Цімаці Хант

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Цімаці Хант
Дата нараджэння 19 лютага 1943(1943-02-19)[1][2][…] (81 год)
Месца нараджэння
Грамадзянства
Бацька Richard William Hunt[d]
Маці Katharine Eva Rowland[d][3]
Жонка Mary Collins[d]
Род дзейнасці біяхімік, хімік
Навуковая сфера біяхімія
Месца працы
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Asher Korner[d]
Член у
Узнагароды
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сэр Рычард Цімаці Хант (англ.: Richard Timothy Hunt; нар. 19 лютага 1943, Нестан, Чэшыр, Англія) — брытанскі біяхімік і малекулярны фізіёлаг. Ён быў узнагароджаны Нобелеўскай прэміяй па фізіялогіі і медыцыне ў 2001 годзе разам з Полам Нерсам і Ліландам Хартвелам за адкрыццё бялковых малекул, якія кантралююць дзяленне клетак. Вывучаючы аплодненыя яйкі марскога вожыка ў пачатку 1980-х гадоў, Хант выявіў цыклін, бялок, які цыклічна агрэгуецца і высільваецца падчас цыклаў дзялення клетак.

Ранняе жыццё і адукацыя[правіць | правіць зыходнік]

Хант нарадзіўся ў сям’і Рычарда Уільяма Ханта, выкладчыка палеаграфія у Ліверпулі, і Кіта Роўленд, дачкі лесагандляра[6]. Пасля смерці абодвух сваіх бацькоў Хант выявіў, што яго бацька працаваў у Доме Буша, затым у штаб-кватэры Сусветнай службы Радыё Бі- бі-сі, хутчэй за ўсё, у выведцы, хоць невядома, чым ён на самай справе займаўся[7].У 1945 годзе Рычард стаў захавальнікам заходніх рукапісаў у Бадліянскай бібліятэцы, і сям’я пераехала ў Оксфард. Ва ўзросце васьмі гадоў Хант быў прыняты ў школу Dragon School, дзе ў яго ўпершыню з’явілася цікавасць да біялогіі дзякуючы свайму настаўніку нямецкай мовы Герду Соммерхоффу[8].Калі яму было чатырнаццаць, ён перайшоў у школу Каледжа Магдалены ў Оксфардзе, дзе навуковыя прэміі цяпер носяць яго імя, яшчэ больш зацікавіўшыся навукай і вывучэннем такіх прадметаў, як хімія і заалогія[7][9][10][11].

У 1961 годзе ён быў прыняты ў Клэр Каледж у Кембрыджы для вывучэння прыродазнаўчых навук, які скончыў у 1964 годзе і адразу пачаў працаваць на кафедры біяхіміі універсітэта пад кіраўніцтвам Ашэра Корнера[7]. Там ён працаваў з такімі навукоўцамі, як Луі Райхард і Тоні Хантэр[7]. Выступ Вернана Інгрэма ў 1965 годзе зацікавіў яго сінтэзам гемаглабіну, і на грэчаскай канферэнцыі ў 1966 годзе на гэтую тэму ён пераканаў гематолага і генетыка Ірвінга Лондана дазволіць яму працаваць у сваёй лабараторыі ў Медыцынскім каледжы Альберта Эйнштэйна ў Нью-Ёрку з ліпеня па кастрычнік 1966 года[7]. Яго кіраўніком ў аспірантуры быў Ашэр Корнер, тады ён засяродзіўся на сінтэзе гемаглабіну ў інтактных рэтыкулацытах труса (няспелыя эрытрацыты)[12][13].

Кар’ера і даследаванні[правіць | правіць зыходнік]

Пачатак кар’еры[правіць | правіць зыходнік]

Пасля атрымання ступені доктара філасофіі Хант вярнуўся ў Нью-Ёрк, каб працаваць у супрацоўніцтве з Нехамай Касовер, яе мужам Эдвардам Косовером і Элі Эрэнфельд. Знаходзячыся там, яны выявілі, што малюсенькія колькасці глутатыёна душаць сінтэз бялку ў рэтыкулацытах і што малюсенькія колькасці РНК цалкам забіваюць сінтэз. Пасля вяртання ў Кембрыдж ён зноў пачаў працаваць з Тоні Хантэрам і Рычардам Джэксанам, якія выявілі ланцужок РНК, якую выкарыстоўвае для запуску сінтэзу гемаглабіну. Праз 3-4 гады каманда выявіла па меншай меры два іншыя хімічныя рэчывы, якія дзейнічаюць у якасці інгібітараў[7].

