Джордж Герберт Уокер Буш

Джордж Герберт Уокер Буш
англ.: George H. W. Bush
член Палаты прадстаўнікоў ЗША[d] 3 студзеня 1967 — 3 студзеня 1971
Папярэднік	John Dowdy[d]
Пераемнік	William Reynolds Archer[d]
41-ы Прэзідэнт ЗША 20 студзеня 1989 — 20 студзеня 1993
Папярэднік	Рональд Уілсан Рэйган
Пераемнік	Уільям Джэферсан Клінтан
43-і віцэ-прэзідэнт ЗША 20 студзеня 1981 — 20 студзеня 1989
Папярэднік	Уолтэр Мандэйл
Пераемнік	Джэймс Дэнфорт Куэйл
дырэктар Цэнтральнай разведкі[d] 30 студзеня 1976 — 20 студзеня 1977
Папярэднік	William Colby[d]
Пераемнік	Stansfield Turner[d]
10-ы United States Ambassador to the United Nations[d] 1 сакавіка 1971 — 18 студзеня 1973
Папярэднік	Charles Woodruff Yost[d]
Пераемнік	John A. Scali[d]
United States Ambassador to China[d] 26 верасня 1974 — 7 снежня 1975
Папярэднік	David K. E. Bruce[d]
Пераемнік	Томас Гейтс
32-і абраны прэзідэнт ЗША[d] 8 лістапада 1988 — 20 студзеня 1989
Папярэднік	Рональд Уілсан Рэйган
Пераемнік	Уільям Джэферсан Клінтан
Нараджэнне	12 чэрвеня 1924(1924-06-12)[…] Мільтан[d], акруга Норфалк[d], Масачусетс, ЗША
Смерць	30 лістапада 2018(2018-11-30)[…] (94 гады) Х’юстан, Харыс, Тэхас, ЗША
Месца пахавання	George Bush Presidential Library[d]
Род	Бушы[d]
Імя пры нараджэнні	англ.: George Herbert Walker Bush
Бацька	Прэскат Буш[d]
Маці	Дораці Уолкер Буш[d]
Жонка	Барбара Буш
Дзеці	Джордж Уокер Буш, Джэб Буш, Нэйл Буш[d], Марвін Буш[d], Дораці Буш Коч[d] і Pauline Robinson Bush[d]
Веравызнанне	Епіскапальная царква
Партыя	Рэспубліканская партыя ЗША
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Амерыканскі легіён Таварыства Phi Beta Kappa[d] Skull and Bones[d] Трохбаковая камісія[d] Veterans of Foreign Wars[d]
Адукацыя	Greenwich Country Day School[d] (1936) Акадэмія Філіпса[d] (1942) Ельскі ўніверсітэт (1948)
Дзейнасць	палітык, ваенны, бейсбаліст, дыпламат, лётчык, прадпрымальнік, аўтабіёграф, дзяржаўны дзеяч
Месца працы	Цэнтральнае разведвальнае ўпраўленне
Аўтограф
Род войскаў	Ваенна-марскія сілы ЗША
Званне	lieutenant (junior grade)[d]
Бітвы	Другая сусветная вайна Вайна ў Персідскім заліве
Узнагароды	ганаровы грамадзянін Берліна[d] прэмія Эрыка Варбурга[d] (2002) Філадэльфійскі медаль Свабоды[d] узнагарода Свабоды[d] (2005) медаль Роберта Шумана[d] (2014) Profile in Courage Award[d] Ronald Reagan Freedom Award[d] Doublespeak Award[d] (1990) прэмія Тэадора Рузвельта[d] (1986) World Golf Hall of Fame[d] ганаровы доктар Універсітэта імя Бар-Ілана[d] honorary doctor of the Ohio State University[d] Doublespeak Award[d] (1992) ганаровы грамадзянін Кракава[d] (27 мая 1994) ганаровы доктар Нанкінскага ўніверсітэта[d] (1998) ганаровы доктар Гарвардскага ўніверсітэта[d] (2014) Point Alpha Prize[d] (2005) ганаровы доктар Універсітэта Хофстра[d] Osgar[d] (2009) прэмія Франца Ёзэфа Штрауса[d] (1999) honorary doctor of the University of Miami[d] (8 мая 1998)
Сайт	bush41.org
Джордж Герберт Уокер Буш на Вікісховішчы

Джордж Герберт Уокер Буш (англ.: George Herbert Walker Bush, 12 чэрвеня 1924 — 30 лістапада 2018) — 41-ы прэзідэнт ЗША, віцэ-прэзідэнт пры Рональдзе Рэйгане (у 1981—1989 гадах), сенатар, дыпламат, дырэктар ЦРУ. Буш з’яўляецца найстарэйшым амерыканскім прэзідэнтам і віцэ-прэзідэнтам з усіх, што калісьці жылі. Ён таксама быў апошнім прэзідэнтам-ветэранам Другой сусветнай вайны. Буш часта згадваецца як «Джордж Г. У. Буш», «Буш 41», «Буш-старэйшы» або «Джордж Буш-старэйшы», каб адрозніць яго ад яго старэйшага сына, Джорджа Буша, які быў 43-м прэзідэнтам Злучаных Штатаў. Да прэзідэнцтва свайго сына, ён быў вядомы проста як Джордж Буш ці прэзідэнт Буш.

