Барыс Васільевіч Бокуць

Барыс Васільевіч Бокуць
Дата нараджэння	27 кастрычніка 1926(1926-10-27)
Месца нараджэння	Сакольшчына, Каменскі сельсавет, Уздзенскі раён, Менская акруга, БССР, СССР
Дата смерці	15 сакавіка 1993(1993-03-15) (66 гадоў)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Месца пахавання	Усходнія могілкі
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Род дзейнасці	фізік, палітык
Навуковая сфера	Фізіка
Месца працы	БДУ Інстытут фізікі імя Б. І. Сцяпанава НАН Беларусі Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук
Навуковае званне	прафесар
Альма-матар	фізіка-матэматычны факультэт БДУ[d]
Навуковы кіраўнік	Ф. І. Фёдараў
Вядомыя вучні	М. С. Казак А. М. Сердзюкоў
Прэміі
Узнагароды

Барыс Васільевіч Бокуць (27 кастрычніка 1926, в. Сакольшчына, Мінская вобласць — 15 сакавіка 1993) — савецкі і беларускі фізік-тэарэтык, акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1980), доктар фізіка-матэматычных навук (1973), прафесар (1975). Заслужаны дзеяч навукі БССР (1978).

Біяграфія

Бокуць нарадзіўся ў вёсцы Сакольшчына (Уздзенскі раён Мінская вобласць) у сялянскай сям’і. У гады Вялікай Айчыннай вайны актыўна ўдзельнічаў у партызанскім руху, быў членам Уздзенскай падпольнай арганізацыі. Пасля вызвалення Беларусі ў 1944 далучыўся да дзеючай арміі, удзельнічаў у баях у складзе частак 2-га Беларускага фронта, быў цяжка паранены. Пасля заканчэння вайны паступіў на фізіка-матэматычны факультэт БДУ, які скончыў у 1952. Затым быў аспірантам кафедры тэарэтычнай фізікі. У 1955 годзе абараніў дысертацыю на сушуканне навуковай ступені кандыдата фізіка-матэматычных навук. C 1955 года Бокуць працаваў у Інстытуце фізікі АН БССР. У 1972 годзе абараніў дысертацыю на сушуканне навуковай ступені доктара фізіка-матэматычных навук У 1973 ён быў запрошаны на пасаду рэктара Гомельскага ўніверсітэта, якую займаў да 1988. Вярнуўшыся ў Мінск, да 1991 працаваў галоўным навуковым супрацоўнікам лабараторыі крышталяоптыкі Інстытута фізікі АН Беларусі. У 1991—93 Бокуць з’яўляўся саветнікам пры дырэкцыі інстытута. У 1975—80 ён абіраўся дэпутатам Вярхоўнага Савета БССР.

Навуковая дзейнасць

Асноўныя працы Бокуця прысвечаны пытанням электрадынамікі і крышталяоптыкі. Ім былі распрацаваны метады карэктнага рашэння межавых задач пры разглядзе гіратропных крышталёў натуральнага паходжання, а таксама спосабы вызначэння параметраў аптычнай актыўнасці крышталёў па характарыстыках палярызацыі святла, якое прайшло праз іх або была адлюстравана. Шэраг прац прысвечаны вывучэнню нелінейных уласцівасцей крышталёў. У прыватнасці, Бокуць вывучыў працэсы генерацыі гармонік (падвоеных, сумарных, рознасных частот) і вызначыў асаблівасці гэтага эфекту ў залежнасці ад аптычных уласцівасцей нелінейнага крышталя і параметраў падаючага выпраменьвання. Ім былі высветлены асноўныя характарыстыкі эфекту нелінейнай аптычнай актыўнасці і з’явы пандэраматорнага дзеянні магутнага святла на нелінейныя крышталі. У 1984 гэта дзейнасць была адзначана Дзяржаўнай прэміяй СССР.

Узнагароды

• Медаль «За адвагу» (1944)
• Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга (1976, 1986)
• Дзяржаўная прэмія СССР (1984)
• Ордэн Айчыннай вайны I ступені (1985)
• Медаль Францыска Скарыны (1991)

Працы

Б. В. Бокуць — аўтар каля 200 навуковых прац, у тым ліку 3 манаграфій, 20 вынаходстваў.

Манаграфіі

• Б. В. Бокуть, Н. С. Казак, А. Н. Сердюков. Нелинейная оптическая активность. — Минск: Ин-т физики Акад.наук БССР, 1971. — 45 с. 50 экз.
• Б. В. Бокуть, А. Н. Сердюков. Основы теоретической кристаллооптики. — Гомель: Изд-во Гомельского ун-та, 1977.
• А. Ф. Константинова, Б. Н. Гречушников, Б. В. Бокуть, Е. Г. Валяшко. Оптические свойства кристаллов. — Минск: Наука и техника, 1995

Артыкулы

• Б. В. Бокуть, Н. С. Казак, А. Г. Мащенко, В. А. Мостовников, А. Н. Рубинов. Генерация мощного излучения с перестройкой спектра в области 280—385 нм.(недаступная спасылка) // Письма в ЖЭТФ, 1972, Т. 15, № 1.

Памяць

• У 2011 годзе ў Гомельскім універсітэце праведзена III Міжнародная навуковая канферэнцыя «Праблемы ўзаемадзеяння выпраменьвання з рэчывам», прысвечаная 85-годдзю з дня нараджэння Б. В. Бокуця.

Літаратура

• Бо́куць Барыс Васілевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — С. 208. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).
• Ю. А. Храмов. Физики: Биографический справочник. — 2-е изд. — М.: Наука, 1983. — С. 38. (руск.)
• Военные судьбы: Сотрудники АН Беларуси — участники Великой Отечественной войны. — Минск: Навука і тэхніка, 1995.
• Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 120. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Бокуть Борис васильевич // Изобретатель, № 7 (187) 2015. — С. 35. (руск.)

Спасылкі

• Барыс Васільевіч Бокуць у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)

• Ученые Беларуси Борис Васильевич Бокуть (К 85-летию со дня рождения)/ Известия Национальной академии наук Беларуси. Серия физико-математических наук № 4, 2011. С. 123—124.