля паражэння ў тым жа годзе ён уцёк у Егіпет, дзе і быў забіты.[11]
Воіны Пампея называлі яго Магнам («Вялікім»). Паводле сцвярджэнняў некаторых крыніц, пасля смерці Пампея ўсе яго статуі былі знішчаныя, аднак вядома, што Цэзар быў забіты каля статуі Пампея, а імператар Адрыян вярнуў тыя статуі, якія былі схаваныя ў храмах.
Верагодная выява — мармуровая галава са збораў Тышкевіча, якая трапіла ў Новую Карлсбергскую гліптатэку ў Капенгагене (1887), і паказвае Пампея каля 50 да н.э., на вяршыні магутнасці. Партрэты з Венецыі і Фларэнцыі паказваюць маладзейшага Пампея[12].
Зноскі
- ↑ http://www.mlahanas.de/Greeks/Bios/Plutarch/Pompey.html
- ↑ http://www.historyorb.com/people/pompey-the-great
- ↑ https://www.britannica.com/biography/Pompey-the-Great
- ↑ а б Digital Prosopography of the Roman Republic Праверана 8 снежня 2023.
- ↑ а б в г д Cn. Pompeius (31) Cn. f. Sex. n. Clu. Magnus // Digital Prosopography of the Roman Republic Праверана 10 чэрвеня 2021.
- ↑ а б в г Digital Prosopography of the Roman Republic Праверана 10 чэрвеня 2021.
- ↑ Н. О. Юлия // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1904. — Т. XLI. — С. 370.
- ↑ а б Помпей // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1915. — Т. 18. — С. 576.
- ↑ Любкер Ф. Pompeii // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга и др. — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 1079–1085.
- ↑ Н. О. Помпей // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1898. — Т. XXIVа. — С. 512.
- ↑ Скарына Ф.: Творы… С. 185.
- ↑ Хафнер Г. Выдающиеся портреты античности : 337 портретов в слове и образе / Пер. с нем. В. А. Сеферьянц. — М.: Прогресс, 1984. — 311 с. (руск.)
Літаратура
- Плутарх, «Жыццё Пампея».
- Caesar, «De bello civili».
- Büchner, «Ueber den Lebensplan d. Gn. Pompeius Magnus» (1847 — 49, 2 прагр.).
- Dressel, «Ueber die Politische Rolle des Gnaeus Pompeius Magnus» (1863).
- Скарына Ф. Творы: Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Уступ. арт., падрыхт. тэкстаў, камент., слоўнік А. Ф. Коршунава, паказальнікі А. Ф. Коршунава, В. А. Чамярыцкага. — Мн.: Навука і тэхніка, 1990. — С. 185. — 207 с.: іл. ISBN 5-343-00151-3.
Спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гней Пампей Вялікі