Ваеннае супрацоўніцтва Беларусі і Расіі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Асноўныя артыкулы: Беларуска-расійскія адносіны і Міжнароднае ваеннае супрацоўніцтва Рэспублікі Беларусь
Міністр абароны Расіі Сяргей Шайгу і міністр абароны Беларусі Андрэй Раўкоў, 2015 год.

Ваеннае супрацоўніцтва Беларусі і Расіі — дзейнасць у вобласці двухбаковых адносін Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі, звязаная з удзелам двух дзяржаў і іх узброеных сіл у сумеснай вайсковай дзейнасці, накіраванай на дасягненне агульных ваенна-палітычных мэтаў[1]. Адной са складовых частак тут з’яўляецца ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва, якое мае на ўвазе гандаль прадукцыяй ваеннага прызначэння, а таксама яе распрацоўку і вытворчасць[2].

Органы[правіць | правіць зыходнік]

Пытаннямі ваеннага супрацоўніцтва з іншымі дзяржавамі ў Мінабароны Расіі займаецца Галоўнае ўпраўленне міжнароднага ваеннага супрацоўніцтва. У ваенным ведамстве Беларусі гэтыя функцыі выконвае Дэпартамент міжнароднага ваеннага супрацоўніцтва.

Агульная характарыстыка[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Рэгіянальная групоўка войск Беларусі і Расіі
Сустрэча Аляксандра Лукашэнкі з міністрам абароны Расіі Сяргеем Шайгу, 2022 год.

20 ліпеня 1992 года прэм’ер-міністр Беларусі В. Кебіч падпісаў з прэм’ер-міністрам Расіі Я. Гайдарам шэраг ваенных дамоў, згодна з умовамі якіх вярталася цеснае ваеннае супрацоўніцтва, якое на думку старшыні Вярхоўнага Савета С. Шушкевіча моцна абмяжоўвала суверэнітэт Беларусі[3].

Узаемадзеянне дзвюх дзяржаў будавалася на ўзаемных намаганнях бакоў па падтрыманні неабходнага ваеннага патэнцыялу дзвюх дзяржаў, арганізацыі і ажыццяўлення сумесных мер па прадухіленні ваеннай пагрозы і адбіцці магчымай агрэсіі на агульнай абароннай прасторы. Краіны сыходзяцца ў неабходнасці далейшага развіцця і ўдасканалення рэгіянальнай групоўкі войск (РГВ), якая функцыянуе з 2000 года. За гэты час праведзена серыя вучэнняў і трэніровак, падчас якіх вырашаны задачы аператыўнай сумяшчальнасці беларускага і расійскага элементаў РГВ, вызначаны аптымальны баявы склад групоўкі, створаны ўсе неабходныя сістэмы[4].

Важным крокам па ўмацаванні абароннага патэнцыялу Саюзнай дзяржавы з’яўляецца далейшае развіццё адзінай рэгіянальнай сістэмы СПА. Штогод праводзяцца тактычныя вучэнні падраздзяленняў ВПС і войск СПА Беларусі з баявой стральбой на расійскіх палігонах[4].

2 сакавіка 2021 года міністэрства абароны дзвюх краін падпісалі праграму стратэгічнага партнёрства на пяць гадоў[5]. У той жа дзень Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка прапанаваў размясціць расійскія самалёты на беларускіх базах[6]. 5 сакавіка міністры абароны Расіі і Беларусі Сяргей Шайгу і Віктар Хрэнін дамовіліся аб стварэнні трох цэнтраў сумеснай падрыхтоўкі вайскоўцаў[7].

10 кастрычніка 2022 года Аляксандр Лукашэнка абвясціў аб стварэнні рэгіянальнай групоўкі войск (РГВ) на аснове беларускіх узброеных сіл. Прычынай таму, паводле яго, стала абвастрэнне сітуацыі на заходніх межах Саюзнай дзяржавы. Агульны ўдзел расійскіх узброеных сіл у РГВ склалі дзевяць тысяч вайскоўцаў, каля 170 танкаў, 200 баявых браніраваных машын і да 100 гармат і мінамётаў. 17 кастрычніка міністр абароны Беларусі Віктар Хрэнін паведаміў, што рэгіянальная групоўка войск прыступіла да выканання задач па ўзброенай абароне[8][9].

Ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва[правіць | правіць зыходнік]

Падрабязней гл. таксама: Міжнароднае ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва Беларусі

Дагаворная база[правіць | правіць зыходнік]

Ваенна-тэхнічнае супрацоўніцтва дзвюх дзяржаў ажыццяўляецца ў адпаведнасці з дзеючымі міжурадавымі пагадненнямі. Усяго было заключана больш за 40 дагавораў, сярод якіх[10]:

  • Пагадненне аб ваенна-тэхнічным супрацоўніцтве (29 кастрычніка 1993);
  • Пагадненне аб вытворчай і навукова-тэхнічнай кааперацыі прадпрыемстваў абаронных галін прамысловасці (20 мая 1994);
  • Пагадненне аб адзіным парадку экспартнага кантролю (13 красавіка 1999)
  • Пагадненне аб парадку ўзаемадзеяння пры ажыццяўленні экспарту прадукцыі ваеннага прызначэння ў трэція краіны (6 ліпеня 2000);
  • Пагадненне аб узаемнай ахове правоў на вынікі інтэлектуальнай дзейнасці, якія выкарыстоўваюцца і атрыманыя ў ходзе двухбаковага ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва (21 красавіка 2004);
  • Дагавар аб развіцці ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва (10 снежня 2009);
  • Пагадненне аб рэалізацыі Праграмы ваенна-тэхнічнага супрацоўніцтва да 2020 года (25 снежня 2013).

Беларускія пастаўкі[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Экспарт ваеннай прадукцыі Беларусі
Комплекс «Тополь» на беларускім шасі МЗКЦ-79221.

У 2018 годзе тавараабарот дзвюх краін у ваеннай сферы склаў 600 мільёнаў долараў, а экспарт з краіны перавысіў расійскі імпарт[11]. Штогод з Беларусі ў Расію пастаўляецца ваеннай прадукцыі на 200—300 мільёнаў[12].

Па даных Дзяржкамваенпрама Рэспублікі Беларусь, 99 беларускіх прадпрыемстваў пастаўляюць 1880 найменняў камплектуючых і элементаў узбраенняў для 255 прадпрыемстваў абаронна-прамысловага комплексу Расіі, а доля паставак з Беларусі складае каля 15[13].

Асабліва важнае значэнне маюць пастаўкі шматвосевых спецыяльных колавых шасі, якія выпускаюцца ААТ «Мінскі завод колавых цягачоў» (МЗКЦ). На Расію прыпадае блізу паловы ўсяго экспарту МЗКЦ, а камплектуючыя для вытворчасці тэхнікі паступаюць на гэты завод з 280 расійскіх прадпрыемстваў[13].

Так, напрыклад, на спецыяльных колавых шасі вялікай грузападымальнасці МЗКЦ-79221 размяшчаюцца мабільныя пускавыя ўстаноўкі міжкантынентальных балістычных ракет (МБР) расійскіх рухомых грунтавых ракетных комплексаў (РГРК) «Топаль-М» і «Ярс» На мінскіх шасі таксама размяшчаюцца баявыя сродкі аператыўна-тактычных ракетных комплексаў (АТРК) «Іскандэр», берагавых ракетных комплексаў (БРК) «Бастыён» і «Бал», рэактыўных сістэм залпавага агню (РСЗА) «Ураган-1М», самаходныя пускавыя ўстаноўкі і мабільныя РЛС зенітнай ракетнай сістэмы (ЗРС) С-400 «Трыумф», машыны інжынернага забеспячэння і маскіроўкі інжынерных частак ракетных войскаў стратэгічнага прызначэння (РВСП), цяжкія механізаваныя масты ТММ-6, першы дасведчаны ўзор ЗРС С-500 «Праметэй» (шасі сямейства МЗКЦ-7930), пускавыя ўстаноўкі і РЛС выяўлення ЗРС С-300П, пускавыя ўстаноўкі РСЗА «Смерч», берагавыя самаходныя артылерыйскія комплексы «Бераг», машыны забеспячэння баявога дзяжурства (МЗБД) ракетных войск стратэгічнага прызначэння (РВСП) (шасі МЗКЦ-543М) і інш. Гусенічныя шасі МЗКЦ выкарыстоўваюцца ў расійскіх зенітных ракетна-гарматных комплексах (ЗПРК) «Тунгуска» (шасі ГМ-352 і ГМ-352М), самаходных зенітных ракетных комплексах (ЗРК) «Тор» ГМ-355)[13].

