Міжземнае мора: Розніца паміж версіямі

Правіць спасылкі
З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др вырашэнне неадназначнасцяў using AWB
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1: Радок 1:
[[Выява:Mediterranean Relief.jpg|thumb|300px]]
[[Выява:Mediterranean Relief.jpg|thumb|300px]]
[[File:Mediterranean Sea surface.jpg|thumb|300px|Рэльеф дна]]
[[File:Mediterranean Sea surface.jpg|thumb|300px|Рэльеф дна]]
'''Міжземнае мора''' — міжземнае, міжмацерыковае [[мора]] [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]], злучаецца з ім на захадзе [[Гібралтарскі праліў|Гібралтарскім пралівам]], знаходзіцца паміж Паўднёвай [[Еўропа]]й, Заходняй [[Азія]]й і Паўночнай [[Афрыка]]й і амаль цалкам зачыненае. Мора лічыцца часткай [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]], хоць яго часцяком атаясамляюць як цалкам асобны вадаём. Мора ахоплівае плошчу ў 2,5 млн. км², але яго злучэнне з Атлантыкай праз Гібралтарскі праліў складае ўсяго 14 км у шырыню. Міжземнае мора мае сярэднюю глыбіню ў 1500 м, а самым глыбокім месцам з'яўляецца ўпадзіна [[упадзіна Каліпса|Каліпса]] ў [[іанічнае мора|Іанічным моры]], яе глыбіна складае 5 267 м.
'''Міжземнае мора''' — міжземнае, міжмацерыковае [[мора]] [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]], злучаецца з ім на захадзе [[Гібралтарскі праліў|Гібралтарскім пралівам]], знаходзіцца паміж Паўднёвай [[Еўропа]]й, Заходняй [[Азія]]й і Паўночнай [[Афрыка]]й і амаль цалкам зачыненае. Мора лічыцца часткай [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]], хоць яго часцяком атаясамляюць як цалкам асобны вадаём. Мора ахоплівае плошчу ў 2,5 млн км², але яго злучэнне з Атлантыкай праз Гібралтарскі праліў складае ўсяго 14 км у шырыню. Міжземнае мора мае сярэднюю глыбіню ў 1500 м, а самым глыбокім месцам з'яўляецца ўпадзіна [[упадзіна Каліпса|Каліпса]] ў [[іанічнае мора|Іанічным моры]], яе глыбіна складае 5 267 м.


У Міжземным моры вылучаюць моры: [[Мора Альбаран|Альбаран]], [[Балеарскае мора|Балеарскае]], [[Лігурыйскае мора|Лігурыйскае]], [[Тырэнскае мора|Тырэнскае]], [[Адрыятычнае мора|Адрыятычнае]], [[Іанічнае мора|Іанічнае]], [[Крыцкае мора|Крыцкае]], [[Эгейскае мора|Эгейскае]]. У басейн Міжземнага мора ўключаюць [[Мармуровае мора]], [[Чорнае мора]], [[Азоўскае мора]].
У Міжземным моры вылучаюць моры: [[Мора Альбаран|Альбаран]], [[Балеарскае мора|Балеарскае]], [[Лігурыйскае мора|Лігурыйскае]], [[Тырэнскае мора|Тырэнскае]], [[Адрыятычнае мора|Адрыятычнае]], [[Іанічнае мора|Іанічнае]], [[Крыцкае мора|Крыцкае]], [[Эгейскае мора|Эгейскае]]. У басейн Міжземнага мора ўключаюць [[Мармуровае мора]], [[Чорнае мора]], [[Азоўскае мора]].

== Этымалогія ==
Назву Міжземнае мора ({{lang-el|Μεσόγειος Θάλασσα}}, {{lang-la|Mare Mediterranea}} — мора пасярод [[Суша|Зямлі]]) упершыню ўвёў у абарот [[Антычнасць|антычны]] пісьменнік [[Гай Юлій Солін]], абапіраючыся на ўяўленні свайго часу, паколькі старажытныя [[Еўропа|еўрапейскія]] і [[Паўночная Афрыка|паўночнаафрыканскія]] [[Цывілізацыя|цывілізацыі]] развіваліся ў [[Басейн вадаёма|басейне]] менавіта гэтага мора, якое служыла натуральным шляхам зносін паміж імі.


