Панямонь (сядзіба)

Сядзібна-паркавы комплекс
Сядзібна-паркавы комплекс Панямунь
Сядзіба на малюнку Н. Орды.
53°39′27,11″ пн. ш. 23°52′18,34″ у. д.
Краіна	Беларусь
Горад	Гродна
Архітэктурны стыль	барока
Архітэктар	Ю. Аляхновіч
Заснавальнік	Станіслаў Аўгуст Панятоўскі
Дата заснавання	1771
Будынкі
сядзібны дом • дом для працоўных • стайня • капліца
Статус	Гісторыка-культурная каштоўнасць Беларусі, шыфр 412Г000167
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сядзіба Панямунь — помнік сядзібна-паркавай архітэктуры 18 ст., знаходзіцца на ўсходняй ускраіне Гродна.

Гісторыя

Юзаф Пешка. Панямоньская сядзіба, пач. XIX ст.

Пабудаваная ў 1771 па праекце архітэктара Ю. Аляхновіча, у стылі позняга барока, перабудаваная ў 19 ст. Была загараднай рэзідэнцыяй караля Рэчы Паспалітай Станіслава Аўгуста Панятоўскага. Ансамбль абмежаваны з поўдня ракой Нёман, з усходу і поўначы - глыбокім ровам. Сядзібны дом і адчынены перад ім партэр, умацаваныя сценкамі тэрас, размешчаныя ў глыбіні пейзажнага парка, на стромкім беразе.

Уезд пазначаны капліцай (сяр. 19 ст.) неагатычнага стылю. Гаспадарчыя і службовыя пабудовы былі вынесеныя за межы параднай часткі ансамбля і размешчаныя з заходняга боку сядзібнага дому ў адзін шэраг. Службовыя памяшканні адчыненага цокальнага паверху дваровага фасада былі звязаныя з памяшканнямі параднага паверху. Аднапавярховы сядзібны дом спачатку быў цагляным, затым частка разбураных сцен замененая драўлянымі.

Сучасны стан

Захаваўся фрагмент вуглавой вежы, якая вылучаецца плыўным абрысам тонкай і складанай профільнай планоўкай карнізаў і апраўленняў, здвоенымі пілястрамі і ажурнымі капітэлямі, гарызантальнай рустоўкай. У цэнтры галоўнага фасада чатырох-калонны падстрэшак. Палацавы фасад упрыгожаны порцікам на высокім цокалі.

Таксама захавалася капліца. На галоўным фасадзе прамавугольнага ў плане збудавання ўзвышаецца шатровая васьмігранная званіца. Уваход вырашаны вялікім стральчатым парталам, бакавыя фасады чляняцца такой жа формы вокнамі.

Літаратура

• Республика Беларусь : энциклопедия. [В 7 т.]. Т. 6. — Минск, 2008.
• Архітэктура Беларусі : энцыклапедычны даведнік. — Мінск, 1993.
• Беларуская энцыклапедыя. У 18 т. Т. 12. — Мінск, 2001.
• Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Мінск, 1986.
• Aftanazy, R. Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej : w 11 t. / R. Aftanazy. – Wrocław – Warszawa – Kraków : Zaklad im. Ossolinskich Wyd-wo, 1993. — Cz. 1. Wielkie księstwo Litewskie. Inflanty. Kurlandia. — T. 3. Województwo trockie, Księstwo Żmudzkie, Inflanty Polskie, Księstwo Kurlandzkie. — 413 s.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Панямонь (сядзіба)
• Панямонь (сядзіба) на сайце Глобус Беларусі (руск.)
• Панямонь (сядзіба) на сайце Radzima.org
• Панямонь (сядзіба) на сайце «Архіварта»