Мікенская цывілізацыя: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 11:56, 4 лістапада 2014

Міке́нская цывілізацыя, Міке́нская культура – ахейская цывілізацыя бронзавага веку (XVII - XII стст. да н. э.). Разглядаецца як частка эгейскай цывілізацыі. Назва дадзена па найменню старажытнага горада Мікены на паўвостраве Пелапанес.

Даследаванне

Старажытнагрэчаская міфалогія і эпічныя творы доўгі час з'яўляліся адзінай крыніцай гісторыі Мікенскай цывілізацыі. Міфы апавядалі пра заснаванне гарадоў, культурных першапродкаў і подзвігі герояў, у тым ліку Даная, Кадма, Пелопа, Эдыпа, Персея, Тэсея, арганаўтаў і інш. Эпічны Траянскі цыкл, найбольш вядомымі творамі якога з'яўляюцца Іліяда і Адысея Гамера, апавядаў пра вайну ахейцаў супраць малаазіяцкіх тэўкраў і спусташэнне ахейцамі Троі. У міфах і эпічных творах узгадваліся такія буйныя ахейскія цэнтры балканскай Элады, як Мікены, Тырынф, Афіны, Фівы, Аргас, Спарта і інш. Акрамя таго, у іх казалася пра ахейскія калоніі на Кіпры і ў Заходнім Міжземнамор'і.

Спробы даследчай перапрацоўкі міфаў прадпрымаліся ўжо ў перыяд элінізму. Складальнікі Параскага мармуру (III ст. да н. э.)^[1] паспрабавалі ўсталяваць адзіную храналогію міфічных падзей. Прыбыццё ў Грэцыю Даная, згодна Гамеру — першапродка ахейцаў, яны датавалі XVI ст. да н. э. Аднак сапраўдны прарыў быў зроблены вучонымі ў XVIII ст., калі І. Вінкельман^[2] увёў навуковую класіфікацыю на аснове параўнання рэштак антычнай культуры з міфалагічнымі падзеямі. У XIX ст. пачаліся археалагічныя даследаванні. Прычым, іх прыхільнікі арыентаваліся на міфалагічныя сюжэты. У 1870-ых гг. нямецкі археолаг-аматар Генрых Шліман адкрыў рэшткі Троі, у 1876 г. — старажытных Мікенаў, у 1884 г. — Тырынфа^[3]. Ужо ў XX ст. былі зроблены знаходкі ў іншых раёнах Грэцыі, а таксама на Кіпры, Сіцыліі і Ліпарскіх астравах.

Вылучэнне асобнага перыяда развіцця Мікенскай цывілізацыі мела працяглую гісторыю. Ужо даследчыкі старажытнагрэчаскіх міфаў заўважылі існаванне пэўнага перапынку ў развіцці Старажытнай Грэцыі ў канцы 2 — пачатку 1 тысячагоддзя да н. э. Карл Отфрыд Мюлер у 1825 - 1830 гг. распрацаваў тэорыю дарыйскага заваявання, якое нібы паклала канец ахейскай культуры^[4]. Раскопкі Г. Шлімана ў Мікенах садзейнічалі ўкараненню паняцця Мікенскай цывілізацыі. Яго праца, а таксама адкрыццё А. Дж. Эвансам Мінойскай цывілізацыі вымусіла даследчыкаў перанесці пачатак старажытнагрэчаскай гісторыі ў 3 тысячагоддзе да н. э.^[5], але ў той жа час увесці ва ўжытак іншае паняцце "крыта-мікенская культура", якое пазней трансфармавалася ў "эгейскую культуру". Толькі ў другой палове XX ст. больш пільнае вывучэнне знаходак на Крыце і Кікладах дазволілі вылучыць асобныя Кікладскую, Мінойскую і Мікенскую культуры. Расшыфроўка лінейнага пісьма Б, знойдзенага А. Дж. Эвансам, а таксама даследаванне пісьмовых помнікаў Старажытнага Егіпта і хетаў далі магчымасць абапірацца на пісьмовыя крыніцы непасрэдна 2 тысячагоддзя да н. э.

Гісторыя

Узнікненню мікенскай археалагічнай культуры ў балканскай Грэцыі непасрэдна папярэднічала сярэдняя эладская культура (MH), якая развівалася ў шчыльнай сувязі з культурай астравіцян-мінойцаў і, відавочна, належыла мінійцам. Іх этнічная прыналежнасць да канца не высветлена. Існуюць думкі, што мінійцы належылі да насельніцтва, якое папярэднічала індаеўрапейцам, або маглі быць індаеўрапейцамі, нават блізкімі да ахейцаў. Менавіта, з прыходам індаеўрапейскіх плямён ахейцаў на поўдзень балканскай Грэцыі, які прыкладна супадае з пачаткам эпохі новых палацаў на Крыце і датуецца прыблізна 1700 г. да н. э., даследчыкі звязваюць ўзнікненне Мікенскай цывілізацыі.

