Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі): Розніца паміж версіямі

Касцёл Яна Хрысціцеля
	Каталіцкі храм
Касцёл Яна Хрысціцеля
	53°46′37″ пн. ш. 24°50′56″ у. д.HGЯO
Краіна	Беларусь
Вёска	Васілішкі
Канфесія	Рымска-каталіцкая царква
Епархія	Гродзенская дыяцэзія
Архітэктурны стыль	барока
Дата пабудовы	1769 год
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 412Г000616шыфр 412Г000616
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 20:51, 16 кастрычніка 2021

Касцёл Яна Хрысціцеля — каталіцкі храм в. Васілішкі Шчучынскага раёна. Помнік архітэктуры позняга барока, знаходзіцца па вул. Савецкай у цэнтры вёскі. Ставіцца да Шчучынскага дэканата Гродзенскай дыяцэзіі.

Помнік архітэктуры ў стылі позняга барока^[1], пабудаваны ў 1769^[2]. Храм уключаны ў Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь^[3].

Гісторыя

Каталіцкая абшчына ў Васілішках з’явілася ў 1652 годзе, у 1658 тут заснаваны манастыр дамініканаў, пры якім пабудаваны драўляны касцёл^[4]. Мураваны барочны касцёл пабудаваны ў 1769 годзе, аднак асвечаны толькі 30 лістапада 1790 года^[2].

Пасля падаўлення Польскага паўстання 1830—1831 гадоў, як і многія іншыя каталіцкія храмы на тэрыторыі сучаснай Беларусі быў перададзены праваслаўным і пераасвечаны як праваслаўная царква. У 1919 годзе пасля пераходу рэгіёну ў склад міжваеннай Польшчы вернуты каталікам^[3]. У 1922—1928 гадах рэканструяваны. Пасля Вялікай Айчыннай вайны закрыты, у 1980 годзе вернуты вернікам.

Архітэктура

Помнік архітэктуры позняга барока^[3]^[1]. Некаторыя аўтары звяртаюць увагу на рысы віленскага барока, якія прысутнічаюць у архітэктуры царквы^[4]. Храм — трохнефная базіліка, галоўны неф завяршаецца паўкруглай апсідай з адзінай сакрысціяй з паўднёвага боку справа ад прэзбітэрыя^[1]. Нефы падзеленыя двума радамі па тры калоны ў кожнай, да чатырох найбольш блізкім да прэзбітэрыя калон прыбудаваны невялікія алтары.

Архітэктурна-пластычны акцэнт — на галоўным заходнім фасадзе, фланкіраваным трохяруснымі вежамі (чацвёрты ярус з фігурным шлемам разабраны ў 1832 г.) з паўцыркульным шчытом паміж імі. Пластыка ствараецца ўвагнутасцю і акругласцю граняў вежаў, слаістымі лапаткамі, пілястрамі з валютамі ў аснаванні, плаўна выгнутымі цягамі і карнізамі, прамавугольнымі філёнгамі. Сіметрычна-восевая трохчасткавая кампазіцыя фасада падкрэсленая лучковымі ўваходнымі і аконнымі праёмамі, нішамі, круглымі люкарнамі. Бакавыя фасады маюць лучковыя праёмы і расчлянёныя плоскімі лапаткамі. Касцёл накрыты двухсхільным дахам, скругленым над апсідай.

Перад касцёлам — мураваная трохарачная брама, абрыс якой адпавядае пластыцы яго галоўнага фасада.

Інтэр’ер

Гістарычна храм меў скляпеністыя перакрыцці нефаў, аднак у ходзе перабудоў яны былі згубленыя і замененыя плоскай бэлечнай столлю^[5].

Асноўнае памяшканне шасцістоўпнага храма перакрыта плоскай бэлечнай столлю (замест страчаных скляпеністых перакрыццяў). У цэнтральны неф шырокай аркай адкрываецца галерэя хораў з увагнута-пукатым парапетам.

Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»^[5]. Усяго ў інтэр’еры царквы 7 алтароў — галоўны, два бакавых і 4 алтары на калонах; выкананы ў тэхніцы стука пад ружовы і блакітны мармур і ўпрыгожаны пазалочаным ляпным дэкорам. Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»^[5]. Мастацкі эфект дэкаратыўнага вырашэння інтэр'еру заснаваны на кантрасце яго плоскаснай архітэктуры і каларыстычна насычаных і пластычна вырашаных сямі алтароў (галоўны, два бакавыя, чатыры кулісныя). Алтары выкананы ў стылі ракако ў тэхніцы стука пад ружовы і блакітны мармур, упрыгожаныя пазалочанай лепкай — ракайлі, валюты, пуці, дэкаратыўныя вазы, мудрагелістыя сплаценні зоркападобных завіткоў.

