Перайсці да зместу

Альфонса V Велікадушны

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Альфонса V Велікадушны
ісп.: Alfonso V el Magnánimo
Сцяг18-ы кароль Арагона
1416 — 1458
Папярэднік Фердынанд I Справядлівы
Пераемнік Хуан II Бязверны
Сцяг8-ы кароль Неапаля
1435 — 1458
(пад імем Альфонс I)
Папярэднік Джавана II
Пераемнік Фердынанд I
Сцяг23-і кароль Сіцыліі
1416 — 1458
(пад імем Альфонс I)
Папярэднік Фердынанд I Справядлівы
Пераемнік Хуан II Бязверны

Нараджэнне 24 лютага 1396[1] ці 1396
Смерць 27 чэрвеня 1458[2][1] ці 1458
Месца пахавання
Род Трастамара і Арагонская дынастыя[d]
Бацька Фердынанд I Справядлівы[3]
Маці Элеанора д’Альбукерке[d][3]
Жонка Maria of Castile, Queen of Aragon[d][3][4]
Дзеці Фердынанд I Неапалітанскі[d], Maria of Aragon[d], Ferdinand of Aragon[d] і Леанора Трастамара[d][5]
Веравызнанне хрысціянства
Член у
Бітвы
Узнагароды
ордэн Падвязкі рыцар ордэна Залатога руна
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Альфонса V Велікадушны (ісп.: Alfonso V el Magnánimo; 1394, Медына-дэль-Кампа — 27 чэрвеня 1458, Неапаль) — кароль Арагона і Сіцыліі з 1416 года, кароль Неапаля пад імем Альфонс I з 1435 года. Прадстаўнік дынастыі Трастамара.

Сын караля Арагона і Сіцыліі Фердынанда I Справядлівага і Элеаноры Альбукеркскай[en] (1374—1435). У 1416 годзе атрымаў у спадчыну ад бацькі прастол.

У 1420 годзе ўступіў у вайну з Генуяй за ўладанне Корсікай.

У 1420 годзе Альфонса быў усыноўлены бяздзетнай неапалітанскай каралевай Джаванай II, супраць якой распачаў вайну прэтэндэнт на Неапаль у трэцім пакаленні Людовік III Анжуйскі. У верасні 1420 года Альфонс V са сваім флотам прыбыў у Неапаль і быў абвешчаны сынам і спадчыннікам Джаваны і атрымаў традыцыйны для неапалітанскіх спадчыннікаў прастола тытул герцага Калабрыйскага. Вайна Альфонса V і Джаваны II супраць Людовіка III Анжуйскага скончылася ў 1422 годзе перамогай Альфонса.

Неўзабаве адносіны паміж Альфонса і Джаванай II пагоршыліся. Альфонса, грэбуючы правамі сваёй прыёмнай маці, паводзіў сябе як кароль Неапаля, жыў у палацы каралевы, яго гвардыя неаднаразова ўступала ў сутычкі з прыдворнымі каралевы. У маі 1423 года Альфонса зманам заманіў да сябе Карачола, фаварыта Джаваны II, а затым паспрабаваў арыштаваць і саму каралеву. Папярэджаная загадзя Джавана II бегла з Неапаля ў Аверсу пад абарону свайго кандацьера Сфорцы, абвясціла пра адхіленне Альфонса ад правоў на пераход у спадчыну прастола і ўсынавіла замест яго Людовіка III Анжуйскага.

У самым пачатку адноўленай вайны Альфонса V быў вымушаны выехаць у Арагон. У адсутнасць Альфонса яго прыхільнікі пацярпелі паражэнне, утрымаўшы толькі некалькі прыбярэжных гарадоў. Джавана II абвясціла сваім спадчыннікам Людовіка III Анжуйскага, а пасля яго смерці ў 1434 годзе — яго брата Рэнэ Добрага.

На момант смерці Джаваны II (2 лютага 1435 года) Рэнэ Добры, які вёў працяглую барацьбу за герцагства Латарынгія, знаходзіўся ў палоне. Альфонса V, скарыстаўшыся адсутнасцю законнага спадчынніка, захапіў Неапаль. Вызваліўшыся з палону, Рэнэ Добры прыбыў у Неапаль толькі ў 1438 годзе. Вайна паміж каралямі-сапернікамі скончылася ў 1442 годзе перамогай Альфонса V. У тым жа годзе Папа, вярхоўны суверэн Неапаля, прызнаў Альфонса каралём гэтай дзяржавы.

У 1442—1458 гадах Альфонса ўвесь час жыў у Неапалі, аддаючы перавагу Італіі, а не сваім спадчынным уладанням. Кароль вёў раскошны лад жыцця, атачыў сябе шматлікімі фаварыткамі, пераканаў шматлікіх арагонскіх і сіцылійскіх вяльможаў перасяліцца ў Неапаль, што надало яго двару нябачаны раней бляск. Альфонса праславіўся як мецэнат, апекаваючыся над вучонымм і мастакамм. Гады яго валадарання пакінулі пра сябе памяць як сапраўдны залаты век, час свету, небывалага для Неапаля, які раней раздзіраўся войнамі.

Альфонса V быў жанаты на сваёй стрыечнай сястры, Марыі Кастыльскай[en] (14 лістапада 1401 — 4 верасня 1458), дачцэ кастыльскага караля Энрыке III, але не пакінуў законных дзяцей. Спадчыннікам Альфонса ў яго спадчынных уладаннях — Арагоне і Сіцыліі — стаў яго брат Хуан II Бязверны. Набытае шляхам усынаўлення і заваявання Неапалітанскае каралеўства Альфонса завяшчаў свайму пазашлюбнаму сыну Фердынанду I (1423—1494).

Лічыцца заснавальнікам Барселонскага ўніверсітэта.

Зноскі

  1. а б BeWeB
  2. Альфонсъ // Энциклопедический лексиконСПб.: 1835. — Т. 2. — С. 47–55.
  3. а б в Kindred Britain
  4. (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  5. Pas L. v. Genealogics — 2003.