Расійскія пастаўкі[правіць | правіць зыходнік]

Расійскі ЗРК «Тор», 1146-ы гвардзейскі зенітна-ракетны полк, Астравец.

Расійская Федэрацыя з’яўляецца асноўным пастаўшчыком зброі і ваеннай тэхнікі для беларускай арміі. Сярод паставак знішчальнікі Су-30СМ, навучальныя самалёты Як-130, верталёты Мі-8МТВ-5, сістэмы СПА «Тор» і «Праціўнік-ГЕ», танкі Т-72Б3, бронетранспарцёры БТР-80А снайперскія вінтоўкі МЦ-116М і многія іншыя віды ўзбраення, распрацаваныя ў СССР і сучаснай Расіі.

940 расійскіх прадпрыемстваў у рамках вытворчай кааперацыі пастаўляюць 67 прадпрыемствам ВПК Беларусі каля 4000 найменняў прадукцыі[13].

Па даных ваеннага аналітыка Аляксандра Алесіна, на 2017 год больш за 98% узбраенні ў беларускай арміі — савецкага і расійскага паходжання, і аўтарскі нагляд за яе эксплуатацыяй ажыццяўляюць расійскія распрацоўшчыкі — правапераемнікі савецкіх. І хоць практычна ўвесь бягучы рамонт, сэрвіс і многія віды мадэрнізацыі для УС Беларусі і для трэціх краін выконваюць мясцовыя прадпрыемствы, яны павінны атрымліваць дазволы распрацоўшчыкаў з Расіі[14].

Пастаўкі ўзбраенняў вядуцца на падставе пагаднення «Аб узаемных пастаўках прадукцыі ваеннага, падвойнага і грамадзянскага прызначэння ва ўмовах пагрозы агрэсіі або вайны», падпісаным у снежні 2009[15].

У верасні 2021 года Мінск узгадніў з Масквой пералік расійскага ўзбраення, якое Беларусь закупіць у Расіі да 2025 года, больш чым на $1 млрд. Па словах беларускага прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі, гаворка вялася пра дзясяткі самалётаў і верталётаў, ЗРК «Тор-М2», а таксама пра пастаўкі сістэм СПА С-400[16].

Кааперацыі[правіць | правіць зыходнік]

Расійскі ВПК супрацоўнічае са 120-ю беларускімі заводамі і канструктарскімі бюро па 1600 відах ваенна-тэхнічнай прадукцыі. Супрацоўніцтва менавіта ў ваеннай сферы лічыцца найбольш паспяховым напрамкам узаемадзеяння дзвюх краін[15].

Вялася работа па стварэнні сумесных расійска-беларускіх тэхнічных сэрвісных цэнтраў па аднаўленчым рамонце сродкаў зенітнага ракетнага комплексу «Тор», па абслугоўванні і рамонце радыёэлектроннага ўзбраення расійскага і савецкага вытворчасці, а таксама мабільнага цэнтра па рамонце расійскай бранятанкавай тэхнікі[13].

Расія і Беларусь праводзяць сумесныя работы па мадэрнізацыі ўзбраенняў і ваеннай тэхнікі. Найбольш яскравым прыкладам у гэтай сферы з’яўляецца Міждзяржаўная фінансава-прамысловая група (МФПГ) «Абарончыя сістэмы», створаная ў 2000 г., у якую ўвайшлі 5 беларускіх і 12 расійскіх прадпрыемстваў[13].

Падрухтоўка і навучанне[правіць | правіць зыходнік]

Ваенная адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

З 2006 года ажыццяўляецца навучанне беларускіх вайскоўцаў у ВНУ Міністэрства абароны Расійскай Федэрацыі ў рамках рэалізацыі пагаднення аб падрыхтоўцы ваенных кадраў для дзяржаў-членаў АДКБ. На 2021 год у расійскіх ваенна-навучальных установах (філіялах ваенна-навучальных устаноў) навучалася звыш за 400 беларускіх вайскоўцаў. Акрамя таго, у ВНУ МА РФ праводзяцца кароткатэрміновыя курсы павышэння кваліфікацыі па праграмах дадатковага прафесійнага адукацыі вайскоўцаў з Беларусі[17].

