Аляксандр Восіпавіч Сташэўскі

Аляксандр Восіпавіч Сташэўскі
Аляксандр Восіпавіч Сташэўскі
	; Алесь Сташэўскі, 1927 г.
Дырэктар Гомельскага педагагічнага інстытута
	1931 — 27 красавіка 1937
Папярэднік	Іван Ермакоў
Пераемнік	Андрэй Эльман
	1 верасня 1928 — 1931
Кіраўнік урада	Мікалай Галадзед
Папярэднік	Майсей Сягаль
Пераемнік	Максім Ляўкоў
	верасень 1928 — 1931
Кіраўнік урада	Мікалай Галадзед
Папярэднік	Майсей Сягаль
Пераемнік	Максім Ляўкоў
	1926 — 1 верасня 1928
Кіраўнік урада	Язэп Адамовіч; Мікалай Галадзед
Папярэднік	Аляксандр Хацкевіч
Пераемнік	Раман Піляр
	1924 — 1926
Кіраўнік урада	Язэп Адамовіч
Папярэднік	пасада заснаваная
Пераемнік	Фадзей Браўковіч
	1923 — 28 сакавіка 1924
Кіраўнік урада	Аляксандр Чарвякоў; Язэп Адамовіч
Папярэднік	Пракоп Малаковіч
Пераемнік	Якаў Валяноўскі
	1921 — верасень 1923
Кіраўнік урада	Аляксандр Чарвякоў
Папярэднік	Іван Клішэўскі
Пераемнік	Дзмітрый Чарнушэвіч
Нараджэнне	12 (24) сакавіка 1889; Думічы, Цялядавіцкая воласць[d], Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя;
Смерць	11 снежня 1938 (49 гадоў)
Партыя	Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў; Камуністычная партыя Беларусі;
Член у	Беларуская камуністычная арганізацыя;
Адукацыя	Нясвіжская настаўніцкая семінарыя; БДПУ;
Месца працы	НКУС БССР; Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР; Міністэрства юстыцыі БССР; Гомельскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Францыска Скарыны; рабочы факультэт БДУ[d];
Бітвы	Першая сусветная вайна; Грамадзянская вайна ў Расіі;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Алякса́ндр (Але́сь) Во́сіпавіч Сташэ́ўскі (Сташэўскі-Стасевіч; 12 (24) сакавіка 1889, в. Думічы, цяпер Мінская вобласць, Беларусь — 11 снежня 1938) — палітычны дзеяч і дзяржаўны дзеяч БССР.

Біяграфія

Скончыў Капыльскае народнае вучылішча, у 1911 годзе Нясвіжскую настаўніцкую семінарыю. У 1911—1914 гадах выкладаў у Рэчыцкім пачатковым прыходскім вучылішчы. У Першую сусветную вайну ў расійскай арміі на Паўднёва-Заходнім фронце, падпаручнік.

Пасля дэмабілізацыі з пачатку 1918 года — у Яраслаўлі, удзельнік беларускага нацыянальнага руху, член арганізацыі «Маладая Беларусь», створанага на базе Мінскага настаўніцкага інстытута. «Маладая Беларусь» вяла культурна-асветніцкую работу сярод беларускіх бежанцаў. З кастрычніка 1918 года — у Мінску, член Беларускай партыі сацыялістаў-рэвалюцыянераў. Вучыцца ў Мінскім беларускім педагагічным інстытуце, які заканчвае ў 1920 годзе. У 1919 годзе — сакратар прэзідыума педагагічнай рады МБПІ, настаўнік 9-й Мінскай беларускай школы 1-й ступені. Адзін з ініцыятараў стварэння ў студзені 1920 года Беларускай камуністычнай арганізацыі (БКА), сябра яе ЦК, уваходзіў у 1-ю Мінскую канспіратыўную «пяцёрку» БКА па арганізацыі антыпольскага падполля і партызанскага руху.

Пасля прыходу бальшавікоў у Менск у ліпені 1920 года быў мабілізаваны ў Чырвоную армію, камандаваў узводам, ротай. З лістапада 1921 года сакратар ЦВК і СНК БССР, з ліпеня 1924 года — старшыня Полацкага акруговага выканкама. Садзейнічаў правядзенню беларусізацыі на далучаных да БССР усходніх беларускіх тэрыторый. З лютага 1926 года — народны камісар унутраных спраў БССР, з верасня 1928 года — народны камісар юстыцыі і пракурор БССР. Член ЦВК БССР (1921—1931) і яго Прэзідыума (1921—1924, 1927—1931). Член Рэвізійнай камісіі КП(б)Б у 1924—1925, ЦКК КП(б)Б у 1929—1931 гадах.

У канцы 1930 года быў неабгрунтавана абвінавачаны як удзельнік «антыпартыйнай» групы Ігнатоўскага—Жылуновіча, зняты з пасады і прызначаны старшынёй Бабруйскага райвыканкама. 18 лютага 1931 года выведзены са складу ЦКК КП(б)Б. З восені 1931 года загадчык рабфака Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, потым дырэктар Гомельскага сельскагаспадарчага педагагічнага інстытута.

Арыштаваны 27 красавіка 1937 года ў Гомелі па адрасе: вул. Сялянская, 26^[1]. Абвінавачваўся ў «антысавецкай дзейнасці». 29 кастрычніка 1937 года «тройкай» НКУС быў асуджаны да вышэйшай меры пакарання. Расстраляны. Рэабілітаваны ў 1957 годзе.

Сям’я

Быў жанаты, меў дзвюх дачок. Жонка — Тацяна Іванаўна, была асуджаная да 10 гадоў як член сям’і здрадніка Радзімы, адбывала пакаранне ў Акмалінскім лагеры жонак здраднікаў Радзімы^[2]. Старэйшая дачка Ірына патрапіла ў дзіцячы прыёмнік, малодшая Мая (1927) узятая на выхаванне цёткай^[2], пазней удзельнічала ў абароне народнага мемарыяла Курапаты^[1].

Зноскі

↑ ^а ^б Мая Сташэўская: я мару паставіць бацьку крыж у Курапатах (нявызн.). novychas.by (30 снежня 2014). Праверана 22-9-2019.
↑ ^а ^б Николай Король. Папки из шкафа заговорили… (руск.). sb.by (24 красавіка 2013). Праверана 22-9-2019.

Літаратура

Ляхоўскі У. В. Сташэ́ўскі Аляксандр Восіпавіч (Сташэўскі-Стасевіч) // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 183. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
Уладзімір Ляхоўскі, Яўгенія Фалей. Сташэ́ўскі Аляксандр Восіпавіч (Сташэўскі-Стасевіч) // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 424. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.

Спасылкі

Николай Король. Папки из шкафа заговорили… (руск.) // «СБ. Беларусь сегодня»
Деятели белорусского национального возрождения и государственного строительства в 1918-1920-х годах // Архивы Беларуси (руск.)
Прокуроры БССР, Республики Беларусь (руск.) // Генеральная пракуратура Рэспублікі Беларусь
Сташэўскі Аляксандр Восіпавіч(недаступная спасылка) // Вярхоўны Суд Рэспублікі Беларусь

[čas-1] а ^б Мая Сташэўская: я мару паставіць бацьку крыж у Курапатах (нявызн.). novychas.by (30 снежня 2014). Праверана 22-9-2019.

[sb-2] а ^б Николай Король. Папки из шкафа заговорили… (руск.). sb.by (24 красавіка 2013). Праверана 22-9-2019.

[1]

[2]