Шведскі археолаг Арнэ Фурумарк на аснове раскопак на поўдні Грэцыі дае наступную перыядызацыю^[6]:

1650 - 1600 да н. э.:
1600 - 1470 да н. э.:
1470 - 1410 да н. э.:
1410 - 1370 да н. э.:
1370 - 1315 да н. э.:
1315 - 1225 да н. э.:
1225 - 1190 да н. э.:

Грамадства

Многія важныя элементы сваёй культуры ахейцы запазычылі ў мінойцаў, у тым ліку некаторыя рэлігійныя абрады, каналізацыю, фасоны мужчынскай і жаночай вопраткі, аднак ў сваёй аснове Мікенская цывілізацыя была досіць адрознай^[7]. Дзяржаўныя ўтварэнні гэтага часу былі тэрытарыяльна дробнымі. Іх цэнтрамі з'яўляліся добра ўмацаваныя рэзідэнцыі манархаў-ванака. Эпічныя помнікі дазваляюць казаць аб дамінаванні ў грамадстве ваеннай арыстакратыі. Гэта падцвярджаецца археалагічнымі знаходкамі багатых шахтавых пахаванняў, у якіх захаваліся ваенная зброя і даспехі, прадметы з золата і іншых дарагіх металаў. Помнікі лінейнага пісьма Б захавалі выключна гаспадарчыя запісы, але і яны сведчаць пра багацці манархічных рэзідэнцый.

Арыстакратыя фарміравала вышэйшае кола грамадскай іерархіі. Ванака з'яўляліся свецкімі і рэлігійнымі кіраўнікамі. Ніжэй іх стаялі ваеначальнікі лавагета і шматлікія распарадчыкі. Большасць грамадства складалі простыя свабодныя абшчыннікі. Яны працавалі ў гаспадарцы ванака або самі на сябе. Аднак нават тыя абшчыннікі, што абслугоўвалі палац, маглі займацца сваімі справамі. У помніках лінейнага пісьма таксама ўзгадваюцца палацавыя рабы. Імі звычайна былі жанчыны і дзеці.

Свабодныя абшчыннікі сялілісь ў простых хацінах з гліны і каменю каля цытадэлі ў месцах, дзе меліся вада і ўрадлівыя глебы. Сельская гаспадарка забяспечвала збожжам, гароднінай, маслінамі, воўнай і малаком. Аліўкавы алей з'яўляўся важным у гандлі. Лішкі сельскагаспадарчай прадукцыі збіраліся ў якасці натуральнага падатку палацамі, а потым размяркоўваліся паміж воінамі і рамеснікамі. Умацаваныя цытадэлі з'яўляліся не толькі ваеннымі, але і рамеснымі цэнтрамі. У палацавых гаспадарках працавалі рамеснікі-ткачы, металургі, збройнікі, парфумеры, рэзчыкі і г. д. У Кноскім палацы мікенскага перыяду адначасова знаходзілася 900 ткачоў, 400 металургаў і збройнікаў^[8]. Рамесныя вырабы ахейцаў знаходзяць у розных раёнах Міжземнамор'я.

У помніках лінейнага пісьма ўзгадваюцца імёны такіх ахейскіх багоў, як Зеўс, Гера, Пасейдон, Артэміда, Гермес, Дыяніс^[9], што дазваляе меркаваць пра распаўсюджванне політэістычнай рэлігіі.

Літаратура

Bartoněk A. Zlaté Mykény. Praha, 1983
Spathari E. Mycenae. Hesperos. Athens, 2001
The Iliad By Homer
Блаватская Т. В. Ахейская Греция во втором тысячелетии до н.э.. - М.:Наука, 1966
Вера Смірнова, Героі Элады

Зноскі

↑ Parian Chronicle
↑ Лившиц М., ИОГАНН ИОАХИМ ВИНКЕЛЬМАН И ТРИ ЭПОХИ БУРЖУАЗНОГО МИРОВОЗЗРЕНИЯ. // Собрание сочинений в трех томах. Том II. - М.: Изобразительное искусство, 1986. С. 57 - 113
↑ Heinrich Schliemann
↑ Гл.: Müller K. O., The history and antiquities of the Doric race. - London : Printed for J. Murray, 1830
↑ Историография истории Древней Греции
↑ [The Oxford Handbook of the Bronze Age Aegean. / Ed by Eric H. Cline. - New York, 2010. P. 151 - 155]
↑ Греция — Микенская цивилизация
↑ MYCENAEAN AGE (600 - 1100 BC)
↑ Mycenaean Greece-Religion

Спасылкі

[1] Parian Chronicle

[2] Лившиц М., ИОГАНН ИОАХИМ ВИНКЕЛЬМАН И ТРИ ЭПОХИ БУРЖУАЗНОГО МИРОВОЗЗРЕНИЯ. // Собрание сочинений в трех томах. Том II. - М.: Изобразительное искусство, 1986. С. 57 - 113

