Тэадор Сведберг

Тэадор Сведберг
шведск.: Theodor Svedberg
Дата нараджэння	30 жніўня 1884(1884-08-30)[…]
Месца нараджэння	Валба[d], Швецыя
Дата смерці	25 лютага 1971(1971-02-25)[…] (86 гадоў)
Месца смерці	Эрэбру, камуна Эрэбу, лен Эрэбру, Швецыя
Грамадзянства	Швецыя
Жонка	Андрэа Андрэен[d]
Дзеці	Эліяс Сведберг[d] і Hillevi Svedberg[d]
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта, дзеяч мастацтваў
Навуковая сфера	біяхімія
Месца працы	Упсальскі ўніверсітэт
Альма-матар	Упсальскі ўніверсітэт
Навуковы кіраўнік	Oskar Widman[d] і Carl Benedicks[d]
Вядомыя вучні	Арнэ Вільгельм Каўрын Тыселіус
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна[d] Шведская каралеўская акадэмія навук Акадэмія навук СССР Каралеўскае фізіяграфічнае таварыства ў Лундзе[d] Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Расійская акадэмія навук Амерыканскае філасофскае таварыства[d] Нацыянальная акадэмія навук ЗША
Узнагароды	Нобелеўская прэмія па хіміі (1926) Björkén Prize[d] (1926) медаль Франкліна[d] (1949) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (15 чэрвеня 1944)
Тэадор Сведберг на Вікісховішчы

Тэадор Сведберг (шведск.: Theodor Svedberg; 30 жніўня 1884, Вальбу — 26 лютага 1971, Копарберг) — шведскі фізіка-хімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі ў 1926 годзе за яго працу па дысперсным сістэмам.

Біяграфія

У 1907 годзе скончыў Упсальскі ўніверсітэт і працаваў там жа (з 1921 года прафесар). З 1949 года дырэктар інстытута ядзернай хіміі (Інстытут Г. Вернера) у г. Упсала.

Аўтар навуковых прац пераважна па калоіднай хіміі, электрафарэзе, фізікахіміі бялкоў.

Эксперыментальна пацвердзіў (1906) распрацаваную А. Эйнштэйнам і М. Смалухоўскім тэорыю броўнаўскага руху. даказаў рэальнасць існавання малекул.

Прапанаваў метад ультрацэнтрыфугавання для выдалення калоідных часціц з раствораў (1919), у т.л. для седыментацыі бялкоў.

Стварыў першую аналітычную ультрыцэнтрыфугу, якая забяспечвала паскарэнне 5×10³×g (1923).

Вызначыў малекулярную масу і форму малекул бялкоў (1926).

Член Шведскай АН (1912), замежны член АН СССР (1966).

Быў жанаты на Андрэа Андрэен (1888—1972), дзеячцы міжнароднага жаночага дэмакратычнага руху, лаўрэата Міжнароднай Сталінскай прэміі «За ўмацаванне міру паміж народамі» (1953).

Навуковыя працы

• Die Existenz der Moleküle, Lpz., 1912
• Colloid chemistry, N. Y., 1924

Літаратура

• Сведберг Тэадор // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 14: Рэле — Слаявіна. — С. 248. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14), ISBN 985-11-0035-8.

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.) 
• Профіль Теадора Сведберга на афіцыйным сайце РАН