Трыхастрангілаідоз

Трыхастрангілаідоз
Медыцынская спецыяльнасць	інфекталогія
Сімптомы	раздражняльнасць[d], адрыжка, анемія, астэнія, боль у вобласці жывата і таза[d], запор[d], галаўны боль і эазінафілія[d]
Працэс перадачы патагена	фекальна-аральны шлях[d]

Трыхастрангілаідоз (англ.: Trichostrongyloidosis) — хранічны гельмінтоз з групы нематадозаў, якія праяўляюцца пераважным пашкоджаннем тонкага кішачніка, у цяжкіх выпадках гіпахромнай анеміяй.

Этыялогія

Захворванне выклікаюць некаторыя віды гельмінтаў з роду трыхастронгілюсы (Trichostrongylus) (Trichostrongylus colubriformis, трыхастронгілюс аксей (Trichostrongylus axei), Trichostrongylus orientalis, Trichostrongylus probolurus, Trichostrongylus vitrinus, Trichostrongylus skrjabini, а таксама Ostertagia ostertagi, Ostertagia circumcincta, гемонхус скручаны (Haemonchus contortus), Mecistocirrus digitatus). Трыхастрангіліды — дробныя ніткападобныя нематоды каля 0,5 см даўжынёй. Ротавая капсула адсутнічае. Рот акружаны ў некаторых відаў трыма губамі, пераходзіць у стрававод і кішэчнік, які заканчваецца анусам у самак або клаакай у самцоў. Самцы маюць добра развітую палавую бурсу з вялікімі латэральнымі лопасцямі; дарсальная лопасць заўсёды невялікая, а часам адсутнічае. Ёсць дзве спікулы і рулькі. Віды трыхастрангілід адрозніваюцца па будове бурсы, спікул і рулек у самцоў. Самка мае парны палавы апарат; вульва размешчана ў задняй палове цела.

Трыхастрангіліды ў чалавека паразітуюць у тонкіх кішках, пераважна ў дванаццаціперснай, пранікаючы сваімі галоўкамі ў павярхоўныя пласты слізістай абалонкі.

З’яўляюцца геагельмінтамі. Самкі вылучаюць сегментаваныя яйцы, якія змяшчаюць 8-24 пласты драбнення (бластамеры) і з фекаліямі трапляюць у навакольнае асяроддзе. Развіццё яец у навакольным асяроддзі доўжыцца розныя тэрміны ў залежнасці ад выгляду гельмінта, а таксама ад тэмпературы, вільготнасці, доступу кіслароду і іншых умоў асяроддзя. Пры спрыяльных умовах у яйцах на працягу 1-3 сутак развіваецца рабдытыформная лічынка, якая вылупляецца з яйца. Гэта лічынка першай стадыі. У далейшым лічынка двойчы ліняе і ператвараецца ў філярыяпадобную лічынку, забяспечаную чэхлікам, якая праз кароткі тэрмін становіцца інвазіўнай. Праглынутая гаспадаром інвазіўная лічынка трапляе ў кішэчнік, дзе, не здзяйсняючы міграцыі, прарабляе яшчэ дзве лінькі і прыкладна праз 3 тыдні пасля заражэння развіваецца ў палаваспелага паразіта.

Яйцы трыхастрангілід устойлівыя да хімічных сродкаў. Яны добра развіваюцца ў вадзе, але дрэнна пераносяць высыханне і хутка гінуць. У бескіслародным асяроддзі развіццё яец спыняецца і аднаўляецца пры доступе кіслароду. Лічынкі таксама адчувальныя да высыхання, да дзеяння вельмі высокіх або нізкіх тэмператур, інтэнсіўнай інсаляцыі. Лічынкі здольныя здзяйсняць вертыкальную міграцыю па вільготнай траве. Па назіраннях лічынкі мігруюць па раслінах уверх да 60 см, фіксуючы з дапамогай вадзяной плёнкі. Гарызантальная міграцыя магчымая да 30 см. Феномен вертыкальнай міграцыі па раслінах з’яўляецца біялагічным прыстасаваннем, які забяспечвае выжыванне лічынак і іх сустрэчу з гаспадарамі — траваеднымі, якія глытаюць лічынкі з травой.

Эпідэміялагічныя асаблівасці

Аблігатныя гаспадары трыхастрангілід — гэта многія траваедныя жывёлы, у асноўным буйныя і дробныя рагатыя жывёлы, у стрававальным тракце якіх паразітуюць трыхастрангіліды, і якія забруджваюць інвазіўным матэрыялам пашы, звалкі і т. д. У распаўсюджанні трыхастрангілаідозу чалавек не гуляе ролі.

