Інгрыд Дабешы

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Інгрыд Дабешы
нідэрл.: Ingrid Daubechies
Дата нараджэння 17 жніўня 1954(1954-08-17) (69 гадоў)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Муж Robert Calderbank[d]
Род дзейнасці матэматык, фізік, выкладчыца ўніверсітэта
Навуковая сфера матэматыка
Месца працы
Навуковая ступень доктар філасофіі (1980)
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Jean Reignier[d][4] і Alex Grossmann[d][4]
Член у
Узнагароды

грант Гугенхайма (2010)

стыпендыя Мак-Артура (1992)

медаль Бенджаміна Франкліна[d] (2011)

Гібсаўская лекцыя[d] (2005)

медаль Онсагера[d]

ганаровы доктар Універсітэта П'ера і Марыі Кюры[d] (2005)

Gauss Lectureship[d] (2015)

прэмія Марыям Мірзахані па матэматыцы[d] (2000)

BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award[d] (2012)

прэмія Рут Сатэр[d] (1997)

ганаровы доктар Нарвежскага ўніверсітэта натуральных і тэхнічных навук[d]

член Асацыяцыі для жанчын у матэматыцы[d] (2019)

член Таварыства прамысловай і прыкладной матэматыкі[d] (2009)

прэмія Немерса па матэматыцы[d] (2012)

член Амерыканскай асацыяцыі садзейнічання развіццю навукі[d] (2011)

прэмія Стыла за матэматычнае выкладанне[d] (1994)

прэмія Стыла за плённы ўклад у даследаванні[d] (2011)

Sofia Kovalevsky Lecture[d] (2005)

прэмія прынцэсы Астурыйскай за дасягненні ў навуковых і тэхнічных даследаваннях[d] (2020)

honorary doctorate of Hasselt University[d] (28 мая 2008)

Inspiring Fifty Belgium[d] (2020)

ганаровы доктар Ліёнскай вышэйшай нармальнай школы[d]

правадзейны член Амерыканскага матэматычнага таварыства[d] (2013)

Gouden Penning[d] (2005)

Прэмія Вольфа па матэматыцы (2023)

John von Neumann Prize[d] (2001)

Okawa Prize[d] (2011)

Нётэраўская лекцыя[d] (2006)

 Princess of Asturias Awards

L'Oréal-UNESCO Award For Women in Science[d] (2019)

IEEE Jack S. Kilby Signal Processing Medal[d]
Сайт pacm.princeton.edu/~ingr…
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інгрыд Дабешы (/doʊbəˈʃiː/;[11] нар. 17 жніўня 1954) — бельгійскі фізік і матэматык. Найбольш вядомая сваёй працай з вейвлетамі ў сціску выяваў.

Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1998),[12] Амерыканскага філасофскага таварыства (2003), замежны член Французскай акадэміі навук (2009).[13] Баранэса Бельгіі (2014).[14]

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзілася 17 жніўня 1954 года ў бельгійскім горадзе Хаўтхален-Хелхтэрэн  (англ.) (бел..[15] Атрымала ступені бакалаўра і доктара філасофіі па фізіцы ў Брусельскім вольным універсітэце,[16][17] дзе затым выкладала больш за дзесяць гадоў.

З 1987 года працавала ў лабараторыях AT&T Bell  (руск.) (бел., дзе спецыялізавалася па вейвлетах.[18][19] Адначасова выкладала ў Ратгерскім універсітэце.[17]

У 1994 годзе стала першай жанчынай-прафесарам матэматыкі ў Прынстанскім універсітэце. З 2011 года імянны прафесар матэматыкі ў Дзюкскім універсітэце. У 2010 годзе была абрана першай жанчынай-прэзідэнтам Міжнароднага матэматычнага саюза на тэрмін з 2011 па 2014 год.[20] Член Лонданскага (ганаровы, 2007) і Амерыканскага (2012)[21] матэматычных таварыстваў. Экс-член Савета НАН ЗША (па 2020 г.[22]).