Хант рэгулярна праводзіў лета, працуючы ў марской біялагічнай лабараторыі ў Вудс-Хол, штат Масачусэтс, якая карысталася папулярнасцю ў навукоўцаў сваімі прасунутымі летнімі курсамі, і, у прыватнасці, у тых, хто цікавіўся вывучэннем мітозу.Гэта месца забяспечвала гатовы запас марскіх малюскаў і марскіх вожыкаў сярод рыфаў і рыбалоўных докаў, і менавіта гэтыя бесхрыбетныя былі асабліва карысныя для вывучэння сінтэзу бялкоў у эмбрыягенезе, паколькі эмбрыёны былі проста створаны з ужываннем фільтраваныя марской вады, а празрыстасць эмбрыянальных клетак добра падыходзіла для мікраскапічнага даследавання[14].

Адкрыццё цыклінаў[правіць | правіць зыходнік]

Менавіта ў Вудс-Хоўл летам 1982 года, выкарыстоўваючы яйка марскога вожыка (Arbacia punctulata) у якасці свайго мадэльнага арганізма, ён адкрыў малекулу цыкліна[7]. Хант быў захопленым веласіпедыстам і назваў бялок, грунтуючыся на сваіх назіраннях за цыклічнымі зменамі яго узроўняў[15].

Цыкліны — гэта бялкі, якія граюць ключавую ролю ў рэгуляцыі цыклу дзялення клетак[16].Хант выявіў, што цыкліны пачынаюць сінтэзавацца пасля апладнення яйкаклетак і павышаюцца ў узроўнях падчас Інтэрфаза, пакуль яны вельмі хутка не падаюць у сярэдзіне мітозу ў кожным клеткавым дзяленні. Ён таксама выявіў, што цыкліны прысутнічаюць у клетках пазваночных, дзе яны таксама рэгулююць клеткавы цыкл. Ён і іншыя пасля паказалі, што цыкліны звязваюць і актывуюць сямейства пратэінкіназ, цяпер званых цыклінзалежнымі кіназамі, адна з якіх была ідэнтыфікаваная Полам Нерсам як найважнейшы рэгулятар клеткавага цыклу. Цыклінавы механізм клеткавага дзялення з’яўляецца асноватворным для ўсіх жывых арганізмаў (за выключэннем бактэрый), і таму вывучэнне гэтага працэсу ў простых арганізмах дапамагае праліць святло на рост пухлін ў людзей[17].

Пазнешая кар’ера[правіць | правіць зыходнік]

У 1990 годзе ён пачаў працаваць у Імперскім фондзе даследаванняў рака, пазней вядомы як Cancer Research UK навукова-даследчага інстытута ў Лондане, у Злучаным Каралеўстве, дзе яго праца была сканцэнтравана на разуменне аб тым, што робіць клеткі станавіцца ракавымі, гэта значыць: некантралявана размнажаюцца, пры гэтым звычайныя тармазлівыя сігналы адключаны[18]. Хант меў сваю ўласную лабараторыю ў лабараторыях Клэр Хол да канца 2010 года, і застаецца заслужаным кіраўніком групы ў Інстытуце Фрэнсіса Крыка[19][20]. Ён з’яўляецца членам Кансультатыўнага савета Campaign for Science and Engineering[21]. Ён уваходзіў у адборачную камісію на атрыманне прэміі Шаа ў галіне навукі аб жыцці і медыцыне[22]. У 2010 годзе Хант далучыўся да навукова-кансультатыўнага савета аўстрыйскага аналітычнага цэнтра Academia Superior, Інстытута даследаванняў будучыні[23].

Хант з’яўляецца вельмі шанаваным калегам і настаўнікам у даследчай супольнасці[24][25]. Падчас сваёй кар’еры ён кіраваў многімі аспірантамі, уключаючы Х’ю Пелхэма і Джонатана Пайнса.

Навуковая прапаганда[правіць | правіць зыходнік]

У дадатак да свайго навуковага ўкладу, Хант на працягу ўсяго жыцця з’яўляецца прыхільнікам навуковых даследаванняў. Пасля атрымання Нобелеўскай прэміі ў 2001 годзе ён праводзіў вялікую частку свайго часу, падарожнічаючы па свеце, размаўляючы як з папулярнай, так і са спецыялізаванай аўдыторыяй. У гэтых размовах ён прапанаваў свой характэрны пункт гледжання на даследаванні, якія падкрэсліваюць важнасць весяліцца і быць удачлівым[26]. Ён таксама лічыць, што навука прыносіць карысць, калі моладзі даецца ўлада.

