Тармалама

П. А. Фядотаў. Свежы кавалер. 1846

Тармалама (тэрмалама) — шчыльная і тоўстая шаўковая тканіна з ніткі, скручанай у некалькі пасмаў. Характэрны залацісты колер узорыстай неаднатоннай тканіны забяспечваў шоўк-сырэц.

Меркавана тармалама сваёй назвай абавязаная Усходу, паколькі ў Расію тармаламу экспартавалі Іран і Турцыя. Паводле адной з гіпотэз, слова «тармалама» паходзіць ад персідскай «тармы», шаля з кашаміру, узоры якой і паўтарала тармалама. У Новым поўным слоўніку замежных слоў 1912 года тармалама вызначаецца як «шчыльная пярэстая шаўковая тканіна з буйнымі ўзорамі». З тармаламы, адной з самых дарагіх прывазных тканін у мужчынскім гардэробе XIX стагоддзя, шылі халаты-шлафрокі. У рамане «Тры краіны свету» М. А. Някрасава халат з тармаламы — добрая рэч. Дарагую тармаламу выпускалі з чыстага шоўку, паўшаўковую, больш танную і больш даступную, ткалі з папяровым або шарсцяным утком. У «Вясковых малюнках» А. І. Лявітава бліскаў «Тысячай квяцістых разводаў» тармаламавы халат акруговага начальніка, а ў рамане «Напярэдадні» І. С. Тургенева у халаце з тармаламы, падпяразаны фулярам з’яўляецца стары пракурор. У М. С. Ляскова ў аповесці «Смех і гора» згадваецца «стракатай тэрмаламы халат» дзядзькі. У «Мёртвых душах» М. В. Гогаля Чычыкаў гандляваўся з купцом-кантрабандыстам, разваліўшыся на канапе ў персідскім новым халаце з залацістай тармаламы. У І. А. Ганчарова Абломаў насіў сапраўдны ўсходні «вельмі памяшчальны» халат з персідскай матэрыі з шырокімі рукавамі «па нязменнай азіяцкай модзе», «без найменшага намёку на Еўропу, без кутасаў, без аксаміту, без таліі». У М. Ю. Лермантава ў «Героі нашага часу» кавалкам тармаламы аббілі труну для Бэлы.

Літаратура

• Беловинский Л. В. Термолама // Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. / под ред. Н. Ерёминой. — М.: Эксмо, 2007. — С. 680. — 784 с. — 5000 экз. — ISBN 978-5-699-24458-4.
• Глинкина Л. А. Термолама // Иллюстрированный словарь забытых и трудных слов русского языка: ок. 7000 единиц: более 500 ил. / Л. А. Глинкина; худож. М. М. Салтыков. — М.: Мир энциклопедий Аванта+, 2008. — С. 32. — 432 с. — ISBN 978-5-98986-208-5.
• Кирсанова Р. М. Тармалама // Костюм в русской художественной культуре 18 — первой половины 20 вв.: Опыт энциклопедии / под ред. Т. Г. Морозовой, В. Д. Синюкова. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1995. — С. 270. — 383 с.: ил. с. — 50 000 экз. — ISBN 5-85270-144-0.
• Кирсанова Р. М. Термолама // Розовая ксандрейка и драдедамовый платок: Костюм — вещь и образ в русской литературе XIX в. / под ред. Э. Б. Кузьминой. — М.: Книга, 1989. — С. 226—227. — 286 с. — 55 000 экз. — ISBN 5-212-00130-7.