У 1987 годзе выйшла замуж за вучонага Роберта Калдэрбанка  (руск.) (бел.. У іх двое дзяцей: Майкл і Кэралін.[23]

Навуковая дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Аўтар прац у вобласці вейвлет-аналізу і сціску выяў. Найбольшы ўклад у навуку ўнесла стварэннем, развіццём і папулярызацыяй тэорыі вейвлетаў з кампактным носьбітам, у прыватнасці сямейства вейвлетаў Дабешы  (руск.) (бел. — далейшага развіцця найпростага вейвлета Хаара  (руск.) (бел., а таксама біартаганальнага вейвлета Коэна-Дабешы-Фова  (англ.) (бел..

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Дабешы атрымала прэмію Луі Эмпена па фізіцы ў 1984 годзе. Яна прысуджаецца адзін раз у пяць гадоў бельгійскаму навукоўцу за працу, выкананую ва ўзросце да 29 гадоў.[24]

У 1992—1997 гады Інгрыд Дабешы была стыпендыятам Фонду Мак-Артура, з 1993 года — член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук.[25] У 1994 годзе атрымала прэмію Стыла  (руск.) (бел. за сваю кнігу «Дзесяць лекцый пра вейвлеты»[24] і была запрошана выступіць з пленарнай лекцыяй на Міжнародным кангрэсе матэматыкаў у Цюрыху. У 1997 годзе атрымала прэмію Рут Літл Сатэр  (англ.) (бел..[26][27] У 1998 годзе атрымала прэмію залатога юбілею за тэхналагічныя інавацыі ад Інстытута інжынераў электратэхнікі і электронікі  (руск.) (бел..[28] У 1999 годзе стала замежным членам Нідэрландскай каралеўскай акадэміі мастацтваў і навук.[29]

У 2000 годзе Дабешы стала першай жанчынай, якая атрымала Прэмію Нацыянальнай акадэміі навук па матэматыцы  (англ.) (бел., якая ўручаецца кожныя чатыры гады за выдатныя дасягненні ў апублікаваных матэматычных даследаваннях.[30] Прэмія была ўручана «за яе фундаментальныя адкрыцці ў галіне вейвлетаў і расшырэнняў вейвлетаў і за яе ролю ў ператварэнні метадаў вейвлетаў у практычны базавы інструмент прыкладной матэматыкі».[31] Таксама атрымала прэмію за фундаментальныя даследаванні ад Нямецкага фонду Эдуарда Рэйна  (руск.) (бел..[32][33]

У студзені 2005 года Дабешы стала трэцяй жанчынай з 1924 года, адзначанай Гібсаўскай лекцыяй  (руск.) (бел.. Яе даклад быў на тэму «Узаемадзеянне паміж аналізам і алгарытмам» (англ.: The Interplay Between Analysis and Algorithm).[34] У 2006 годзе стала Нётэраўскім лектарам  (руск.) (бел. на сумесных сустрэчах па матэматыцы ў Сан-Антоніа.[35] У верасні 2006 года Pioneer Prize ад Міжнароднага савета па прамысловай і прыкладной матэматыцы  (англ.) (бел. была прысуджана Дабешы і Хайнцу Энглю  (англ.) (бел..

У 2010 годзе Нарвежскі ўніверсітэт тэхнічных і прыродазнаўчых навук прысвоіў Інгрыд Дабешы званне ганаровага доктара.[36] У 2011 годзе Дабешы стала лектарам Джона фон Неймана  (руск.) (бел.[37], была ўзнагароджана медалём IEEE Джэка С. Кілбі,[38] атрымала прэмію Лероя П. Стыла за выбітны ўклад у даследаванні,[39] а таксама медаль Бенджаміна Франкліна  (руск.) (бел. ў галіне электратэхнікі ад Інстытута Франкліна  (руск.) (бел..[40] У 2012 годзе выйграла прэмію Немерса па матэматыцы  (руск.) (бел., прысуджаную Паўночна-Заходнім універсітэтам,[41] і прэмію BBVA Foundation Frontiers of Knowledge Award  (руск.) (бел. у катэгорыі фундаментальных навук (разам з Дэвідам Мамфардам).[34]

