Найміты ў Анголе

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Асноўны артыкул: Наёмніцтва ў Афрыцы пасля 1960 года

Найміты ў Анголе (парт.: Mercenários em Angola) — замежнікі, якія ўдзельнічалі ў грамадзянскай вайны ў Анголе на баку МПЛА або паўстанцаў, але не з’яўляліся кадравымі вайскоўцамі дзяржаў-інтэрвентаў (СССР, Куба, ПАР, ГДР). Сярод наёмных спецыялістаў першапачаткова пераважалі выхадцы з заходніх краін і дзяржаў «першага свету»  (руск.) (бел., такіх як ЗША, Вялікабрытанія, Ірландыя, Францыя, Партугалія і ПАР. У 1990-я гады іх выціснулі ўраджэнцы былых савецкіх рэспублік, галоўным чынам расіяне і ўкраінцы.

Заходнія найміты[правіць | правіць зыходнік]

Дзейнасць «дзікіх гусей» прама ці ўскосна курыравалі амерыканскія спецслужбы. Пад іх кіраўніцтвам паспяхова сабраны атрад з 250 французскіх, партугальскіх і брытанскіх спецыялістаў[1].

Як правіла заходнія найміты з’яўляліся былымі вайскоўцамі, а часам ветэранамі іншых ваенных канфліктаў (напрыклад, В’етнамскай вайны). Сярэдні штомесячны аклад мог залежаць ад нацыянальнасці замежніка: па расцэнках на 1976 год, калі брытанцу плацілі па 150 фунтаў, то амерыканец атрымліваў ад 1200 да 2000 долараў. Вярбоўка праходзіла праз часопіс «Soldier of Fortune», дзе байцы альбо самі размяшчалі аб’яву аб жаданні паехаць куды-небудзь, альбо падшуквалі сабе работу з рэкламы вярбоўнікаў[2].

Вербавальная кампанія праз выданне пачалася ўжо ў 1975 г., калі канфлікт толькі-толькі пачаўся. Яе запусціў брытанец Джон Бэнкс, які заклікаў антыкамуністаў далучыцца да ангольскай апазіцыі, сцвярджаючы, што атрымаў фінансаванне ад ЦРУ на наёмніцкую місію ў памеры 80 тысяч долараў (як пасля высветлілася, дадзеная інфармацыя была ілжывай[3]). Аднак Бэнксу ўдалося перанакіраваць парадку тузіны амерыканцаў у Анголу, дзе некалькі з іх былі забіты ў баі, а астатнія ўзяты ў палон[4].

У пачатку 1990-х «дзікія гусі» працаўладкоўваліся праз паўднёваафрыканскіх пасярэднікаў, з якімі заключаліся 30-дзённыя кантракты без медыцынскай страхоўкі або кампенсацыі ў выпадку ранення або смерці. Радавым плацілі 500 рэндаў (прыкладна 150 долараў па тых часах) у дзень, капралам — 600 рэндаў, камандзірам аддзяленняў — 750, а камандаванню ўсёй групай — 900. Палову сумы выдавалі адразу, а рэшту атрымлівалі пасля завяршэння кантракту. Далей замежнікаў перакідвалі самалётамі ў зону баявых дзеянняў, часам з перасадкай у Намібіі[5].

Са слоў аўтара выдання «Soldier of Fortune» Роберта К. Браўна, арганізацыяй, кіраўніцтвам і вярбоўкай займаліся былыя афіцэры арміі ПАР  (руск.) (бел.. Ім былі згаданы палкоўнік Лэні Келару, з якім заключаўся кантракт, і капітан СпП Бакс Байз, які ўзначальваў адну з груп, што дзейнічала ў інтарэсах афіцыйнага ўрада. Да іх наймаліся нават іх суайчыннікі. Так, напрыклад, Браўн называў імёны Філа Сміта, ветэрана з Радэзіі з 4-га разведвальнага палка арміі ПАР, і Фрэнка Тальяарда (абодва былі забіты ў пачатку сакавіка 1993 года ў баі з УНІТА)[5].

Супрацоўнікі ПВК[правіць | правіць зыходнік]

У 1990-я гады ў «гарачай кропцы» з’явіліся байцы паўднёваафрыканскай ПВК «Executive Outcomes». Першы час яны навучалі вайскоўцаў урадавай арміі, а крыху пазней удзельнічалі ў баявых дзеяннях, але ўжо на баку паўстанцаў, у прыватнасці, групоўкі УНІТА. У 1993 годзе арганізацыя заключыла кантракт з нафтавай кампаніяй «Ranger Oil» на ахову перавозак дарагога абсталявання для бурэння свідравін, якое знаходзілася ў ангольскім порце на паўночным захадзе краіны[6].