Біяграфія

Буш з прэзідэнтам Рональдам Рэйганам

Нарадзіўся ў Масачусетсы у сям’і сенатара і нью-ёркскага банкіра Прэската Буша і Дораці Уолкер Буш. Пасля нападу на Пёрл-Харбар ў 1941 годзе на свой 18-ы дзень нараджэння Буш паступіў у Ваенна-марскія сілы ЗША і стаў самым маладым лётчыкам ВМС ЗША ў той час. Ён служыў да канца вайны, затым паступіў у Ельскі ўніверсітэт. Скончыўшы яго ў 1948 годзе, ён пераехаў з сям’ёй у Тэхас, дзе пачаў нафтавы бізнес, стаўшы мільянерам да 40 гадоў.

Джордж Буш стаў удзельнічаць у палітыцы неўзабаве пасля заснавання ўласнай нафтавай кампаніі. Член Палаты прадстаўнікоў Сената (1966—71). Прадстаўнік ЗША у ААН (1970—72), а пасля дырэктар ЦРУ (1976—77). Яму не ўдалося атрымаць намінацыю ад Рэспубліканскай партыі на пасаду прэзідэнта ў 1980 годзе, але ён быў абраны напарнікам кандыдата Рональда Рэйгана, і яны былі абраныя падчас выбараў. Падчас яго знаходжання на пасадзе, Буш узначальваў адміністрацыйныя мэтавыя групы па дэрэгуляванні і барацьбе з наркотыкамі.

У 1988 годзе Буш правёў паспяховую прэзідэнтскую кампанію і змяніў Рэйгана ў якасці прэзідэнта, перамогшы суперніка ад дэмакратаў Дукакіса. Падчас прэзідэнцтва Буша былі праведзеныя ваенныя аперацыі ў Панаме і ў Персідскім заліве, адбылося падзенне Берлінскай сцяны ў 1989 годзе, а Савецкі Саюз распаўся праз два гады. Ва ўнутранай палітыцы Буш адмовіўся ад перадвыбарных абяцанняў і пасля барацьбы з Кангрэсам падпісаў закон аб павелічэнні падаткаў, што падарвала яго пазіцыі сярод рэспубліканцаў. У выніку слабага аднаўлення ад эканамічнага спаду, працягу бюджэтнага дэфіцыту, а таксама моцнай выбарчай кампаніі незалежнага кандыдата Роса Пэро ён прайграў прэзідэнцкія выбары 1992 года дэмакрату Білу Клінтану.

Джордж Буш пакінуў свой пост у 1993 годзе, ён прымаў актыўны ўдзел, часта разам з Білам Клінтанам, у розных гуманітарных мерапрыемствах.

Прэзідэнцтва

Унутраная палітыка

Унутрыпалітычны курс Дж. Буша называўся «рэйганоміка без Рэйгана». Аднак, уласнай выразна сфармуляванай праграмы ён не меў, імкнучыся ва ўсім пераймаць папярэдніка. Менавіта недахоп свежай думкі быў асноўнай падставай для крытыкі прэзідэнта. Аднак, нягледзячы на тое, што ў гэты перыяд Кангрэс кантралявалі дэмакраты, Бушу ўдалося дасягнуць згоды паміж дзвюма партыямі па ключавых пытаннях унутранай і знешняй палітыкі, чым ён забяспечыў эфектыўнае выкананне сваёй праграмы. Бачнае месца ў прэзідэнцкіх мерапрыемствах належала барацьбе з наркаманіяй і арганізаванай злачыннасцю, вырашэнню экалагічных праблем, удасканаленню сістэмы аховы здароўя. Дзейнасць значна ўскладнялася эканамічным крызісам 1989—1992 гадоў, абумоўленай некаторымі негатыўнымі праявамі рэйганамікі. Асноўнай праблемай заставаўся дэфіцыт дзяржаўнага бюджэту і рост знешняга доўгу. Для яе рашэння Дж. Буш ажыццяўляў замарожванне дзяржаўных выдаткаў. Хоць падзенне вытворчасці было найменшым у пасляваенны перыяд, менавіта неспрыяльная эканамічная кан’юнктура стала асноўнай прычынай паразы прэзідэнта на выбарах 1992 года ад дэмакрата Біла Клінтана.

