Вельбарская культура

Вельбарская культура Жалезны век
Геаграфічны рэгіён	Польшча
Датаванне	II — V стагоддзя
Носьбіты	Готы
Пераемнасць
←Аксыўская → чарняхоўская→
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Археалагічныя культуры першай паловы III ст. н.э.       — вельбарская культура,       — пшэварская культура,       — балцкія культуры,       — Рымская імперыя.

Эвалюцыя вельбарскай культуры перад міграцыяй да Чорнаму мору.
      - аксыўская культура,       - экспансія ў Кашубскае Памор'е,       - экспансія ў Познані,       - экспансія ў Заходняй Прусіі,       - экспансія ў Мазовіі і Беларусі,       - Рымская імперыя.

Вельбарская і чарняхоўская культуры ў другой палове III стагоддзя н.э.:
      — Гёталанд       — Готланд       — вельбарская культура       — чарняхоўская культура       — Рымская імперыя

Вельбарская культура — археалагічная культура жалезнага веку ў паўночнай Польшчы і паўднёва-заходняй Беларусі. З'яўляецца ў 20 гадах II стагоддзя н.э., эвалюцыянуючы з аксыўскай культуры. Праіснавала да V стагоддзя н.э. Звязана з чарняхоўскай культурай, змяняецца пражскай культурай. Звычайна ідэнтыфікуецца з готамі.

Тэрыторыя

Займала тую ж тэрыторыю, што і яе папярэдніца — аксыўская культура, наваколлі сучасных гарадоў Гданьск і Хелмна. Яе ўзнікненне звязваюць з міграцыяй готаў з Паўднёвай Швецыі ў Памеранію. З часам тэрыторыя пашыраецца і дасягае на поўдні наваколляў сучаснага горада Познань. Прыблізна да 190 года н.э. у выніку далейшай міграцыі на поўдзень готы засяляюць басейн рэк Віслы і Заходняга Буга, пацясніўшы мясцовыя балта-славянскія плямёны. На ўсходзе вельбарская культура не распаўсюджвалася далей ракі Гарынь. Да 250 года н.э. прадстаўнікі Вельбарскай культуры канчаткова пакінулі Памеранію. Прасоўваючыся на поўдзень яны дасягнулі рэк Дняпро і Паўднёвы Буг на тэрыторыі сучаснай Украіны, дзе разам з мясцовымі сармацкімі плямёнамі ўтварылі чарняхоўскую культуру. Пазнейшыя помнікі вельбарскай культуры на тэрыторыі Беларусі датуюць IV стагоддзем, на тэрыторыі Польшчы — V стагоддзем н.э.

Помнікі культуры

Вельбарк-Мальбарк, Брэст-Трышын, Пятровічы, Дзіцінічы, Любовідз, Цэцэле, Лепясоўка.

На тэрыторыі паўднёва-заходняй Беларусі вядомы Вялічкавічы, Дружба, Брэсцкі бескурганны могільнік і інш.

Этнічная прыналежнасць

Вельбарскую культуру звязваюць з готамі, гепідамі, скірамі.

Гл. таксама

• Оюм

Спасылкі

• Goci w Wielkopolsce, Tadeusz Makiewicz (польск.) (недаступная спасылка з 30-11-2013 (3401 дзень))
• The Goths in Greater Poland, Tomasz Skorupka (англ.) (недаступная спасылка з 30-11-2013 (3401 дзень))
• Biżuteria Gotów (польск.) (недаступная спасылка з 30-11-2013 (3401 дзень))
• Jewellery of the Goths (англ.) (недаступная спасылка з 30-11-2013 (3401 дзень))
• «О происхождении и деяниях гетов», Иордан