Альгімонт Гальшанскі

Альгімонт Гальшанскі
Нараджэнне	не пазней за 1350
Смерць	не раней за жнівень 1393 і не пазней за кастрычнік 1393
Род	Гальшанскія
Дзеці	Іван Альгімонтавіч Гальшанскі

Альгімонт Гальшанскі (1-я палова XIV ст. — паміж жніўнем і кастрычнікам 1393) — літоўскі арыстакрат, пачынальнік роду князёў Гальшанскіх.

Біяграфія

Напэўна, упершыню згаданы Германам Вартбергам пад 1371 года як «вялікі вяльможа», чый «двор» над ракой Нявежай у Арвістаўскай зямлі разбурыла лівонскае войска Ордэна (deinde Nevese flumen descendendo ab utraque parte usque ad curiam Algeminnen in terra Arvisten, ubi Algeminne, magnus satrapa). Аднак цэнтр уладанняў Альгімонта, паводле ордэнскіх Die Littauischen Wegeberichte, быў у Гальшанах (Von dannen in Ongemundes hoff Galschan ij mile rum weg).

У 1383 годзе Альгімонт (Angemunt) у свіце вялікага князя Ягайлы браў удзел у перамовах з пасламі вялікага магістра, у канцы 1384 года з іншымі пасламі (Sgergelo, Olgemont et Borizszo duces) едзе ў Кракаў, дзе 18.1.1385 года просіць для вялікага князя рукі каралевы Ядвігі. Таксама Альгімонт, напэўна на пачатку 1389 года, разам з Братошам (Овгимонта и Братоушу) едзе ў Ноўгарад для перамоў з наўгародцамі пра прыняцце на прыгарады князя Лугвена Альгердавіча, брата Ягайлы. У свой час Юзаф Вольф, а следам іншыя даследчыкі адносілі гэтыя згадкі да Івана Альгімонтавіча, быццам называнага паганскім імем бацькі. Але няма падстаў сумнявацца, што ўласна сам князь Альгімонт браў удзел у тых падзеях.

У канцы 1380-х — пачатку 1390-х гадоў князь Альгімонт (кнѧз(ь) Ѡлгимонтъ) быў сярод выдаўцоў паручных грамат за баярына Братошу (1387—1394) і князя Жэдзівіда (жнівень-кастрычнік 1393).

Памёр не пазней за кастрычнік 1393 года, калі яго сын князь Іван атрымаў кіеўскае намесніцтва ад вялікага князя Вітаўта.

Беларуска-літоўскія летапісы XVI ст. згадваюць кіеўскага намесніка Альгімонта ў часы вялікага князя Гедзіміна, падзеі датаваны 1321 годам і цяпер іх лічаць сумнеўнымі, але ў кожным разе названы Альгімонт можа быць толькі іншай асобай. Тыя самыя летапісы часта называюць Альгімонта сынам Міндоўга Гальшанскага, а яго сынам легендарнага Гольшы, у Еўраінаўскім летапісе сам Альгімонт названы сынам Гольшы. Тым часам крыніцы XIV ст. пад 1331 годам згадваюць кіеўскага князя Фёдара.

Мацей Стрыкоўскі згадвае таксама наваградскага князя Альгімонта ў XIII ст., сына міфічнага Тройната і бацьку міфічнага Рынгольда, калі гэтыя звесткі і мелі рэальную аснову, то храналагічна гэта можа быць толькі яшчэ адзін Альгімонт, ён і не названы Гальшанскім, і яго сувязь як з Альгімонтам Гальшанскім, так і з легендарным Альгімонтам Гольшавічам не прасочваецца.

У Кіева-Пячэрскім памянніку (канец XV — пачатак XVI ст.) ёсць запіс «Княз Олгимонта, нареченного в святом крещении Михаила, а в иноцех Евфимия», але гэтую згадку, запісаную болей праз стагоддзе па смерці Альгімонта, лічаць ненадзейнай.

Літаратура

• Polechow S., Butyrski M. Pieczęć kniazia Iwana Olgimuntowicza Holszańskiego // Inter Regnum et Ducatum. Studia ofiarowane Profesorowi Janowi Tęgowskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. — Białystok: 2018.
• Polechow S. Poręczenie za kniazia Żedywida a wydarzenia lat 1392–1393 w Wielkim Księstwie Litewskim // Zapiski Historyczne. — 2020. — Т. 85. Zesz. 3.
• Šedvydis L. Dukes of Holszany in Kiev from early 14th century to year 1430 // Князівства Галицької і Волинської земель в міжнародних відносинах XI—XIV століть. — Kraków: 2012. — С. 158.
• Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca czternastego wieku. — Warszawa: Drukiem J. Filipowicza, 1895.
• Насевіч В. Гальшанскія // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 491—493. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Шабульдо Ф. М. Земли Юго-Западной Руси в составе Великого княжества Литовского. — Киев: Наукова думка, 1987. — С. 90-91.