У 2015 годзе Дабешы прачытала Гаўсаўскую лекцыю  (руск.) (бел. Нямецкага матэматычнага таварыства.[42] Фонд Сайманса  (англ.) (бел., прыватны фонд у Нью-Ёрку, які фінансуе даследаванні ў галіне матэматыкі і фундаментальных навук, уручыў Дабешы ўзнагароду Math + X Investigator, якая дае грошы прафесарам амерыканскіх і канадскіх універсітэтаў для заахвочвання новых партнёрскіх адносін паміж матэматыкамі і даследчыкамі ў іншых галінах навукі.[20] Менавіта Дабешы прапанавала фонду Сайманса, каб ён лепей фінансаваў механізмы для інтэрпрэтацыі наяўных дадзеных, а не новыя даследаванні.[43] Таксама ў 2015 годзе Дабешы была абрана членам Нацыянальнай інжынернай акадэміі за «ўклад у матэматыку і прымяненне вейвлетаў».[44]

У 2018 годзе Дабешы атрымала прэмію Уільяма Бентэра ў галіне прыкладной матэматыкі Гарадскога ўніверсітэта Ганконга (CityU). Яна стала першай жанчынай, удастоенай гэтай прэміі. Прадстаўнікі прэміі адзначылі наватарскую працу Дабешы ў галіне тэорыі вейвлетаў і яе «выключны ўклад у шырокі спектр навуковых і матэматычных прадметаў» і адзначылі, што «яе праца па стварэнні рэвалюцыі мабільных смартфонаў сапраўды сімвалічная для эпохі».[45] Таксама ў 2018 годзе Дабешы была ўзнагароджана навуковай прэміяй імя Фудань-Чжунчжы (440 000 долараў) за працу над вейвлетамі.[46]

Інгрыд Дабешы з’яўляецца членам класа стыпендыятаў Асацыяцыі жанчын-матэматыкаў  (англ.) (бел. 2019 года.[47][48] Дабешы стала паўночнаамерыканскім лаўрэатам Міжнароднай прэміі L'Oréal-ЮНЕСКА для жанчын у навуцы  (руск.) (бел. 2019 года.[49][50]

З 2019 годзе Дабешы — член Нямецкай акадэміі навук Леапальдзіна.[51]

У 2020 годзе атрымала прэмію прынцэсы Астурыйскай  (руск.) (бел. за тэхнічныя і навуковыя даследаванні.[52]

У 2023 годзе стала першай жанчынай,[53] якая атрымала прэмію Вольфа па матэматыцы.[54]

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

  • Ten Lectures on Wavelets. Philadelphia: SIAM. 1992. ISBN 0-89871-274-2.[55]
  • Orthonormal bases of compactly supported wavelets[56] 1988, Wiley Periodicals, Inc. Journal: Communications on Pure and Applied Mathematics, Volume41, Issue 7.
  • D. Aerts and I. Daubechies, A connection between propositional systems in Hilbert spaces and von Neumann algebras,[57] Helv. Phys. Acta, 52, pp. 184-199, 1979.
  • D. Aerts and I. Daubechies, A characterization of subsystems in physics,[57] Lett. Math. Phys., 3 (1), pp. 11-17, 1979.
  • Iteratively reweighted least squares minimization for sparse recovery[58] 2009, Periodicals, Inc. Journal: Communications on Pure and Applied Mathematics, Volume 63, Issue1.
  • Cohen, I. Daubechies, and A. Ron, How smooth is the smoothest function in a given refinable space?,[57] Appl. Comp. Harm. Anal., 3 (1), pp. 87-89, 1996.
  • I. Daubechies, S. Jaffard, and J.L. Journe, A simple Wilson orthonormal basis with exponential decay,[57] SIAM J. Math. Anal., 22 (2), pp. 554-572, 1991.

