Дзьюла Караі

Дзьюла Караі
Minister of Finance in Hungary[d] 1931 — 1931
supremus comes[d] (Arad County[d]) 1906 — 1910
Minister of Foreign Affairs of Hungary[d] 1930 — 1931
Нараджэнне	7 мая 1871(1871-05-07) Бакталарантхаза[d], Nyírbátor District[d], Szabolcs County[d], Каралеўства Венгрыя, Аўстра-Венгрыя
Смерць	23 красавіка 1947(1947-04-23) (75 гадоў) Будапешт, Другая Венгерская Рэспубліка
Партыя	Ліберальная партыя[d]
Член у	Венгерская акадэмія навук
Адукацыя	Будапешцкі ўніверсітэт
Дзейнасць	эканаміст, палітык, дыпламат
Дзьюла Караі на Вікісховішчы

Дзью́ла Ка́раі, граф Надзькарай (варыянт напісання прозвішча — Каральі; венг.: венг.: Károlyi Gyula; 7 мая 1871, Ньірбакта (суч. Бакталарантхаза), Аўстра-Венгрыя, Аўстра-Венгрыя — 23 красавіка 1947, Будапешт, Другая Венгерская Рэспубліка) — венгерскі палітык, прэм’ер-міністр антысавецкага ўрада ў 1919 годзе і Каралеўства Венгрыі ў 1931-32 гг.

Нарадзіўся ў арыстакратычнай сям’і Караі, яго бацькам быў спікер Палаты магнатаў. Вучыўся на юрыдычным факультэце Будапешцкага ўніверсітэта, а таксама ва ўніверсітэтах Берліна і Бона. Пасля завяршэння вучобы некаторы час засядаў у Палаце магнатаў, а затым заняўся сельскай гаспадаркай у сямейных уладаннях у камітаце Арад. Пасля пачатку Першай сусветнай вайны пайшоў на фронт, дзе быў лейтэнантам венгерскіх гусар.

У 1918 годзе Венгрыя была абвешчана рэспублікай і выйшла з вайны. Першым яе прэзідэнтам стаў стрыечны брат Дзьюлы — Міхай Караі. Пасля стварэння ў 1919 годзе Венгерскай Савецкай Рэспублікі граф Караі паспрабаваў сфарміраваць антысавецкі ўрад у камітаце Арад, які часткова размяшчаўся ў Трансільваніі, і «навёў масты» з Антыбальшавіцкім Камітэтам Іштвана Бетлена ў Вене. У маі 1919 года Арад акупавалі румынскія войскі. Дзьюла Караі і частка яго міністраў былі інтэрнаваны, а па выхадзе на свабоду перабраліся ў Сегед. Дзякуючы Караі, Сегед стаў адным з галоўных цэнтраў барацьбы з ВСР; на пасаду ваеннага міністра быў запрошаны адмірал Міклаш Хорці, які ў кароткія тэрміны сфарміраваў Нацыянальную армію. Хорці і Караі сталі сябрамі.

У маі-ліпені 1919 года Дзьюла Караі быў прэм’ер-міністрам альтэрнатыўнага ўрада. У 1920-я гады Караі часова адышоў ад палітыкі і займаўся сельскай гаспадаркай на паўночным усходзе Венгрыі — у камітатах Сабальч і Сатмар. У 1927 годзе стаў членам адноўленай годам раней Палаты магнатаў.

Новы этап дзяржаўнай кар’еры Караі быў звязаны з Вялікай дэпрэсіяй, якая цяжка адбілася на эканоміцы краіны. У 1930—31 гадах Дзьюла Караі быў міністрам замежных спраў у кабінеце Іштвана Бетлена і ў сакавіку 1931 года наведаў з афіцыйным візітам Італію, вёў перамовы з Беніта Мусаліні. У жніўні 1931 года Бетлен сышоў у адстаўку, і Міклаш Хорці прызначыў Караі новым прэм’ер-міністрам.

Пасля таго, як 13 верасня 1931 года маньяк Сільвестр Матушка арганізаваў сход з рэек Венскага экспрэса з віядука каля Будапешта, Караі ўвёў ваеннае становішча, абвінаваціў у катастрофе камуністаў і пачаў кампанію па барацьбе з апазіцыяй. У ліпені 1932 года быў раскрыты ЦК Венгерскай камуністычнай партыі. Пасля арышту яго членаў быў праведзены паказальны працэс, і двое лідараў ВКП — Імрэ Шалаі і Шандар Фюрст — былі пакараны смерцю, а Камуністычная партыя была яшчэ больш саслаблена.

Імкнучыся стабілізаваць фінансавае становішча краіны, Караі пайшоў на скарачэнне дзяржаўных расходаў (былі зніжаны расходы на сацыяльнае страхаванне і зарплаты дзяржслужачым) і павелічэнне падаткаў. Тым часам, у 1932 годзе беспрацоўе складала 60 % сярод прамысловых і сельскагаспадарчых рабочых, а сітуацыя ў эканоміцы заставалася цяжкай. Усе гэтыя меры прадвызначылі непапулярнасць Караі, і ў верасні 1932 года ён сышоў у адстаўку.

Пасля Караі практычна сышоў з вялікай палітыкі. У 1936 годзе быў прызначаны тайным саветнікам. У гады Другой сусветнай вайны Дзьюла Караі падтрымліваў палітычную лінію Міклаша Калаі. Сканаў граф Дзьюла Караі ў 1947 годзе ў Будапешце.