== Гісторыя ==
== Гісторыя ==
Сучаснае Міжземнае мора з'яўляецца рэліктам старажытнага акіяна [[Тэціс]], які быў значна шырэй і распасціраўся далёка на ўсход. Рэліктамі акіяна Тэціс з'яўляюцца таксама [[Аральскае мора|Аральскае]], [[Каспійскае мора|Каспійскае]], [[Чорнае мора|Чорнае]] і [[Мармуровае мора|Мармуровае]] моры, прымеркаваныя да яго найболей глыбокім упадзінам. Верагодна, Тэціс некалі быў цалкам акружаны сушай, і паміж Паўночнай Афрыкай і [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнейскім паўвостравам]], у раёне [[Гібралтарскі праліў|Гібралтарскага праліва]], існаваў пярэсмык. Такі жа сухапутны мост звязваў паўднёваўсходнюю [[Еўропа|Еўропу]] з [[Малая Азія|Малой Азіяй]]. Не выключана, што пралівы [[Басфор]], [[Дарданэлы]] і Гібралтарскі ўтварыліся на месцы затопленых рачных далін, а шматлікія астраўныя ланцугі, асабліва ў [[Эгейскае мора|Эгейскім]] моры, злучаліся з мацерыком.
Сучаснае Міжземнае мора з'яўляецца рэліктам старажытнага акіяна [[Тэціс]], які быў значна шырэй і распасціраўся далёка на ўсход. Рэліктамі акіяна Тэціс з'яўляюцца таксама [[Аральскае мора|Аральскае]], [[Каспійскае мора|Каспійскае]], [[Чорнае мора|Чорнае]] і [[Мармуровае мора|Мармуровае]] моры, прымеркаваныя да яго найболей глыбокім упадзінам. Верагодна, Тэціс некалі быў цалкам акружаны сушай, і паміж Паўночнай Афрыкай і [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнейскім паўвостравам]], у раёне [[Гібралтарскі праліў|Гібралтарскага праліва]], існаваў пярэсмык. Такі жа сухапутны мост звязваў паўднёваўсходнюю [[Еўропа|Еўропу]] з [[Малая Азія|Малой Азіяй]]. Не выключана, што пралівы [[Басфор]], [[Дарданэлы]] і Гібралтарскі ўтварыліся на месцы затопленых рачных далін, а шматлікія астраўныя ланцугі, асабліва ў [[Эгейскае мора|Эгейскім]] моры, злучаліся з мацерыком.


Гісторыя Міжземнаморскага рэгіёна мае вырашальнае значэнне для разумення паходжання і развіцця шматлікіх сучасных грамадстваў. «Тры чвэрці зямнога шара было аб'яднана паміж сабой праз Міжземнае мора, якое было цэнтрам сусветнай гісторыі»<ref>Georg Wilhelm Friedrich Hegel. «''The Philosophy of History''», p. 87, Dover Publications Inc., 1956 ISBN 0-486-20112-0; 1st ed. 1899</ref>.
Гісторыя Міжземнаморскага рэгіёна мае вырашальнае значэнне для разумення паходжання і развіцця шматлікіх сучасных грамадстваў. «Тры чвэрці зямнога шара было аб'яднана паміж сабой праз Міжземнае мора, якое было цэнтрам сусветнай гісторыі»<ref>Georg Wilhelm Friedrich Hegel. «''The Philosophy of History''», p. 87, Dover Publications Inc., 1956 ISBN 0-486-20112-0; 1st ed. 1899</ref>.


== Галоўныя порты ==
== Галоўныя порты ==
Радок 29: Радок 32:


== Літаратура ==
== Літаратура ==
* Alain Saliot The Mediterranean Sea. — Birkhäuser, 2005. — Т. 5. — 413 с. — (The Handbook of Environmental Chemistry). — ISBN 9783540250180
* Alain Saliot The Mediterranean Sea. — Birkhäuser, 2005. — Т. 5. — 413 с. — (The Handbook of Environmental Chemistry). — ISBN 9783540250180
* Foppe B. DeWalle, M. Nikolopoulou-Tamvakli, W. J. Heinen Environmental condition of the Mediterranean Sea: European Community countries. — Springer, 1993. — Т. 5. — 524 с. — (Environment & assessment). — ISBN 9780792324683
* Foppe B. DeWalle, M. Nikolopoulou-Tamvakli, W. J. Heinen Environmental condition of the Mediterranean Sea: European Community countries. — Springer, 1993. — Т. 5. — 524 с. — (Environment & assessment). — ISBN 9780792324683