[3] Heinrich Schliemann

[4] Гл.: Müller K. O., The history and antiquities of the Doric race. - London : Printed for J. Murray, 1830

[5] Историография истории Древней Греции

[6] [The Oxford Handbook of the Bronze Age Aegean. / Ed by Eric H. Cline. - New York, 2010. P. 151 - 155]

[7] Греция — Микенская цивилизация

[8] MYCENAEAN AGE (600 - 1100 BC)

[9] Mycenaean Greece-Religion

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 Вылучэнне асобнага перыяда развіцця Мікенскай цывілізацыі мела працяглую гісторыю. Ужо даследчыкі старажытнагрэчаскіх міфаў заўважылі існаванне пэўнага перапынку ў развіцці Старажытнай Грэцыі ў канцы 2 — пачатку 1 тысячагоддзя да н. э. [[Карл Отфрыд Мюлер]] у [[1825]] - [[1830]] гг. распрацаваў тэорыю [[Дарыйцы#Дарыйскае нашэсце|дарыйскага заваявання]], якое нібы паклала канец ахейскай культуры<ref>Гл.: [https://archive.org/stream/historyandantiq02mlgoog/historyandantiq02mlgoog_djvu.txt Müller K. O., The history and antiquities of the Doric race. - London : Printed for J. Murray, 1830]</ref>. Раскопкі Г. Шлімана ў Мікенах садзейнічалі ўкараненню паняцця Мікенскай цывілізацыі. Яго праца, а таксама адкрыццё [[Артур Джон Эванс|А. Дж. Эвансам]] [[Мінойская цывілізацыя|Мінойскай цывілізацыі]] вымусіла даследчыкаў перанесці пачатак старажытнагрэчаскай гісторыі ў 3 тысячагоддзе да н. э.<ref>[http://www.sno.pro1.ru/lib/kuzishchin/liberII.htm Историография истории Древней Греции]</ref>, але ў той жа час увесці ва ўжытак іншае паняцце [[Эгейская культура|"крыта-мікенская культура"]], якое пазней трансфармавалася ў "эгейскую культуру". Толькі ў другой палове XX ст. больш пільнае вывучэнне знаходак на [[Востраў Крыт|Крыце]] і [[Кіклады|Кікладах]] дазволілі вылучыць асобныя [[Кікладская культура|Кікладскую]], Мінойскую і Мікенскую культуры. Расшыфроўка [[Лінейнае пісьмо Б|лінейнага пісьма Б]], знойдзенага А. Дж. Эвансам, а таксама даследаванне пісьмовых помнікаў [[Старажытны Егіпет|Старажытнага Егіпта]] і [[хеты|хетаў]] далі магчымасць абапірацца на пісьмовыя крыніцы непасрэдна 2 тысячагоддзя да н. э.
+== Гісторыя ==
+Узнікненню мікенскай [[археалагічная культура|археалагічнай культуры]] ў [[Балканскі паўвостраў|балканскай]] [[Грэцыя|Грэцыі]] непасрэдна папярэднічала сярэдняя [[эладская культура]] (MH), якая развівалася ў шчыльнай сувязі з культурай астравіцян-[[мінойцы|мінойцаў]] і, відавочна, належыла [[мінійцы|мінійцам]]. Іх [[этнас|этнічная]] прыналежнасць да канца не высветлена. Існуюць думкі, што мінійцы належылі да насельніцтва, якое папярэднічала [[індаеўрапейцы|індаеўрапейцам]], або маглі быць індаеўрапейцамі, нават блізкімі да [[ахейцы|ахейцаў]]. Менавіта, з прыходам індаеўрапейскіх плямён ахейцаў на поўдзень балканскай Грэцыі, які прыкладна супадае з пачаткам [[Мінойская цывілізацыя#Перыядызацыя|эпохі новых палацаў]] на [[Востраў Крыт|Крыце]] і датуецца прыблізна [[1700 да н.э.|1700]] г. да н. э., даследчыкі звязваюць ўзнікненне Мікенскай цывілізацыі.
+[[Швецыя|Шведскі]] [[археалогія|археолаг]] [[Арнэ Фурумарк]] на аснове раскопак на поўдні Грэцыі дае наступную перыядызацыю<ref>[The Oxford Handbook of the Bronze Age Aegean. / Ed by Eric H. Cline. - New York, 2010. P. 151 - 155]</ref>:
+* [[1650 да н.э.|1650]] - [[1600 да н.э.|1600]] да н. э.:
+* 1600 - [[1470 да н.э.|1470]] да н. э.:
+* 1470 - [[1410 да н.э.|1410]] да н. э.:
+* 1410 - [[1370 да н.э.|1370]] да н. э.:
+* 1370 - [[1315 да н.э.|1315]] да н. э.:
+* 1315 - [[1225 да н.э.|1225]] да н. э.:
+* 1225 - [[1190 да н.э.|1190]] да н. э.:
 == Грамадства ==