Асманы (дынастыя)

Дзень вяселля Асманскай дынастыі ў 1920 годзе

Асма́ны (турэцк.: Osmanoğulları) — дынастыя турэцкіх султанаў і халіфаў, якая кіравала ў 1299—1924 гадах.

Гісторыя

Заснавана Асманам I Газі (ён кіраваў у 1299/1300—1324 гадах, паводле іншых даных — у 1326). Таксама з прадстаўнікоў дынастыі вядомыя Баязід I Йілдырым «Вокамгненны» — кіраваў у 1389—1402 гадах, Мехмед II Фаціх «Заваёўнік» — кіраваў у 1444 і 1451—1481, Селім I Явуз «Грозны», «Жорсткі» — кіраваў з 1512 па 1520 год, Сулейман I Кануні («Заканадавец», у літаратуры Еўропы — «Цудоўны», кіраваў з 1520 па 1566 год, Селім III (кіраваў у 1789—1807), Махмуд II (1808—1839) і Абдул-Хамід II (1876—1909). Пасля ліквідацыі султанату (29 кастрычніка 1923 года) апошні султан асманаў, Мехмед VI Вахідэдзін (кіраваў у 1918—1922), бег з Турцыі. Халіфам, па абранні Вялікага нацыянальнага сходу Турцыі, стаў прынц дынастыі асманаў Абдул-Меджыд. Калі 3 сакавіка 1924 года халіфат быў скасаваны, усіх да адзінага членаў Асманскай дынастыі выгналі з краіны.

Султаны

Імя	Гады жыцця	Гады кіравання
Мурад I	1319/1326—1389	1362—1389
Баязід I Йілдырым	1360—1403	1389—1402
Мурад II	чэрвень 1404 — 3 лютага 1451	1421—1444
Мехмед II Фаціх	1432—1481	1444
Баязід II	1447—1512	1481—1512
Селім I Явуз	1470—1520	1512—1517

Султаны і халіфы

Імя	Гады жыцця	Гады кіравання
Селім I Явуз	1470—1520	1517—1520
Сулейман I Кануні (Цудоўны)	6 лістапада 1494 — 5/6 верасня 1566	1520—1566
Селім II Мэст	28 мая 1524 — 13 снежня 1574	1566—1574
Мурад III	4 ліпеня 1546 — 15 студзеня 1595	1574—1595
Мехмед III	26 мая 1568 — 22 снежня 1603	1595—1603
Мурад IV	16 чэрвеня 1612 — 9 лютага 1640	1623—1640
Мустафа II	1664—1703	1695—1703
Ахмед III	1673—1736	1703—1730
Махмуд I Камбур	1696—1754	1730—1754
Асман III	1696—1757	1754—1757
Мустафа III	1717—1774	1757—1774
Абдул-Хамід I	1725—1789	1774—1789
Селім III Ільхамі	1761—1807	1789—1807
Мустафа IV	1779—1808	1807—1808
Махмуд II Адло	1784—1839	1808—1839
Абдул-Меджыд I	1823—1861	1839—1861
Абдул-Азіз I	1830—1876	1861—1876
Мурад V	1840—1904	30 мая — 31 жніўня 1876
Абдул-Хамід II	1842—1918	1876—1909
Мехмед V Рэшат	1844—1918	1909—1918
Мехмед VI Вахідэдзін	1861—1926	1918—1922

Халіфы

Імя	Гады жыцця	Гады кіравання
Мехмед VI Вахідэдзін	1861—1926	1922
Абдул-Меджыд II	1868—1944	1922—1924