== Спасылкі ==
== Спасылкі ==

Версія ад 20:56, 6 жніўня 2015

Рэльеф дна

Міжземнае мора — міжземнае, міжмацерыковае мора Атлантычнага акіяна, злучаецца з ім на захадзе Гібралтарскім пралівам, знаходзіцца паміж Паўднёвай Еўропай, Заходняй Азіяй і Паўночнай Афрыкай і амаль цалкам зачыненае. Мора лічыцца часткай Атлантычнага акіяна, хоць яго часцяком атаясамляюць як цалкам асобны вадаём. Мора ахоплівае плошчу ў 2,5 млн км², але яго злучэнне з Атлантыкай праз Гібралтарскі праліў складае ўсяго 14 км у шырыню. Міжземнае мора мае сярэднюю глыбіню ў 1500 м, а самым глыбокім месцам з'яўляецца ўпадзіна Каліпса ў Іанічным моры, яе глыбіна складае 5 267 м.

У Міжземным моры вылучаюць моры: Альбаран, Балеарскае, Лігурыйскае, Тырэнскае, Адрыятычнае, Іанічнае, Крыцкае, Эгейскае. У басейн Міжземнага мора ўключаюць Мармуровае мора, Чорнае мора, Азоўскае мора.

Этымалогія

Назву Міжземнае мора (грэч. Μεσόγειος Θάλασσα, лац.: Mare Mediterranea — мора пасярод Зямлі) упершыню ўвёў у абарот антычны пісьменнік Гай Юлій Солін, абапіраючыся на ўяўленні свайго часу, паколькі старажытныя еўрапейскія і паўночнаафрыканскія цывілізацыі развіваліся ў басейне менавіта гэтага мора, якое служыла натуральным шляхам зносін паміж імі.

Гісторыя

Сучаснае Міжземнае мора з'яўляецца рэліктам старажытнага акіяна Тэціс, які быў значна шырэй і распасціраўся далёка на ўсход. Рэліктамі акіяна Тэціс з'яўляюцца таксама Аральскае, Каспійскае, Чорнае і Мармуровае моры, прымеркаваныя да яго найболей глыбокім упадзінам. Верагодна, Тэціс некалі быў цалкам акружаны сушай, і паміж Паўночнай Афрыкай і Пірэнейскім паўвостравам, у раёне Гібралтарскага праліва, існаваў пярэсмык. Такі жа сухапутны мост звязваў паўднёваўсходнюю Еўропу з Малой Азіяй. Не выключана, што пралівы Басфор, Дарданэлы і Гібралтарскі ўтварыліся на месцы затопленых рачных далін, а шматлікія астраўныя ланцугі, асабліва ў Эгейскім моры, злучаліся з мацерыком.

Гісторыя Міжземнаморскага рэгіёна мае вырашальнае значэнне для разумення паходжання і развіцця шматлікіх сучасных грамадстваў. «Тры чвэрці зямнога шара было аб'яднана паміж сабой праз Міжземнае мора, якое было цэнтрам сусветнай гісторыі»[1].

Галоўныя порты

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ Georg Wilhelm Friedrich Hegel. «The Philosophy of History», p. 87, Dover Publications Inc., 1956 ISBN 0-486-20112-0; 1st ed. 1899

Літаратура

  • Alain Saliot The Mediterranean Sea. — Birkhäuser, 2005. — Т. 5. — 413 с. — (The Handbook of Environmental Chemistry). — ISBN 9783540250180
  • Foppe B. DeWalle, M. Nikolopoulou-Tamvakli, W. J. Heinen Environmental condition of the Mediterranean Sea: European Community countries. — Springer, 1993. — Т. 5. — 524 с. — (Environment & assessment). — ISBN 9780792324683

Спасылкі


Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Міжземнае_мора&oldid=2071285"