Перайсці да зместу

Акіра Ёсіна

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Акіра Ёсіна
яп.: 吉野彰
Дата нараджэння 30 студзеня 1948(1948-01-30)[1][2] (76 гадоў)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Род дзейнасці хімік, інжынер, вынаходнік, даследчык
Навуковая сфера хімія
Месца працы
Навуковая ступень доктар філасофіі (2005), доктар-інжынер[d] і доктар тэхнічных навук
Альма-матар
Прэміі
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Акіра Ёсіна (яп.: 吉野 彰; нар. 30 студзеня 1948(1948-01-30)[1][2], Суйта, Японія[3][4][…]) — японскі хімік, супрацоўнік карпарацыі Asahi Kasei і прафесар універсітэта Мейдзё ў Нагоі. Стварыў першую бяспечную, жыццяздольную літый-іонную батарэю[6], якая стала шырока выкарыстоўвацца ў мабільных тэлефонах і ноўтбуках. Ёсіна быў узнагароджаны Нобелеўскай прэміяй па хіміі ў 2019 годзе разам з Стэнлі Уітынгемам і Джонам Гудэнафам.

Ранняе жыццё і адукацыя

[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў Суйце, Японія, 30 студзеня 1948 года. Скончыў сярэднюю школу Кітана ў горадзе Осака ў 1966 годзе. Атрымаў ступень бакалаўра ў 1970 годзе і ступень магістра ў 1972 годзе, адначасова быў як інжынерам Кіёцкага ўніверсітэта, так і меў ступень доктара інжынерыі ўніверсітэта Осакі ў 2005 годзе[7].

У гады каледжа Ёсіна наведваў курс, які выкладаў Кэн’іці Фукуі, першы азіят, які стаў лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па хіміі[8].

Усю сваю неакадэмічную кар’еру правёў у карпарацыі Asahi Kasei[9]. Адразу пасля заканчэння магістратуры ў 1972 годзе пачаў працаваць у Asahi Kasei[10]. Пачаў працаваць у лабараторыі Кавасакі ў 1982 годзе, а ў 1992 годзе атрымаў званне менеджара па распрацоўцы прадуктаў для іонных батарэй[11]. У 1994 годзе ён стаў менеджарам тэхнічнага развіцця вытворцы LIB A&T Battery Corp.[11], сумеснай кампаніі Asahi Kasei і Toshiba. Asahi Kasei зрабіў яго стыпендыятам у 2003 годзе, а ў 2005 годзе — генеральным дырэктарам уласнай лабараторыі[11]. З 2017 года з’яўляецца прафесарам універсітэта Мейдзё, і яго статус у Asahi Kasei змяніўся на ганаровага стыпендыята[11].

Акіра Ёсіна

У 1981 годзе Ёсіна пачаў даследаванні акумулятарных батарэй з выкарыстаннем поліацэтылену[12]. Поліацэтылен — электраправодны палімер, адкрыты Хідэкі Сіракавай, які пазней (у 2000 годзе) будзе ўдастоены Нобелеўскай прэміі па хіміі за сваё адкрыццё[10].

У 1983 годзе Ёсіна выпусціў прататып акумулятарнай батарэі з выкарыстаннем аксіду літыя-кобальту (LiCoO2) (адкрыты ў 1979 годзе) у якасці катода і поліацэтылена ў якасці анода. Гэты прататып, у якім сам матэрыял анода не ўтрымлівае літыя, а іоны літыя мігруюць з LiCoO2 у анод падчас зарадкі, быў прамым папярэднікам сучаснай літый-іоннай батарэі (LIB)[11].

Поліацэтылен меў нізкую рэальную шчыльнасць, што азначала вялікую ёмістасць, патрэбны вялікі аб’ём батарэі, а таксама праблемы з нестабільнасцю, таму Ёсіна перайшоў на вугляродзісты матэрыял у якасці анода і ў 1985 годзе сканструяваў першы прататып LIB і атрымаў асноўны патэнт.[10][13]

Так з’явіўся цяперашні літый-іонны акумулятар[10].

LIB у гэтай канфігурацыі была камерцыялізавана Sony ў 1991 годзе і A&T Battery ў 1992[14]. Ёсіна апісаў праблемы і гісторыю працэсу вынаходніцтва ў кнізе ў 2014 годзе[15].

Ёсіна выявіў, што ў якасці аноднага матэрыялу падыходзіць вугляродзісты матэрыял з пэўнай крышталічнай структурай[16] і гэта анодны матэрыял, які выкарыстоўваўся ў камерцыйным LIB першага пакалення. Ёсіна распрацаваў зборшчык току з алюмініевай фальгі[17], які ўтварыў пласт пасівацыі для забеспячэння высокага напружання батарэі пры нізкіх коштах, а таксама распрацаваў функцыянальную мембрану-сепаратар[18] і выкарыстанне дадатковага тэмпературнага каэфіцыента (ДТК)[19] для дадатковай бяспекі[11].

Рулонная структура LIB была задумана Ёсіна для забеспячэння вялікай плошчы паверхні электродаў і забеспячэння высокага разраду току, нягледзячы на нізкую праводнасць арганічнага электраліта[11].

У 1986 годзе Ёсіна замовіў вытворчасць партыі прататыпаў LIB[11]. Зыходзячы з даных выпрабаванняў бяспекі з гэтых прататыпаў, Міністэрства транспарту Злучаных Штатаў выступіла з лістом, у якім гаворыцца, што батарэі адрозніваюцца ад металічнай літыевай батарэі[20].