У касцёле пахаваны Юзаф Белапятровіч^[d] (пам. 24 чэрвеня 1780, Валэйшы), стражнік лідскі.

Зноскі

Літаратура

«Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. стр. 107. ISBN 5-85700-078-5.
А. М. Кулагін. Каталіцкія храмы на Беларусі. Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000
Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х
G. Rąkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, Warszawa 1997, ISBN 83-904446-9-0, s. 253—254.

Спасылкі

Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі) на сайце Radzima.org
Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі) на сайце Глобус Беларусі (руск.)
Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі) на сайце Catholic.by (бел.)

[arch-1] а ^б ^в «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. стр. 107. ISBN 5-85700-078-5.

[cath-2] а ^б Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі) на сайце Catholic.by (бел.)

[zbor-3] а ^б ^в Збор помнікаў гісторыі і культуры. Гродзенская вобласць. Стр. 339

[gab-4] а ^б Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х

[rad-5] а ^б ^в Касцёл Святога Яна Хрысціцеля (Васілішкі) на сайце Radzima.org

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Радок 37: / Радок 37: @@
 |Commons                  = Church of Saint John the Baptist in Vasiliški
 }}
-'''Касцёл Яна Хрысціцеля''' — каталіцкі храм в. [[Вёска Васілішкі|Васілішкі]] [[Шчучынскі раён|Шчучынскага раёна]]. Помнік архітэктуры позняга [[барока]], знаходзіцца па вул. Савецкай у цэнтры вёскі. Ставіцца да Шчучынскага [[дэканат, каталіцызм|дэканата]] [[Гродзенскі дыяцэзія|Гродзенскай дыяцэзіі]].
+'''Касцёл Яна Хрысціцеля''' — каталіцкі храм в. [[Вёска Васілішкі|Васілішкі]] [[Шчучынскі раён|Шчучынскага раёна]]. Помнік архітэктуры позняга [[барока]], знаходзіцца па вул. Савецкай у цэнтры вёскі. Ставіцца да Шчучынскага [[дэканат, каталіцызм|дэканата]] [[Гродзенскі дыяцэзія|Гродзенскай дыяцэзіі]].
 Помнік архітэктуры ў стылі позняга [[барока]]<ref name="arch">[http://orda.of.by/.lib/abes/107?m=2.3,17.1 «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. стр. 107. ISBN 5-85700-078-5.]</ref>, пабудаваны ў 1769<ref name="cath">{{catholic.by|http://catholic.by/2/belarus/dioceses/grodnensis/100848.html}}</ref>. Храм уключаны ў [[Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь]]<ref name="zbor">[http://orda.of.by/.lib/spik/gr/339?m=37,77.3 Збор помнікаў гісторыі і культуры. Гродзенская вобласць. Стр. 339]</ref>.
@@ Радок 44: / Радок 44: @@
 [[Выява:Vasiliški, Rynak, Daminikanski. Васілішкі, Рынак, Дамініканскі (1900).jpg|250px|thumb|злева|Касцёл у пачатку XX стагоддзя]]
-Каталіцкая абшчына ў Васілішках з'явілася ў 1652 годзе, у 1658 тут заснаваны манастыр [[Дамініканцы|дамініканаў]], пры якім пабудаваны драўляны касцёл<ref name="gab">[http://orda.of.by/.add/gallery.php?vasilishki/kostel/art/mh Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х]</ref>. Мураваны барочны касцёл пабудаваны ў 1769 годзе, аднак асвечаны толькі 30 лістапада 1790 года<ref name="cath" />.
+Каталіцкая абшчына ў Васілішках з’явілася ў 1652 годзе, у 1658 тут заснаваны манастыр [[Дамініканцы|дамініканаў]], пры якім пабудаваны драўляны касцёл<ref name="gab">[http://orda.of.by/.add/gallery.php?vasilishki/kostel/art/mh Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х]</ref>. Мураваны барочны касцёл пабудаваны ў 1769 годзе, аднак асвечаны толькі 30 лістапада 1790 года<ref name="cath" />.
