Мікалай Станіслававіч Казак

Мікалай Станіслававіч Казак
Дата нараджэння	29 кастрычніка 1945(1945-10-29) (79 гадоў)
Месца нараджэння	Дзешчанка, Азерскі сельсавет, Уздзенскі раён, Мінская вобласць, Беларуская ССР, СССР
Грамадзянства	Беларусь
Род дзейнасці	фізік, палітык
Навуковая сфера	фізіка
Месца працы	Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт Інстытут фізікі імя Б. І. Сцяпанава НАН Беларусі Дзяржаўнае навукова-вытворчае аб'яднанне «Оптыка, оптаэлектроніка і лазерная тэхніка»
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук (1993)
Навуковае званне	акадэмік НАН Беларусі (2003)
Альма-матар	фізічны факультэт БДУ (1966)
Навуковы кіраўнік	Фёдар Іванавіч Фёдараў і Барыс Васільевіч Бокуць
Член у	Рэспубліканская тэрміналагiчная камiсiя пры НАН Беларусi
Прэміі	Прэмія Ленінскага камсамола Беларусі (1978)
Узнагароды	Залаты медаль НАН Беларусі «За вялікі ўклад у развіццё навукі» (2015)

Мікала́й Станісла́вавіч Каза́к (нар. 29 кастрычніка 1945; в. Дзешчанка, Уздзенскі раён) — савецкі і беларускі фізік, акадэмік НАН Беларусі (2003; член-карэспандэнт з 2000). Доктар фізіка-матэматычных навук (1993). Заслужаны дзеяч навукі Рэспублікі Беларусь (2020).

Дэпутат Палаты Прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь 4-га склікання (Мінская-Каліноўская выбарчая акруга № 108). Намеснік старшыні Пастаяннай камісіі Палаты Прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па адукацыі, культуры, навуцы і навукова-тэхнічным прагрэсе (намеснік кіраўніка працоўнай групы).

Член Рэспубліканскай тэрміналагічнай камісіі пры НАН Беларусі.

Біяграфія

Скончыў Белдзяржуніверсітэт (1966). У 1966—1976 — старшы інжынер, старшы інжынер-канструктар, малодшы навуковы супрацоўнік Інстытута фізікі АН БССР, у 1976—1977 — загадчык кафедры Гомельскага дзяржаўнага ўніверсітэта, у 1977—1988 — малодшы навуковы супрацоўнік, старшы навуковы супрацоўнік, вучоны сакратар, з 1988 — намеснік дырэктара па навуковай рабоце, у 1998—2004 — дырэктар Інстытута фізікі імя Б. І. Сцяпанава НАН Беларусі. Адначасова ў 2002—2004 — акадэмік-сакратар Аддзялення фізікі, матэматыкі і інфарматыкі НАН Беларусі. У 2004—2008 — галоўны вучоны сакратар НАН Беларусі, загадчык Міжнароднай навуковай лабараторыі аптычнай дыягностыкі Фраўнгофера-Сцяпанава. У 2008—2012 — дэпутат Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь, Намеснік старшыні Пастаяннай камісіі Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь па адукацыі, культуры, навуцы і навукова-тэхнічным прагрэсе. З 2012 — загадчык лабараторыі, з 2014 па 2018 — в.а. дырэктара Інстытута фізікі імя Б. І. Сцяпанава НАН Беларусі, ў 2019—2023 — генеральны дырэктар ДНВА «Оптыка, оптаэлектроніка і лазерная тэхніка». У 2002—2014 — член Прэзідыума НАН Беларусі.

