Перайсці да зместу

Прэзідэнт ЗША

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Прэзідэнт ЗША
англ.: President of the United States
ісп.: presidente de los Estados Unidos


Узначальвае
Форма звароту Спадар Прэзідэнт[d], The Honourable[d] і Яго Эксцэленцыя
Афіцыйная рэзідэнцыя Белы дом[2]
Прызначаецца Калегія выбаршчыкаў[2] і Палата Прадстаўнікоў ЗША
Тэрмін паўнамоцтваў 4 год[3][2][…]
Пасада з’явілася 30 красавіка 1787
Першы на пасадзе Джордж Вашынгтон
whitehouse.gov/ad… (англ.)
whitehouse.gov/es… (ісп.)

Прэзідэнт ЗША — кіраўнік дзяржавы ЗША, кіраўнік выканаўчай улады (Федэральнага ўрада ЗША і галоўнакамандуючы Арміі і Флота па Канстытуцыі ЗША). Мае права вета на законапраекты (білі), прынятыя Кангрэсам ЗША. Пасада ўведзена Канстытуцыяй ЗША, прынятай ў 1787 годзе. Першым прэзідэнтам ЗША стаў у 1789 годзе Джордж Вашынгтон. Да яго ўступлення ў пасаду вярхоўным кіраўніком канфедэрацыі штатаў, якія падпісалі Дэкларацыю аб незалежнасці, быў Прэзідэнт Кантынентальнага кангрэса.

Дзеючы прэзідэнт ЗША — Дональд Трамп. Афіцыйна 47-ы прэзідэнт ЗША ўступіў у пасаду 20 студзеня 2025 года.

Патрабаванні да кандыдатаў

[правіць | правіць зыходнік]

Стаць Прэзідэнтам ЗША па Канстытуцыі ЗША можа толькі грамадзянін ЗША па нараджэнні (альбо той, хто стаў грамадзянінам ЗША пры зацвярджэнні Канстытуцыі), старэйшы за 35 гадоў і, які пражывае ў ЗША не менш за 14 гадоў. Самым пажылым прэзідэнтам на момант абрання быў Джо Байдэн, абраны ў ўзросце 78 гадоў. Самым маладым быў Тэадор Рузвельт, абраны ва ўзросце 42 гадоў і 10 месяцаў.

Згодна з 22-й папраўкай да Канстытуцыі, прынятай у 1951 годзе, адна і тая ж асоба можа быць абрана прэзідэнтам ЗША не больш за два разы (усё роўна, запар ці з перапынкам). Акрамя таго, калі нейкая асоба пасля смерці або адстаўкі абранага прэзідэнта займала прэзідэнцкую пасаду (з пасады віцэ-прэзідэнта ці інакш) на працягу 2 гадоў і больш, то гэта асоба ў далейшым можа быць абрана Прэзідэнтам не больш за 1 раз. Фактычна прэзідэнты і раней амаль усе выконвалі гэта няпісанае правіла, прытрымліваючыся прыкладу Джорджа Вашынгтона, які прабыў на пасадзе толькі два тэрміны. Аднак у 1940 годзе Франклін Д. Рузвельт быў абраны на трэці тэрмін, а ў 1944 — і на чацвёрты (памёр у 1945). Пасля гэтага, не прымяншаючы заслуг Рузвельта і надзвычайных умоў, у якіх ён пераабіраўся (Другая сусветная вайна), было вырашана заканадаўча абмежаваць колькасць магчымых перавыбранняў, каб гэты выпадак не стаў прэцэдэнтам для ўстанаўлення дыктатуры. 22-я папраўка не мела зваротнай сілы і не распаўсюджвалася на дзейснага на той момант прэзідэнта Гары Трумэна, ён адбыў амаль цалкам тэрмін Рузвельта пасля яго смерці плюс свой уласны, але Трумэн сам не пажадаў зноў балатавацца ў 1952.

Толькі два прэзідэнты, Гровер Кліўленд і Дональд Трамп, займалі пасаду два тэрміны з перапынкам.

У многіх краінах з рэспубліканскім праўленнем патрабаванні да кандыдатаў у Прэзідэнты бяруцца аналагічныя патрабаванням у ЗША, напрыклад, узроставы цэнз.

  1. https://www.whitehouse.gov/about-the-white-house/our-government/the-executive-branch/ Праверана 9 сакавіка 2022.
  2. а б в Levy M., McDonald F. presidency of the United States of America // Encyclopædia Britannica Праверана 9 сакавіка 2022.
  3. USA.gov Праверана 9 сакавіка 2022.