Гелена Скірмунт

Гелена Скірмунт
Дата нараджэння	5 лістапада 1827(1827-11-05)[…]
Месца нараджэння	Калоднае, Пінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	1 лютага 1874(1874-02-01) (46 гадоў)
Месца смерці	Амелі-ле-Бен[d], дэпартамент Усходнія Пірэнеі, рэгіён Лангедок — Русільён, Францыя або Пінск, Пінскі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
Месца пахавання	Старыя могілкі ў Пінску
Грамадзянства	Расійская імперыя
Бацька	Аляксандр Скірмунт
Маці	Гартэнзія з Ордаў[d]
Муж	Казімір Маўрыцый Сымон Скірмунт
Дзеці	Канстанцыя Скірмунт і Казіміра Браніслава са Скірмунтаў[d]
Род дзейнасці	мастачка, скульптарка
Жанр	партрэт
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Гелена Скі́рмунт (5 лістапада 1827, в. Калоднае Пінскага павета, цяпер Столінскі раён — 1 лютага 1874) — мастачка і скульптар. З роду Скірмунтаў.

Біяграфія

Крыж перад францысканскім касцелам у Пінску

Аўтапартрэт, які захоўваецца ў Вільнюскай карціннай галерэі

Нарадзілася ў сям’і пінскага павятовага харунжага (1814—1817) і пінскага павятовага маршалка (1823—1829) Аляксандра Тамашавіча Скірмунта (1794—1847) і Гартэнзіі Міхалаўны Орды, шлюб якіх адбыўся ў 1825 годзе. З’яўлялася пляменніцай Напалеона Орды. Яе бацька валодаў значнымі зямельнымі валоданнямі ў Пінскім павеце: маёнтак Калоднае — у 1814 налічваў 118 рэвізскіх душ; і маёнтак Рухч — у 1834 годзе налічваў 621 душу, а ў 1841 годзе — 817.

Пачала вучыцца мастацтву ў Вільні ў Вікенція Дмахоўскага. У 1844—1845 гадах падарожнічала па Еўропе (у т.л. Берлін, Парыж). Малявала партрэты, пейзажы, абразы для касцёлаў. Як скульптар выканала шмат распяццяў, медальёны з партрэтамі, у т.л. І. Лялевеля, Ю. Крашэўскага.

У 1863 годзе за спробу даставіць дэпешу Р. Траўгуту арыштавана і саслана ў Тамбоў. Пасля жыла ў Крыме. У апошнія гады жыцця працавала ў гістарычным жанры (гіпсавыя плакеты «Міндоўг», «Гедзімін», гістарычныя шахматы ў выглядзе войска Яна III Сабескага і туркаў і інш.). Вяла дзённік, які часткова апублікаваны Б. Ф. Залескім разам з лістамі пад назвай «3 жыцця літвінкі, 1827—1874» (1876).

Надмагільны помнік на Старых могілках у Пінску, злева магіла мужа, справа — маці

Памятны знак Гелене Скірмунт у Калодным

Пахавана на Старых могілках у Пінску, побач з маці і мужам. На яе магіле пастаўлены помнік з белага мармуру. Аналагічны па форме помнік, але з чырвонага каменю, пастаўлены на магіле яе дачкі Канстанцыі.

Сям’я

У 21 год выйшла замуж за свайго дальняга родзіча архітэктара Казіміра Аляксандравіча Скірмунта. У шлюбе з ім нарадзіла 4 дзяцей:

• Станіслаў (1857—1921), падарожнік, дырэктар упраўлення лясамі ў Судане, уладальнік сядзібы ў Хартуме.
• Ірэна (1851—1905), жыла ў Варшаве, выйшла замуж за Т. Альшэўскага.
• Канстанцыя (1851—1933), вядомая польская публіцыстка, гісторык, апошняя ўладальніца палаца Бутрымовічаў.
• Казіміра Браніслава (1865—1938), выйшла замуж за Казіміра Ігната Ромера (1848—1921), уладальніка маёнтка ў Ямполі. Нарадзіла 5 дзяцей.

Літаратура

• Вяроўкін-Шэлюта У. Скірмунты // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — 591 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
• Залескі Б. З жыцця літвінкі. — Мінск, 2009.
• Несцярчук Л. М. Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны Х-ХХ стагоддзяў (гісторыя, стан, перспектывы) / Л. М. Несцярчук. — Мінск: БЕЛТА, 2002. — 334 с.: іл. ISBN 985-6302-37-4.