Сумесныя вучэнні[правіць | правіць зыходнік]

Пачынаючы з 2009 года праводзяцца сумесныя ваенныя вучэнні «Захад». Акрамя гэтага, арганізаваны ўдзел у конкурсах «Армейскіх міжнародных гульняў», аператыўна-тактычных вучэннях «Славянскае братэрства» і стратэгічных камандна-штабых вучэннях «Каўказ»[18].

Беларускія інструктары[правіць | правіць зыходнік]

Гл. таксама: Ваенныя спецыялісты Беларусі

У сакавіку 2023 года Мінабароны РБ апублікавала кадры з падрыхтоўкі беларускімі інструктарамі расійскіх вайскоўцаў. Ваеннаслужачыя РФ удасканальвалі сваю стральбу з аўтаматаў, практыкаваліся ў кіраванні бранятэхнікі, вывучалі тактычную медыцыну, прайшлі інжынерную падрыхтоўку і псіхалагічную паласу перашкод. Еўрарадыё паведаміла, што навучанне нібыта праводзілася для далейшага ўдзелу ў баявых дзеяннях ва Украіне[19].

У красавіку начальнік Галоўнага ўпраўлення баявой падрыхтоўкі генерал-маёр Аляксандр Бас заявіў БЕЛТА, што каля 500 беларускіх інструктараў рыхтуюць ваенных рэгіянальнай групоўкі войск. Як ён адзначыў, навучанне праводзіцца на падставе аналізу формаў і спосабаў прымянення войск падчас канфлікту ва Украіне[20].

Для падрыхтоўкі байцоў, у тым ліку мабілізаваных, былі створаны намётавыя лагеры на палігонах «Лепельскі» пад Лепелем, «Рэпішча» пад Асіповічамі і «Абуз-Лясноўскі» пад Баранавічамі. Навучанне праводзілася з кастрычніка 2022 года па 3 ліпеня 2023 года, пасля чаго аб’екты згарнулі. Усяго ў Беларусі прайшло падрыхтоўку да некалькі тысяч мабілізаваных[21].

Расійскія вайсковыя аб’екты[правіць | правіць зыходнік]

У Беларусі размешчаны два ваенных аб’екты расійскіх УС:

  • РЛС Волга (Баранавічы) — уваходзіць у склад сістэмы папярэджання аб ракетным нападзе. Пастаўлена на баявое дзяжурства 1 кастрычніка 2003 года. Станцыя дэцыметровага дыяпазону дазваляе адсочваць пускі МБР на паўночна-заходнім ракетанебяспечным кірунку. Згодна з пагадненнямі, падпісаным 6 студзеня 1995 года, уся нерухомая маёмасць і займаны «Волгай» і яе інфраструктурай зямельны ўчастак перададзены расійскаму боку.
  • 43-й вузел сувязі ВМФ (Вілейка) — забяспечвае сувязь на частотах звышдоўгіх хваляў Галоўнага штаба ВМФ Расіі з атамнымі падводнымі лодкамі, якія нясуць баявое дзяжурства ў раёнах Атлантычнага, Індыйскага і часткова Ціхага акіянаў.

25 мая 2023 года міністры абароны Расіі і Беларусі падпісалі пагадненне аб размяшчэнні тактычнай ядзернай зброі на беларускай тэрыторыі[22]. Станам на 1 жніўня разгортванне большасці боегаловак завершана[23][24].

Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ В. С. Григорьев, Е. Е. Кондаков. ВОЕ́ННОЕ СОТРУ́ДНИЧЕСТВО Архівавана 2 чэрвеня 2021. // Большая российская энциклопедия
  2. ↑ Федеральный закон от 19.07.1998 N 114-ФЗ (ред. от 04.12.2007) «О военно-техническом сотрудничестве Российской Федерации с иностранными государствами» (принят Государственной Думой Федерального Собрания Российской Федерации 03.07.1998)
  3. ↑ Латышонак, А., Мірановіч, Я. Гісторыя Беларусі ад сярэдзіны XVIII ст. да пачатку XXI ст.: [пераклад] / Алег Латышонак, Яўген Мірановіч; [навуковы рэдактар А. Пашкевіч]. — Вільня: Інстытут беларусістыкі; Беласток: Беларускае гістарычнае таварыства, 2010. — 368 с.: іл., партр., факсім. — С. 304. — ISBN 978-83-60456-07-1.
  4. ↑ а б Военное сотрудничество Российской Федерации и Республики Беларусь (сайт российского посольства в Беларуси)
  5. ↑ Министерства обороны Белоруссии и России подписали программу стратегического партнерства (руск.). Коммерсантъ (2 сакавіка 2021). Праверана 2 сакавіка 2021.
  6. ↑ Лукашенко предложил разместить российские самолеты в Белоруссии (руск.). Коммерсантъ (2 сакавіка 2021). Праверана 2 сакавіка 2021.
  7. ↑ Россия и Белоруссия договорились о создании центров тренировки военных (руск.). Коммерсантъ (5 сакавіка 2021). Праверана 5 сакавіка 2021.
  8. ↑ Лукашенко объявил о создании совместной с Россией группировки войск. Киеву грозит новое наступление со стороны Беларуси? (руск.). Meduza. Праверана 19 кастрычніка 2022.
  9. ↑ Региональная группировка войск начала выполнять задачи по защите Союзного государства. TACC. Праверана 19 кастрычніка 2022.
  10. ↑ Военно-техническое сотрудничество России и Белоруссии // Новый Оборонный Заказ. Стратегии : часопіс. — 2020. — Т. 6. — С. 16—17.
  11. ↑ Белорусский экспорт вооружений растет: главный покупатель — Россия Архівавана 25 верасня 2021. (14 марта 2019)
  12. ↑ Беларусь ежегодно поставляет в Россию военную продукцию на $200-300 млн // Sputnik Belarus, 23 июня 2021
  13. ↑ а б в г д е Юрий Зверев. Военно-техническое сотрудничество России и Беларуси: перспективы и риски // Евразия Эксперт, 1 ноября 2017
  14. ↑ Сотрудничество Беларуси и России в сфере ВПК: партнеры или конкуренты?
  15. ↑ а б Володькин А. А. Вооруженные силы Беларуси: внутреннее развитие и международное взаимодействие // Белорусский ежегодник : журнал. — Сайт экспертного сообщества Беларуси «Наше мнение», 2011.
  16. ↑ На $1 млрд: какое оружие Белоруссия намерена закупить у России
  17. ↑ Военное сотрудничество Белорусии и России на сайте белорусского посольства в Москве
  18. ↑ Военное сотрудничество с Российской Федерацией Архівавана 12 верасня 2021.
  19. ↑ Минобороны показало, как белорусские инструкторы тренируют российских военных
  20. ↑ К защите Союзного государства готовы! Как проходит подготовка военных региональной группировки войск
  21. ↑ Расейскіх мабілізаваных больш ня будуць рыхтаваць у Беларусі Спадарожнікавыя здымкі зафіксавалі ліквідацыю лягераў на беларускіх палігонах // Радыё Свабода, 5 ліпеня 2023
  22. ↑ Faulconbridge, Guy (2023-05-26). "Russia moves ahead with deployment of tactical nukes in Belarus". Reuters. Праверана 2023-05-27.
  23. ↑ Лукашенко заявил, что в Белоруссию ввезли больше половины запланированного ядерного оружия (руск.). Профиль. Праверана 2 жніўня 2023.
  24. ↑ Лукашенко заявил, что значительная часть ядерного оружия уже завезена в Белоруссию. TACC. Праверана 2 жніўня 2023.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Володькин А. А. Вооруженные силы Беларуси: внутреннее развитие и международное взаимодействие // Белорусский ежегодник : журнал. — Сайт экспертного сообщества Беларуси «Наше мнение», 2011.
  • Леонов, С. И. Военно-техническое сотрудничество Республики Беларусь с Российской Федерацией / С. И. Леонов // Актуальные проблемы социально-гуманитарного знания в контексте обеспечения национальной безопасности: материалы V Междунар. науч.-практ. конф., Минск, 13—14 апр. 2017 г. В 4 ч. Ч. 2. — Минск: Воен. акад. Респ. Беларусь. — С. 136—139.
  • Военно-техническое сотрудничество России и Белоруссии // Новый Оборонный Заказ. Стратегии : часопіс. — 2020. — Т. 6. — С. 16—17.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Ваеннае_супрацоўніцтва_Беларусі_і_Расіі&oldid=4623485"