Найміты з былога СССР[правіць | правіць зыходнік]

Асноўныя артыкулы: Найміты з былых савецкіх рэспублік у Афрыцы і Авіяспецыялісты былых савецкіх рэспублік у Афрыцы

Увосень 1998 года з’явіліся першыя паведамленні аб удзеле грамадзян Расіі і Украіны ў вайне ў Анголе. Яны пілатавалі ўдарныя верталёты Мі-24, штурмавікі Су-25, знішчальнікі МіГ-21 і МіГ-23, франтавыя бамбардзіроўшчыкі Су-24 і транспартнікі. Замежнікі таксама ўдзельнічалі ў супрацьпаветранай абароне, збіваючы з ПЗРК авіяцыю праціўніка. Спецыялісты з СНД служылі як ва ўрадавай арміі МПЛА, так і ў паўстанцаў УНІТА[7]. Ангола сярод наймітаў і спецыялістаў на заробках лічылася ў тыя гады самым небяспечным месцам. Паўстанцы ў імкненні дэстабілізаваць сітуацыю і паўплываць на кіруючы рэжым збівалі грамадзянскія і ваенныя самалёты. Выжылых пілотаў альбо расстрэльвалі, альбо бралі ў закладнікі з мэтай абмяняць на сваіх палонных баевікоў або дамагчыся іншых саступак з боку ўладаў[8].

Па даных газеты «Собеседник», толькі з восені 1998 года па лета 1999 года было збіта не менш за 8 расійскіх транспартных самалётаў тыпу Ан-12 і Ан-26, ад 24 да 30 авіятараў трапілі ў рукі партызан[7]. Усяго ў 90-я гады ў Анголе загінула і прапала без вестак 17 экіпажаў. Сярод іх — малдаўскі Ан-72  (руск.) (бел. (на борце было шэсць авіятараў), зніклы ў снежні 1997-га[8].

У 2000 годзе Служба бяспекі Украіны апублікавала дакумент, які сведчыць аб тым, што за год яны як мінімум 150 разоў удзельнічалі ў прамых баявых сутыкненнях, а таксама ў паветраных баях адзін супраць аднаго. Характэрна, што для ваенных лётчыкаў не было сакрэтам з кім змагаюцца[9].

Усяго ў канфлікце, паводле інфармацыі выдання «Версия», зафіксаваны ўдзел не менш за 400 наёмных лётчыкаў на баку ўрадавых сіл і амаль столькі ж – на баку паўстанцаў з УНІТА. З іх загінулі не менш за сотню чалавек[9].

З’яўленне тут выхадцаў былых савецкіх рэспублік, як адзначаў французскі найміт Боб Дэнар, было абумоўлена стратай працоўных месцаў многімі вайскоўцамі пасля падзення сацблока[10]

Крымінальны пераслед[правіць | правіць зыходнік]

Асноўны артыкул: Луандыйскі працэс

У 1976 годзе войскам марксісцкай МПЛА і саюзным кубінскім сілам удалося захапіць у палон 13 заходніх наймітаў, якія ваявалі за ФНЛА  (руск.) (бел. — траіх амерыканцаў, дзевяцярых брытанцаў і ірландца. Над імі зладзілі паказальны працэс у Луандзе, на які запрасілі заходніх назіральнікаў і журналістаў. Пасля непрацяглых слуханняў былі вынесены прысуды. Траіх брытанцаў і амерыканца прысудзілі да расстрэлу, астатніх — да доўгіх тэрмінаў пазбаўлення волі[2].

Аналіз[правіць | правіць зыходнік]

Чакалася, што «салдаты поспеху» змогуць пераламаць ход вайны, як гэта было ў Конга[11]. Дзяржсакратар ЗША Генры Кісінджэр даверна паведамляў сваім еўрапейскім калегам: «200 наймітаў маглі ўтрымаць усё Бельгійскае Конга. У чэрвені 1976 года ЦРУ сказала нам, што 200 наймітаў змогуць заваяваць для нас усю Анголу»[1]. Аднак надзеі не апраўдаліся[11]. Найміты праславіліся ў большай ступені сваёй несуцішнай жорсткасцю — не раз яны забівалі нават мясцовых саюзнікаў[1].