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ а б в г https://belgium.inspiringfifty.org/news/inspiring-fifty-belgium-ingrid-daubechies
  2. ↑ https://ece.duke.edu/faculty/ingrid-daubechies
  3. ↑ а б http://fds.duke.edu/db/aas/math/faculty/ingrid/ Праверана 12 лістапада 2017.
  4. ↑ а б Матэматычная генеалогія — 1997.
  5. ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/members/3002628.html Праверана 12 лістапада 2017.
  6. ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Daubechies_Ingrid
  7. ↑ https://www.siam.org/prizes-recognition/fellows-program/all-siam-fellows Праверана 17 ліпеня 2021.
  8. ↑ http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013 Праверана 24 лістапада 2022.
  9. ↑ http://www.ams.org/news?news_id=1680 Праверана 24 лістапада 2022.
  10. ↑ https://awm-math.org/awards/awm-fellows/2019-awm-fellows/ Праверана 5 снежня 2022.
  11. ↑ Ingrid Daubechies — 2016 — ICTP Math
  12. ↑ Інгрыд Дабешы на сайце Нацыянальнай акадэміі навук ЗША
  13. ↑ Ingrid Daubechies Архівавана 26 верасня 2020. (фр.)
  14. ↑ Ingrid Daubechies, la baronne des maths Архівавана 29 жніўня 2018. (фр.)
  15. ↑ Diamant voor Simonne en Marcel in nieuwsblad.be
  16. ↑ Ingrid Daubechies (англ.)(недаступная спасылка). www.vub.ac.be. Архівавана з першакрыніцы 21 красавіка 2019. Праверана 26 January 2019.
  17. ↑ а б Ingrid Daubechies. www.macfound.org. Праверана 8 February 2020.
  18. ↑ Alles voor de wetenschap: Aflevering 5: Ingrid Daubechies [Everything for the science: Episode 5: Ingrid Daubechies] (Television production) [нідэрландская]. Belgium: Canvas. 27 February 2011. Event occurs at 21:40. Архівавана з арыгінала 2 March 2013. Праверана 4 March 2013.
  19. ↑ I. Daubechies, Orthonormal bases of compactly supported wavelets, Comm. Pure & Appl. Math., 41 (7), pp. 909—996, 1988.
  20. ↑ а б "Math professor Ingrid Daubechies awarded $1.5 million grant". The Chronicle. Праверана 3 February 2018.
  21. ↑ List of Fellows of the American Mathematical Society (англ.). Архівавана з першакрыніцы 13 жніўня 2013. Праверана 4 жніўня 2013.
  22. ↑ NAS Council. Архівавана з першакрыніцы 10 чэрвеня 2018. Праверана 5 чэрвеня 2018.
  23. ↑ Personal Life. Ingrid Daubechies. Архівавана з першакрыніцы 27 студзеня 2019. Праверана 11 студзеня 2022.
  24. ↑ а б Ingrid Daubechies biography. www-groups.dcs.st-and.ac.uk. Праверана 26 January 2019.
  25. ↑ Ingrid Chantal Daubechies (англ.). American Academy of Arts & Sciences. Праверана 31 August 2021.
  26. ↑ "1997 Satter Prize" (PDF). Notices of the American Mathematical Society. 44 (3): 348–349. March 1997. Праверана December 4, 2022.{{cite journal}}: Папярэджанні CS1: date і year (link)
  27. ↑ American Mathematical Society (англ.). www.ams.org. Праверана 29 March 2018.
  28. ↑ Golden Jubilee Awards for Technological Innovation. IEEE Information Theory Society. Праверана 14 July 2011.
  29. ↑ Ingrid Daubechies. Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. Архівавана з першакрыніцы 29 January 2016. Праверана 29 January 2016.
  30. ↑ Maryam Mirzakhani Prize in Mathematics. www.nasonline.org. Праверана 31 August 2021.
  31. ↑ Jackson, Allyn (May 2000). "Ingrid Daubechies Receives NAS Award in Mathematics" (PDF). Notices of the AMS. 47 (5): 571 – via American Mathematical Society.
  32. ↑ Award Winners (chronological). Eduard Rhein Foundation. Архівавана з першакрыніцы 18 July 2011. Праверана 6 February 2011.
  33. ↑ Basic Research Award 2000 – Prof. Dr. Dr.h.c. Ingrid Daubechies. Eduard Rhein Foundation. Архівавана з першакрыніцы 18 July 2011. Праверана 6 February 2011.
  34. ↑ а б Ingrid Daubechies. www.agnesscott.edu. Праверана 26 January 2019.
  35. ↑ The Emmy Noether Lectures. Association for Women in Mathematics. Архівавана з першакрыніцы 26 April 2009. Праверана 3 May 2011.