Знешняя палітыка

У знешняй палітыцы прэзідэнт таксама спрабаваў пераймаць папярэдніка — назва курса — «стрымліванне і запалохванне». Яго рэакцыя як прэзідэнта на дыпламатычныя ініцыятывы савецкага лідара М. Гарбачова спачатку была расцэнена неадэкватнай. Аднак пасля сітуацыя змянілася. Адбыліся сустрэчы лідараў двух звышдзяржаў: у 1989 годзе на Мальце, калі было абвешчана аб завяршэнні халоднай вайны, і ў 1990 годзе ў Вашынгтоне. Пасля, у ліпені 1991 года, яны падпісалі дагавор аб скарачэнні стратэгічных наступальных узбраенняў (СНУ-1). У снежні 1989 года Буш ініцыяваў інтэрвенцыю ў Панаму з нагоды барацьбы з наркаманіяй для звяржэння генерала Нар’егі, што спрыяла росту яго папулярнасці ў ЗША. Поспех у Вайне ў Персідскім заліве супраць Ірака (1991) яшчэ больш падняў яго папулярнасць. Прычынай вайны быў востры міжнародны крызіс у гэтым рэгіёне ў 1989—1991 гадах, звязаны з анексіяй Іракам Кувейта. У 1990 годзе быў створаны «Шчыт пустыні» — кантынгент войскаў ЗША і іх саюзнікаў з мэтай абароны Саудаўскай Аравіі ад магчымай іракскай агрэсіі, а 17 студзеня—28 лютага 1991 года ажыццяўлена аперацыя «Бура ў пустыні», вызвалены Кувейт, а на таталітарны рэжым Садама Хусейна накладзены санкцыі. На Блізкім усходзе Буш працягваў падтрымліваць Ізраіль і дамагацца яго прымірэння з АВП. Важнае значэнне ў перыяд Буша займалі амерыкана-кітайскія адносіны. Але прэзідэнт падтрымліваў як КНР, пра што сведчыць яго візіт у Пекін, так і Тайвань, сведчаннем чаго з’яўляецца ўзброеная дапамога апошняму, што выклікала незадаволенасць з боку абодвух кітайскіх дзяржаў. У чэрвені 1989 года сенат ЗША ўхваліў пакет санкцый супраць КНР (Адмова ад сумесных гандлёвых і эканамічных праграм), падставай да чаго стала расправа камуністычных улад над студэнтамі-маніфестантамі ў Пекіне. Узяў Дж. Буш ўдзел і ў садзейнічанні аб’яднанню Германіі: ён быў адным з тых, хто 12 верасня 1990 года ў Маскве падпісаў Дагавор аб урэгуляванні германскага пытання, які прадугледжваў аб’яднанне ФРГ і ГДР. Пасля распаду СССР ЗША падтрымалі новыя незалежныя дзяржавы і ўсталявалі з імі дыпламатычныя адносіны. Наконт праграмы СРА, то Буш працягнуў развіццё САІ Рэйгана. У 1991 і 1993 гадах падпісаў два пагадненні з СССР/Расіяй аб скарачэнні стратэгічных узбраенняў.

Сям’я

Яго сын Джордж, 43-і прэзідэнт ЗША (2001—2009), служыў у якасці 46-га губернатара Тэхаса (1995—2000) і з’яўляецца адным з двух прэзідэнтаў (разам з Джонам Квінсі Адамсам), які быў сынам былога прэзідэнта. Другі сын Буша — Джэб служыў у якасці 43-га губернатара Фларыды (1999—2007) і зрабіў няўдалую спробу балатавацца на пасаду прэзідэнта ў 2016 годзе.

Смерць

Джордж Буш-старэйшы памёр увечары 30 лістапада 2018 года ў Х’юстане, на 95-м годзе жыцця. Апошнія некалькі гадоў пакутаваў ад хваробы Паркінсона і вымушаны быў перасоўвацца ў інвалідным крэсле. За апошні год яго двойчы шпіталізавалі, 22 красавіка (праз інфекцыйную хваробу) і 28 мая (праз нізкі ціск). Перад гэтым, 17 красавіка, памёрла яго жонка Барбара.

Цікавыя факты

• Прамова Джорджа Буша 1 жніўня 1991 года ў Кіеве, у якой ён заклікаў украінцаў застацца ў складзе СССР, увайшла ў гісторыю пад назвай «Chicken Kiyv» («катлета па-кіеўску»), паколькі ў англійскай мове слова «chicken» мае пераноснае значэнне «баязлівец».
• Ужо былы прэзідэнт ЗША Джордж Буш адзначыў сваё 75-годдзе, 80-годдзе і 85-годдзе скачком з парашутам у тандэме з інструктарам.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Беларусы — Варанец. — 511 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3), ISBN 985-11-0035-8.
• Т. Грищенко. Буш Джордж Герберт Вокер // Політична енциклопедія. Редкол.: Ю. Левенець (голова), Ю. Шаповал (заст. голови) та ін. — К.: Парламентське видавництво, 2011. — 808 с. ISBN 978-966-611-818-2.
• Т. А. Грищенко. Буш Джордж Герберт Вокер // Українська дипломатична енциклопедія: У 2-х т./Редкол.:Л. В. Губерський (голова) та ін. — К: Знання України, 2004 — Т.1 — 760с. ISBN 966-316-039-X