Спрэчкі[правіць | правіць зыходнік]

У чэрвені 2015 года Хант стаў аб’ектам кампаніі онлайн-ганьбы пасля таго, як выказванні, якія ён зрабіў на канферэнцыі навуковай журналістыкі, былі вытлумачаны як сэксісцкія[27].Ціск супярэчнасцяў прымусіў яго сысці з некалькіх ключавых даследчых і палітычных пастоў, уключаючы Еўрапейскі даследчы савет, і часова сысці з публічнага жыцця і прафесійнай дзейнасці[28][29][30][31][32].

У 2017 годзе Хант зноў чытаў лекцыі. У чэрвені ён адправіўся ў Германію з ініцыятывай натхнення на прысуджэнне Нобелеўскай прэміі[33][34]. У кастрычніку ён выступіў на другім сімпозіуме малекулярных межаў у Такійскім тэхналагічным інстытуце[35][36]. У снежні ён правёў інаўгурацыйную лекцыю да Года даследаванняў на заалагічнай станцыі Антона Дорна ў Неапалі[37][38]. У 2018 годзе вярнуўся ў Ліндау[39]. У сакавіку 2019 года ён удзельнічаў у чацвёртым Дыялогу Нобелеўскай прэміі ў Токіа на тэму старэння[40].

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Хант быў абраны членам Еўрапейскай арганізацыі малекулярнай біялогіі у 1978 годзе, уваходзіў у Камітэт па стыпендыях арганізацыі ў 1990—1993 гадах, у 2008—2009 гадах і ў склад кіруючага органа, Савета, у 2004—2009 гадах. Ён быў абраны членам Каралеўскага таварыства ў 1991 годзе[41].

Хант быў абраны членам Акадэміі медыцынскіх навук Вялікабрытаніі ў 1998 годзе[42] і замежным супрацоўнікам Нацыянальнай акадэміі навук ЗША ў 1999 годзе[43].

У 2001 годзе разам з Ліландам Хартвелам і Полам Нерсам ён быў узнагароджаны Нобелеўскай прэміяй па фізіялогіі і медыцыне за іх адкрыцці ў галіне рэгулявання клеткавага цыклу з дапамогай цыкліну і цыклін-залежных кіназ.

У 2003 годзе Хант стаў ганаровым членам Каралеўскага таварыства Эдынбурга[44]. У 2006 годзе ён быў узнагароджаны Каралеўскім медалём Каралеўскага таварыства, дзве з якіх уручаюцца штогод за «найважнейшы ўклад у развіццё натуральных ведаў», у яго выпадку за «адкрыццё ключавога аспекту кантролю клеткавага цыклу, бялку цыклін, які з’яўляецца кампанентам цыклін-залежных кіназ, дэманструючы сваю здольнасць разумець значнасць выніку па-за межамі яго непасрэднай сферы інтарэсаў»[45].

Хант быў прысвечаны ў рыцары ў гонар свайго дня нараджэння ў 2006 годзе за заслугі перад навукай[46].

Асабістае жыццё[правіць | правіць зыходнік]

Хант жанаты на імунолагу Мэры Колінз, якая з’яўляецца прарэктарам Акінаўскага інстытута навукі і тэхналогій у Японіі. У пары ёсць дзве дачкі.