  36. ↑ Honorary Doctors (англ.). www.ntnu.edu. Праверана 30 August 2018.
  37. ↑ Ingrid Daubechies of Duke University awarded the John von Neumann Lecture Prize at ICIAM 2011 (англ.). EurekAlert (28 ліпеня 2011). Праверана 26 April 2017.
  38. ↑ IEEE Jack S. Kilby Signal Processing Medal Recipients. IEEE. Праверана 27 February 2011.
  39. ↑ "2011 Steele Prizes" (PDF). Notices of the American Mathematical Society. 58 (4): 593–596. April 2011. Праверана 29 September 2011.
  40. ↑ Benjamin Franklin Medal in Electrical Engineering. Franklin Institute (2011). Архівавана з першакрыніцы 2 August 2012. Праверана 23 December 2011.
  41. ↑ The Frederic Esser Nemmers Prize in Mathematics. Northwestern University. Праверана 27 April 2013.
  42. ↑ Gauß-Vorlesung: An der Schnittstelle zwischen Kunst und Mathematik (англ.). www.myscience.de (16 кастрычніка 2015). Праверана 29 March 2018.
  43. ↑ Max, D. T. (11 December 2017). "Jim Simons, the Numbers King". The New Yorker [англійская]. ISSN 0028-792X. Праверана 3 February 2018.
  44. ↑ Professor Ingrid Daubechies. NAE Website. Праверана 26 January 2019.
  45. ↑ Law, Emily. Notable mathematician of our time awarded CityU's William Benter Prize. City University of Hong Kong.
  46. ↑ 2018 Fudan-Zhongzhi Science Award presented to Professor Ingrid Daubechies. Duke University (25 красавіка 2018). — «The 2018 Fudan-Zhongzhi Science Award has been awarded to Ingrid Daubechies, James B. Duke Professor of Mathematics and Electrical and Computer Engineering. The award is presented for her remarkable contributions to wavelets, especially the orthogonal Daubechies wavelet and the biorthogonal CDF (Cohen-Daubechies-Feauveau) wavelet»  Праверана 25 February 2020.
  47. ↑ 2019 Class of AWM Fellows. Association for Women in Mathematics. Праверана 8 January 2019.
  48. ↑ 2018 Fudan-Zhongzhi Science Award Announcement(недаступная спасылка). Fudan Science and Engineering Forum. Архівавана з першакрыніцы 26 снежня 2018. Праверана 11 August 2019.
  49. ↑ Ingrid Daubechies: a mathematical revolution for data compression (англ.). UNESCO (13 сакавіка 2019). Праверана 18 May 2020.
  50. ↑ Epstein, Rachel. This Groundbreaking Mathematician Wants You to Pursue a Career in STEM (англ.). Marie Claire (14 сакавіка 2019). Праверана 18 May 2020.
  51. ↑ Ingrid Daubechies. German Academy of Sciences Leopoldina. Праверана 26 May 2021.
  52. ↑ Yves Meyer, Ingrid Daubechies, Terence Tao and Emmanuel Candès, Princess of Asturias Award for Technical and Scientific Research 2020. Princess of Asturias Foundation. Праверана 23 June 2020.
  53. ↑ Ingrid Daubechies(недаступная спасылка). Wolf Foundation. Архівавана з першакрыніцы 7 лютага 2023. Праверана 18 ліпеня 2023.
  54. ↑ Wolf Prize in Mathematics 2023
  55. ↑ Meyer, Yves (1993). "Review: An introduction to wavelets, by Charles K. Chui; Ten lectures on wavelets, by Ingrid Daubechies". Bull. Amer. Math. Soc. (N.S.). 28 (2): 350–360. doi:10.1090/S0273-0979-1993-00363-X.
  56. ↑ Daubechies, Ingrid (October 1988). "Orthonormal bases of compactly supported wavelets". Communications on Pure and Applied Mathematics [англійская]. 41 (7): 909–996. doi:10.1002/cpa.3160410705.
  57. ↑ а б в г Ingrid Daubechies' Publication List. services.math.duke.edu. Праверана 8 February 2020.
  58. ↑ Daubechies, Ingrid; DeVore, Ronald; Fornasier, Massimo; Güntürk, C. Si̇nan (January 2010). "Iteratively reweighted least squares minimization for sparse recovery". Communications on Pure and Applied Mathematics [англійская]. 63 (1): 1–38. arXiv:0807.0575. doi:10.1002/cpa.20303. S2CID 7726508.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

У Вікіцытатніку ёсць старонка па тэме Інгрыд Дабешы
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Інгрыд_Дабешы&oldid=4632701"