Навуковая дзейнасць

Навуковыя працы па крышталяоптыцы, крышталяакустыцы і нелінейнай оптыцы. Выканаў даследаванні нелінейнага пераўтварэння выпраменьвання лазераў у розных крышталях і геаметрыях эксперыменту з улікам рэальных параметраў лазернага выпраменьвання. Стварыў шэраг высокаэфектыўных нелінейна-аптычных пераўтваральнікаў частаты і іншых параметраў выпраменьвання лазераў розных тыпаў. Атрымаў магутнае плаўна перабудоўваемае ультрафіялетавае выпраменьванне пераўтварэннем частоты лазераў на фарбавальніках, прадказаў нелінейна-аптычны эфект генерацыі пераменнага электрычнага поля. Рэалізаваў метад «нелінейнага люстэрка» для кіравання спектральнымі, часовымі і прасторавымі параметрамі выпраменьвання складаных лазерных сістэм. Распрацаваў нелінейна-аптычныя метады вымярэння параметраў лазернага выпраменьвання і рэчывы ў ультрафіялетавым і інфрачырвоным дыяпазонах, метад пасіўнай абсарбцыйнай спектраскапіі, схемы інфрачырвоных спектрометраў з высокай спектральнай яркасцю на аснове ўнутрырэзанатарнай ап-канверсіі, спосабы кіравання ультрагукавымі пучкамі. Вывучыў распаўсюджванне светлавых і ультрагукавых хваль паблізу асаблівых напрамкаў у крышталі і стварыў спосабы кіравання прасторавымі параметрамі гэтых пучкоў. Даследаваў розныя рэжымы нелінейна-аптычнага пераўтварэння частаты беселевых светлавых пучкоў. Паказаў магчымасць нараджэння і анігіляцыі аптычных віхур пры нелінейна-частотным пераўтварэнні гэтых пучкоў. Рэалізаваў метад фарміравання беселевых пучкоў вышэйшых парадкаў і пучкоў з дыслакацыяй хвалевага фронту з выкарыстаннем двухвосевых крышталяў.

Аўтар больш за 520 навуковых прац, у тым ліку 78 аўтарскіх пасведчанняў і патэнтаў.

Асноўныя працы

• Генерация мощного излучения с перестройкой спектра в области 280—385 нм // Письма в ред. ЖЭТФ. 1972. Т.15, вып. 1 (в соавт.).
• Внутрирезонансная лазерная спектроскопия с применением нелинейного преобразования частоты // Квантовая электроника. 1988. Т.15, № 9 (в соавт.).
• Воздействие электрического поля на фокусировку света в окрестности оптических кристаллов // Оптика и спектроскопия. 1997. Т.83, № 3 (в соавт.).
• Преобразование частоты бесселевых световых пучков нелинейными кристаллами // Квантовая электроника. 2000. Т.30, № 9.
• Spin-to-orbital angular momentum conversion for Bessel beams propagating alonfg the optical axes of homogenous unaxial and biaxial crystals // J. Optics. 2013. Vol. 15. № 4 (в соавт.).

Узнагароды і прэміі

• 1978 — Прэмія Ленінскага камсамола БССР
• 2000 — Дзяржаўная прэмія Рэспублікі Беларусь у галіне навукі і тэхнікі (у сааўтарстве) — за цыкл прац «Даследаванне нелінейна-аптычных з’яў і стварэнне на гэтай аснове новых высокаэфектыўных крыніц лазернага выпраменьвання».
• 2002 — Ордэн Францыска Скарыны
• 2012 — Ордэн Пашаны
• 2015 — Залаты медаль НАН Беларусі «За вялікі ўклад у развіццё навукі»
• 2023 — Сярэбраны медаль НАН Беларусі «За дасягненні ў навуцы»
• 2023 — поўны кавалер медалёў Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі

Літаратура

• Казак Мікалай Станіслававіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 411. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
• Национальная академия наук Беларуси: персональный состав, 1928—2018. — Минск: Беларуская навука, 2018. — 614 с. ISBN 978-985-08-2360-1. — С. 121—123.

Спасылкі

• Старонка дэпутата
• Мікалай Станіслававіч Казак: Даведка на сайце НАН Беларусі
• Мікалай Станіслававіч Казак у базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)