 Пасля падаўлення [[Паўстанне 1830—1831 гадоў|Польскага паўстання 1830—1831 гадоў]], як і многія іншыя каталіцкія храмы на тэрыторыі сучаснай Беларусі быў перададзены праваслаўным і пераасвечаны як праваслаўная царква. У 1919 годзе пасля пераходу рэгіёну ў склад [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|міжваеннай Польшчы]] вернуты каталікам<ref name="zbor" />. У 1922—1928 гадах рэканструяваны. Пасля Вялікай Айчыннай вайны закрыты, у 1980 годзе вернуты вернікам.
@@ Радок 50: / Радок 50: @@
 == Архітэктура ==
 [[Файл:Васілішкі. Касцёл Іаана Хрысціцеля.jpg|250px|міні|злева|Брама і галоўны ўваход]]
-Помнік архітэктуры позняга [[барока]]<ref name="zbor" /><ref name="arch" />. Некаторыя аўтары звяртаюць увагу на рысы [[Віленскае барока|віленскага барока]], якія прысутнічаюць у архітэктуры царквы<ref name="gab" />. Храм — трохнефная [[базіліка]], галоўны [[неф]] завяршаецца паўкруглай [[апсіда]]й з адзінай [[сакрысція]]й з паўднёвага боку справа ад [[прэзбітэрый, храм|прэзбітэрыя]]<ref name="arch" />. Нефы падзеленыя двума радамі па тры калоны ў кожнай, да чатырох найбольш блізкім да прэзбітэрыя калон прыбудаваны невялікія [[алтар]]ы.
+Помнік архітэктуры позняга [[барока]]<ref name="zbor" /><ref name="arch" />. Некаторыя аўтары звяртаюць увагу на рысы [[Віленскае барока|віленскага барока]], якія прысутнічаюць у архітэктуры царквы<ref name="gab" />. Храм — трохнефная [[базіліка]], галоўны [[неф]] завяршаецца паўкруглай [[апсіда]]й з адзінай [[сакрысція]]й з паўднёвага боку справа ад [[прэзбітэрый, храм|прэзбітэрыя]]<ref name="arch" />. Нефы падзеленыя двума радамі па тры калоны ў кожнай, да чатырох найбольш блізкім да прэзбітэрыя калон прыбудаваны невялікія [[алтар]]ы.
-Архітэктурна-пластычны акцэнт — на галоўным заходнім фасадзе, фланкіраваным трохяруснымі вежамі (чацвёрты [[Ярус, архітэктура|ярус]] з фігурным шлемам разабраны ў [[1832]] г.) з паўцыркульным [[шчыт, архітэктура|шчытом]] паміж імі. Пластыка ствараецца ўвагнутасцю і акругласцю граняў вежаў, слаістымі [[лапатка, архітэктура|лапаткамі]], [[пілястра]]мі з [[Валюта, архітэктура|валютамі]] ў аснаванні, плаўна выгнутымі цягамі і [[карніз]]амі, прамавугольнымі [[філёнга]]мі. Сіметрычна-восевая трохчасткавая кампазіцыя фасада падкрэсленая лучковымі ўваходнымі і аконнымі праёмамі, [[ніша]]мі, круглымі [[люкарна]]мі. Бакавыя фасады маюць лучковыя праёмы і расчлянёныя плоскімі [[лапатка, архітэктура|лапаткамі]]. Касцёл накрыты [[двухсхільны дах|двухсхільным дахам]], скругленым над [[апсіда]]й.
+Архітэктурна-пластычны акцэнт — на галоўным заходнім фасадзе, фланкіраваным трохяруснымі вежамі (чацвёрты [[Ярус, архітэктура|ярус]] з фігурным шлемам разабраны ў [[1832]] г.) з паўцыркульным [[шчыт, архітэктура|шчытом]] паміж імі. Пластыка ствараецца ўвагнутасцю і акругласцю граняў вежаў, слаістымі [[лапатка, архітэктура|лапаткамі]], [[пілястра]]мі з [[Валюта, архітэктура|валютамі]] ў аснаванні, плаўна выгнутымі цягамі і [[карніз]]амі, прамавугольнымі [[філёнга]]мі. Сіметрычна-восевая трохчасткавая кампазіцыя фасада падкрэсленая лучковымі ўваходнымі і аконнымі праёмамі, [[ніша]]мі, круглымі [[люкарна]]мі. Бакавыя фасады маюць лучковыя праёмы і расчлянёныя плоскімі [[лапатка, архітэктура|лапаткамі]]. Касцёл накрыты [[двухсхільны дах|двухсхільным дахам]], скругленым над [[апсіда]]й.
