Іранская аперацыя

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Іранская аперацыя
Асноўны канфлікт: Другая сусветная вайна, Вялікая Айчынная вайна
Амерыканскія самалёты ў аэрапорту Абадана перад адпраўкай у СССР
Амерыканскія самалёты ў аэрапорту Абадана перад адпраўкай у СССР
Дата 25 жніўня17 верасня 1941
Месца Тэрыторыя Ірана
Вынік Акупацыя паўночнага Ірана Чырвонай Арміяй, паўднёвага Ірана войскамі Вялікабрытаніі
Праціўнікі
Flag of the USSR (1936-1955).svg СССР
Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі Брытанская імперыя:
State flag of Iran (1933–1964).svg Іран
Камандуючыя
Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік Дзмітрый Казлоў
Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік Сяргей Трафіменка
Брытанская Індыя Эдвард Кюінэн
Іран Рэза Пехлеві
Сілы бакоў
Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік 3 арміі
Вялікабрытанія 2 дывізіі, 3 брыгады
Іран 9 дывізій

Іранская аперацыя — сумесная англа-савецкая аперацыя Другой сусветнай вайны па акупацыі Ірана пад кодавым найменнем «Аперацыя „Згода“» (англ.: Operation Countenance) праводзілася з 25 жніўня 1941 года па 17 верасня 1941 года. Яе мэтай з'яўлялася абарона іранскіх нафтавых радовішчаў ад магчымага захопу іх войскамі Германіі і іх саюзнікамі, а таксама абарона транспартнага калідора (паўднёвы калідор), па якім саюзнікамі ажыццяўляліся пастаўкі па ленд-лізу для Савецкага Саюза.

Гэтыя дзеянні былі прадпрыняты ў сілу таго, што, паводле ацэнак палітычнага кіраўніцтва як Вялікабрытаніі, так і СССР, існавала прамая пагроза ўцягвання Ірана ў Другую сусветную вайну на боку Германіі[1].

Падчас Другой сусветнай вайны шах Ірана Рэза Пехлеві адмовіў Вялікабрытаніі і Савецкаму Саюзу ў іх просьбе размясціць свае войскі ў Іране. Матывуючы свой удзел у гэтай ваеннай аперацыі супраць Ірана, савецкі ўрад спасылаўся на пункты 5 і 6 дзеючага на той момант Дагавора паміж Савецкай Расіяй і Іранам ад 1921 года, якімі прадугледжвалася, што, у выпадку ўзнікнення пагрозы сваім паўднёвым межам Савецкі Саюз мае права ўвесці войскі на тэрыторыю Ірана.

Падчас аперацыі ўзброеныя сілы саюзнікаў уварваліся ў Іран, зрынулі шаха Рэзу Пехлеві і ўсталявалі кантроль над чыгункамі і нафтавымі радовішчамі Ірана. Пры гэтым войскі Вялікабрытаніі акупавалі паўднёвы Іран, а СССР - паўночны.

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. У сваім цыркуляры ад 17 лютага 1941 года Гітлер зазначаў неабходнасць пасля паспяховага завяршэння Усходняй кампаніі арганізаваць наступ на Індыю і Афганістан. У адпаведнасці з дырэктывай № 32, якая з'явілася пазней, гэта акцыя планавалася вермахтам на зіму 1941—1942 гадоў. // [1]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]