  • Прэмія хімічных тэхналогій Японскага хімічнага таварыства (1998)[21]
  • Узнагарода Электрахімічнага таварыства (1999)[21]
  • Прэміі Іхімуры ў прамысловасці — прэмія за заслугі (2001)[21]
  • Пахвала Міністэрства адукацыі, культуры, спорту, навукі і тэхналогій у галіне навукі і тэхнікі — прэмія за навуку і тэхніку, катэгорыя развіцця (2003)[21]
  • Медаль з фіялетавай стужкай ад урада Японіі (2004)[21]
  • Прэмія Ямадзакі-Тэіты ад Фонду садзейнічання матэрыялазнаўству і тэхналогіям Японіі (2011)[22]
  • Прэмія C&C ад NEC C&C Foundation (2011)[23]
  • Медаль IEEE за экалагічныя тэхналогіі і тэхналогіі бяспекі (2012)[24]
  • Глабальная энергетычная прэмія (2013)[25]
  • Прэмія Чарльза Старка Дрэйпера (2014)[26]
  • Японская прэмія (2018)[27]
  • Еўрапейская прэмія вынаходніка (2019)[28]
  • Нобелеўская прэмія па хіміі (2019)[6]
  • Ордэн культуры (2019)[29]

Зноскі

  1. а б http://www.japanprize.jp/data/foundation/2018jpnews59_e.pdf
  2. а б Akira Yoshino // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. а б (unspecified title)doi:10.1002/ANIE.201105006
  4. а б https://www.asahi-kasei.co.jp/asahi/jp/news/2013/pdf/ze140108.pdf
  5. а б https://hdl.handle.net/11094/46077
  6. а б "Nobel Prize in Chemistry Honors Work on Lithium-Ion Batteries - John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham and Akira Yoshino were recognized for research that has "laid the foundation of a wireless, fossil fuel-free society."". The New York Times.Specia, Megan (9 October 2019). «Nobel Prize in Chemistry Honors Work on Lithium-Ion Batteries — John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham and Akira Yoshino were recognized for research that has „laid the foundation of a wireless, fossil fuel-free society.». The New York Times. Retrieved 9 October 2019.
  7. Profile of Akira Yoshino and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery
  8. 芦原千晶. <あの頃> リチウムイオン電池開発の研究者・吉野彰さん(недаступная спасылка). 中日新聞 (30 верасня 2018). Архівавана з першакрыніцы 9 кастрычніка 2019. Праверана 7 кастрычніка 2021.
  9. Profile of Dr. Akira Yoshino.
  10. а б в г Profile of Akira Yoshino, Dr.Eng., and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery.
  11. а б в г д е ё ж Profile of Akira Yoshino, Dr.Eng., and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery.«Profile of Akira Yoshino, Dr.Eng., and Overview of His Invention of the Lithium-ion Battery» (PDF). Asahi Kasei. Retrieved 10 October 2019.
  12. "A conversation with a lithium-ion battery pioneer".
  13. JP 2642206(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 сакавіка 2020. Праверана 7 кастрычніка 2021., by USPTO PATENT FULL-TEXT AND IMAGE DATABASE
  14. Masaki Yoshio. Introduction: Development of Lithium-Ion Batteries. Springer (12 снежня 2009).
  15. Yoshino (2014). Lithium-Ion Batteries: Advances and Applications, chapter 1. Elsevier. Праверана 9 October 2019.
  16. JP 2642206(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 сакавіка 2020. Праверана 7 кастрычніка 2021.«JP 2642206» Архівавана 22 сакавіка 2020.., by USPTO PATENT FULL-TEXT AND IMAGE DATABASE
  17. Article of Tech-On(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 22 сакавіка 2012. Праверана 7 кастрычніка 2021., JP 2128922, Yoshino; Akira, «Nonaqueous secondary Battery», Application date 28 May 1984, issued 2 May 1997, assigned to Asahi Kasei
  18. JP 2642206., Yoshino; Akira, «Battery», Application date 28 May 1989, issued 2 May 1997, assigned to Asahi Kasei
  19. JP 3035677., Yoshino; Akira, « Secondary battery equipped with safety element», Application date 13 September 1991, issued 25 February 2000, assigned to Asahi Kasei
  20. Lithium-ion secondary battery (Japanese) 2nd edition, chapter 2 «History of development of lithium-ion secondary battery», P27-33, Nikkan Kogyo Shimbun (1996)
  21. а б в г д Profile of Dr. Akira Yoshino.«Profile of Dr. Akira Yoshino» (PDF). Asahi Kasei. Retrieved 10 October 2019.
  22. MST 山崎貞一賞 - トップページ.
  23. NEC C&C Foundation.
  24. The reason for the award-winning of the IEEE Medal and prize winners, John B. Goodenough and Rachid Yazami were awarded jointly.
  25. Russia honors lithium-ion scientist(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 кастрычніка 2019. Праверана 7 кастрычніка 2021.
  26. UT Austin's John B. Goodenough Wins Engineering's Highest Honor for Pioneering Lithium-Ion Battery(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 14 мая 2016. Праверана 7 кастрычніка 2021.
  27. 10 Lessons On How To Innovate From This Year's Japan Prize Winners.
  28. Akira Yoshino (JP).
  29. 'Mario Bros.' creator Shigeru Miyamoto to be given one of Japan's highest honors.