-Перад касцёлам — мураваная [[арка|трохарачная]] [[брама]], абрыс якой адпавядае пластыцы яго галоўнага фасада.
+Перад касцёлам — мураваная [[арка|трохарачная]] [[брама]], абрыс якой адпавядае пластыцы яго галоўнага фасада.
-== Інтэр'ер ==
+=== Інтэр’ер ===
-[[Файл:Касьцёл Яна Хрысьціцеля (Васілішкі) ўнутры.jpg|250px|міні|злева|Інтэр'ер касцёла]]
+[[Файл:Касьцёл Яна Хрысьціцеля (Васілішкі) ўнутры.jpg|250px|міні|злева|Інтэр’ер касцёла]]
 Гістарычна храм меў скляпеністыя перакрыцці нефаў, аднак у ходзе перабудоў яны былі згубленыя і замененыя плоскай бэлечнай столлю<ref name="rad">{{radzima|1802}}</ref>.
@@ Радок 63: / Радок 63: @@
 Асноўнае памяшканне шасцістоўпнага храма перакрыта плоскай бэлечнай столлю (замест страчаных скляпеністых перакрыццяў). У цэнтральны неф шырокай аркай адкрываецца [[галерэя]] [[хоры|хораў]] з увагнута-пукатым [[парапет]]ам.
-Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»<ref name="rad" />. Усяго ў інтэр'еры царквы 7 алтароў — галоўны, два бакавых і 4 алтары на калонах; выкананы ў тэхніцы [[стука]] пад ружовы і блакітны мармур і ўпрыгожаны пазалочаным ляпным дэкорам. Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»<ref name="rad" />. Мастацкі эфект дэкаратыўнага вырашэння [[інтэр'ер]]у заснаваны на кантрасце яго плоскаснай архітэктуры і каларыстычна насычаных і пластычна вырашаных сямі [[алтар]]оў (галоўны, два бакавыя, чатыры кулісныя). Алтары выкананы ў стылі [[ракако]] ў тэхніцы [[стука]] пад [[ружовы мармур|ружовы]] і [[блакітны мармур]], упрыгожаныя [[пазалота|пазалочанай]] лепкай — [[ракайль|ракайлі]], валюты, [[пуці]], дэкаратыўныя вазы, мудрагелістыя сплаценні зоркападобных завіткоў.
+Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»<ref name="rad" />. Усяго ў інтэр’еры царквы 7 алтароў — галоўны, два бакавых і 4 алтары на калонах; выкананы ў тэхніцы [[стука]] пад ружовы і блакітны мармур і ўпрыгожаны пазалочаным ляпным дэкорам. Галоўны алтар храма багата дэкараваны ляпнінай, у яго цэнтры знаходзіцца палатно «Хрышчэнне Гасподне»<ref name="rad" />. Мастацкі эфект дэкаратыўнага вырашэння [[інтэр'ер]]у заснаваны на кантрасце яго плоскаснай архітэктуры і каларыстычна насычаных і пластычна вырашаных сямі [[алтар]]оў (галоўны, два бакавыя, чатыры кулісныя). Алтары выкананы ў стылі [[ракако]] ў тэхніцы [[стука]] пад [[ружовы мармур|ружовы]] і [[блакітны мармур]], упрыгожаныя [[пазалота|пазалочанай]] лепкай — [[ракайль|ракайлі]], валюты, [[пуці]], дэкаратыўныя вазы, мудрагелістыя сплаценні зоркападобных завіткоў.
+У касцёле пахаваны {{нп5|Юзаф Белапятровіч||d|Q108910086}} (пам. 24 чэрвеня 1780, [[Валэйшы]]), стражнік лідскі.
 {{зноскі}}
 == Літаратура ==
 * [http://orda.of.by/.lib/abes/107?m=2.3,17.1 «Архітэктура Беларусі. Энцыклапедычны даведнік». Мінск, «Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 1993 год. стр. 107. ISBN 5-85700-078-5.]
-* [http://radzima.org/be/object/1802.html А. М. Кулагін. Каталіцкія храмы на Беларусі. Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000]
+* [http://radzima.org/be/object/1802.html А. М. Кулагін. Каталіцкія храмы на Беларусі. Мінск, Беларуская Энцыклапедыя, 2000]
 * [http://orda.of.by/.add/gallery.php?vasilishki/kostel/art/mh Габрусь Т. В. «Мураваныя харалы: сакральная архітэктура беларускага барока». Мінск, «Ураджай», 2001 год. ISBN 985-04-0499-Х]
 * G. Rąkowski, Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Burchard Edition, Warszawa 1997, ISBN 83-904446-9-0, s. 253—254.