Амерыканскі гісторык Алан Аксельрод  (англ.) (бел. пісаў, што акрамя адстаўных вайскоўцаў, у Анголу прыехалі ў велізарнай колькасці людзі, далёкія ад ваеннай сферы. Сярод іх былі проста фантазёры, якія выдумалі для сябе гераічную баявую гісторыю. Яны не ведалі, як правільна карыстацца сваёй зброяй, што часта прыводзіла да самастрэлаў[12]. Называліся яшчэ дзве прычыны фіяска: у адрозненне ад сакрэтнай аперацыі ў Конга ангольскія мерапрыемствы курыравала толькі ЦРУ (армія і авіяцыя не дапамагалі з лагістыкай). У дадатак ніхто не сачыў за тым, каб найміты інструктавалі і ўзмацнялі мясцовыя ўзброеныя атрады[1].

Прыток «салдат удачы» з постсавецкай прасторы, як адзначалі Боб Дэнар[10] і расійская газета «Собеседник»[7], прывёў да выцяснення заходніх спецыялістаў і падзення цэн на паслугі замежнікаў (былыя савецкія вайскоўцы прасілі за сваю работу ў два разы менш за канкурэнтаў). У інтэрв’ю для журналіста выдання «Известие» Георгія Золатава Дэнар зрабіў акцэнт на змене спецыфікі наёмніцтва на афрыканскім кантыненце. Са слоў француза, калі«сорак гадоў таму афрыканцы не ўмелі ваяваць, таму яны мелі патрэбу ў падтрымцы белых наймітаў — цяпер яны навучыліся страляць адзін у аднаго. Але да гэтага часу не ўмеюць кіравацца з тэхнікай. Таму ім патрабуюцца спецыялісты для абслугоўвання гармат і самалётаў: у Афрыцы дагэтуль шмат савецкага і расійскага цяжкага ўзбраення»[10].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

  • Вальдес, Виво Рауль. Ангола: крах мифа о наемниках [Текст] : [Пер. с исп.] / [Предисл. О. Игнатьева]. - Москва : Прогресс, 1978. - 93 с., 8 л. ил. : ил.; 16 см.

Зноскі

  1. ↑ а б в г Анна Полонская. Псы войны: как ЦРУ использовало наёмников для своих "грязных операций" // Life : сетевое издание. — 19 января 2017.
  2. ↑ а б Сергей Будылин. «Псы войны с кровавыми мордами». Луандийский процесс над наёмниками // Закон.ру : социальная сеть для юристов и студентов юридических вузов. — 27 августа 2022.
  3. ↑ Burke, Kyle (2018). Revolutionaries for the Right: Anticommunist Internationalism and Paramilitary Warfare in the Cold War. Chapel Hill: University of North Carolina Pres. p. 114. ISBN 978-1469640747.
  4. ↑ Burke, Kyle (2018). Revolutionaries for the Right: Anticommunist Internationalism and Paramilitary Warfare in the Cold War. Chapel Hill: University of North Carolina Press. p. 115. ISBN 978-1469640747.
  5. ↑ а б Роберт К. Браун. Хочешь жить — выкручивайся сам: воспоминания наёмника в Анголе // Солдат Удачи : журнал — № 11. — 1994.
  6. ↑ Mercenary Wars. Review of 'Executive Outcomes' Against All Odds By Eben Barlow. Архівавана з першакрыніцы 13 кастрычніка 2014. Праверана 28 верасня 2014.
  7. ↑ а б в Владимир Воронов, Павел Мороз. Слуги смерти: Русские наёмники в Африке // Собеседник : газета. — 28 мая 2001.
  8. ↑ а б Павел Мунтян. Таинственные исчезновения, рабство, богатство, страх и риск: Как молдавские пилоты работают в Африке Архівавана 26 сакавіка 2022. // Комсомольская правда, 24 января 2021.
  9. ↑ а б Георгий Филин. Гусь в лампасах : Бывшие российские военные признаны лучшими в мире наёмниками // Версия : газета. — 13 декабря 2014.
  10. ↑ а б в Георгий Зотов. Дикие гуси : Откровения легендарного "солдата удачи" Боба Денара // Известия : газета. — 3 ноября 2001.
  11. ↑ а б Brogan, Patrick (1989), The Fighting Never Stopped, New York: Vintage Books, p. 6
  12. ↑ Axelrod, Alan (2013), Mercenaries: A Guide to Private Armies and Private Military Companies, Washington: CQ Press, p. 77
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Найміты_ў_Анголе&oldid=4674805"