Заражэнне людзей магчыма пры ўжыванні ў ежу сырой нямытай гародніны. Лічынкі могуць патрапіць у рот з забруджаных рук пасля земляных работ, догляду за жывёламі. Дарослыя і асабліва дзеці, якія маюць звычку браць у рот сарваныя на пашах расліны, падвяргаюцца небяспецы заглынанню лічынак трыхастрангілід.

Трыхастрангілаідоз даволі шырока распаўсюджаны ў Паўночнай Амерыцы, Азіі, Афрыцы, Еўропе і іншых рэгіёнах.

Патагенез

Як правіла, у чалавека, які з’яўляецца факультатыўным гаспадаром гэтых гельмінтаў, адзначаецца слабая інтэнсіўнасць інвазіі, з чым звязаны ў большасці выпадкаў безсімптомнае клінічнае цячэнне. Разам з тым у асобных выпадках маюцца сведчанні аб развіцці анеміі і сімптомаў з боку страўнікава-кішачнага тракту і нервовай сістэмы. Патолагаанатамічныя змены ў чалавека не вывучаны. У жывёл апісаны несумнеўныя рэзка выяўленыя патолагаанатамічнага змены ў стрававальных органах. У вопыце самазаражэння пасля праглынання 80 лічынак Trichostrongylus colubriformis даследчык назіраў вылучэнне ў невялікай колькасці яец на працягу 8,5 гадоў, што паказвае на магчымасць працяглага цячэння гэтай інвазіі.

Клінічныя прыкметы

Хворыя звычайна скардзяцца на зніжэнне апетыту, млоснасць, адрыжку, боль у жываце, пераважна ў правым падрабрынні, часта запоры, галаўны боль, агульная слабасць і раздражняльнасць. Прагноз спрыяльны, ускладненні рэдкія.

Дыягностыка

У клінічна сімптомных выпадках выяўляецца лейкацытоз і эазінафілія. Дыягназ заснаваны на выяўленні яец звычайнымі метадамі капралагічнага аналізу для выяўлення. Яйцы трыхастрангілід маюць тонкую, празрыстую і бескаляровую абалонку. Форма яецвельмі характэрная — з адным злёгку завостраным і іншым больш тупым канцом. У свежых фекаліях яны ўтрымліваюць ад 8-16 да 30 шароў драбнення (бластамераў). Пры стаянні ў цяпле ў лабараторных умовах можна назіраць і далейшыя стадыі драбнення яйкі, аж да ўтварэння рухомай лічынкі. Яйцы трохі падобныя на яйцы прадстаўнікоў сямейства анкіластаміды (Ancylostomatidae), аднак апошнія менш памерам, з тупа закругленымі палюсамі; унутры свежавылучаных яец усяго 4 бластамеры. У невыразных выпадках марфалогія яец дапамагае дыферэнцаваць трыхастрангілаідоз і анкіластамідоз. Яйцы трыхастрангілід можна выявіць і ў дуадэнальным змесціве.

Дыспепсічныя разлады, падвышанае ўтрыманне эазінафілаў у крыві пры наяўнасці ў гаспадарцы коз, авечак прымушаюць падумаць аб трыхастрангілаідозе, асабліва калі гэта дзіця, і зрабіць капралагічнае абследаванне.

Лячэнне

Як і пры іншых нематадозах у лячэнні прымяняюцца мебендазол ці альбендазол. Кантрольны аналіз кала робяць не раней 2-3 тыдняў пасля лячэння. Паўторнае лячэнне ў выпадку неабходнасці можна праводзіць праз 1-2 месяца.

Прафілактыка

Захаванне мер асабістай гігіены, мыццё рук, асабліва пасля земляных работ, догляду за жывёламі, барацьба з звычкай смактаць траву засцерагаюць ад інвазіі трыхастрангілідамі. Аздараўленне асноўных носьбітаў трыхастрангілід сярод буйной і дробнай рагатай жывёлы, санітарная ахова навакольнага асяроддзя, асабліва месцаў пражывання жывёл (пашы, стойлы), з’яўляюцца асноўнымі ўмовамі ў барацьбе з гэтай інвазіяй.

Літаратура

• Многотомное руководство по микробиологии, клинике и эпидемиологии инфекционных болезней. Том IX. ПРОТОЗОЙНЫЕ БОЛЕЗНИ, ГЕЛЬМИНТОЗЫ, ЧЛЕНИСТОНОГИЕ, ИМЕЮЩИЕ МЕДИЦИНСКОЕ ЗНАЧЕНИЕ, И ЯДОВИТЫЕ ЖИВОТНЫЕ. Глава XXIX. Н. Е. Семенова. Трихострогилоидозы. Издательство «МЕДИЦИНА», 1968. — Стр. 596—601.