Зноскі

  1. Timothy R. Hunt // Brockhaus Enzyklopädie / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Timothy Hunt // Munzinger Personen Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. Oxford Dictionary of National Biography / C. MatthewOxford: OUP, 2004.
  4. (unspecified title) Праверана 27 красавіка 2018.
  5. https://www.ae-info.org/ae/User/Hunt_Tim
  6. Tim Hunt – Autobiography. Nobelprize.org. Nobel Media AB (2002).
  7. а б в г д е ё Tim Hunt – Autobiography. Nobelprize.org. Nobel Media AB (2002).«Tim Hunt — Autobiography». Nobelprize.org. Nobel Media AB. 2002. Retrieved 13 November 2008.
  8. Tim Hunt – Autobiography. Nobelprize.org. Nobel Media AB (2002). Праверана 13 November 2008.
  9. "Pursuing the impossible: an interview with Tim Hunt". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)публікацыя ў адкрытым доступе
  10. Creative Breakthroughs | Tim Hunt | TEDxLancasterU
  11. BBC Radio 4 interview with Jim Al-Khalili on The Life Scientific
  12. "Control of haemoglobin synthesis: Distribution of ribosomes on the messenger RNA for α and β chains". 1968. {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  13. "Control of haemoglobin synthesis: a difference in the size of the polysomes making alpha and beta chains". 1968. {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  14. Jackson, Peter K. (July 2008). "The Hunt for Cyclin". Cell. 134 (2): 199–202. doi:10.1016/j.cell.2008.07.011. PMID 18662532.
  15. Understanding how cells divide – the story of a Nobel prize(недаступная спасылка). Cancer Research UK – Science blog. Архівавана з першакрыніцы 18 чэрвеня 2020. Праверана 9 снежня 2021.
  16. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2001 Illustrated Lecture
  17. Неабходна задаць title= і url= для шаблона {{cite web}}. .
  18. "Sir Tim Hunt: I am interested in how cells know what they are and how they should behave (Interview)". The Telegraph.
  19. Cancer Research UK: Tim Hunt. Архівавана з першакрыніцы 13 кастрычніка 2008. Праверана 9 снежня 2021.. Archived from the original Архівавана 13 кастрычніка 2008. on 13 October 2008. Retrieved 13 November 2008.
  20. Tim Hunt biography on the web pages of the Francis Crick Institute(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 15 красавіка 2019. Праверана 9 снежня 2021.
  21. Advisory Council of the Campaign for Science and Engineering(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 28 жніўня 2010. Праверана 9 снежня 2021.
  22. Shaw Prize Website: Selection Committee(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 26 снежня 2015. Праверана 9 снежня 2021.
  23. Academia Superior — Academic Advisory Board. Retrieved 30 March 2019.
  24. "Tim Hunt plaudits (Letter to the editor)". The Times.
  25. "Women scientists defend 'sexist' Nobel winner". The Times.
  26. "I admire people who do fun things" на YouTube
  27. Why Tim Hunt's Sexist Comments Were No "Joke" (англ.). Scientific American Blog Network.
  28. Tim Hunt and Mary Collins: 'We're not being chased out of the country. Our new life's an adventure'. The Guardian.
  29. Varmus H E, Schmidt B P. 2016 Jun 27. Video — Panel Discussion (2015) — Communication Overkill? (Panelists Schmidt, Varmus, Ladd, McNutt, Rehman; Moderator: Adam Smith). Discussion at 1:15:45. Accessed 2019 Mar 31.
  30. Why Tim Hunt's Sexist Comments Were No "Joke" (англ.). Scientific American Blog Network.
  31. "Tim Hunt plaudits (Letter to the editor)". The Times.
  32. "Women scientists defend 'sexist' Nobel winner". The Times.
  33. Tim Hunt – Nobel Prize Inspiration Initiative.
  34. Where do Ideas come from? Nobel Laureate Tim Hunt на YouTube
  35. Tokyo 2017.
  36. Tim Hunt: My Life as a Scientist на YouTube
  37. Stazione Zoologica Anton Dohrn: 13 Dicembre l'inaugurazione dell'Anno della Ricerca con il Premio Nobel Tim Hunt.
  38. SNZ: Tim Hunt "Plenary Lecture" на YouTube
  39. Lindau Nobel Laureates Meetings.
  40. "Nobel laureates urge governments to promote active ageing and embrace 100-Year Life idea".
  41. Anon. Sir Tim Hunt FMedSci FRS. London: Royal Society (1991). Архівавана з першакрыніцы 17 лістапада 2015. One or more of the preceding sentences incorporates text from the royalsociety.org website where:
    " “All text published under the heading 'Biography' on Fellow profile pages is available under Creative Commons Attribution 4.0 International License.” --Royal Society Terms, conditions and policies. Архівавана з першакрыніцы 25 September 2015. Праверана 9 сакавіка 2016. "
  42. Fellow list entry for Tim Hunt on the Academy web pages(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 4 снежня 2018. Праверана 9 снежня 2021.
  43. Tim Hunt entry in the online member directory of the US National Academy of Science.
  44. PDF List of Fellows on the webpages of the RSE(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 30 сакавіка 2016. Праверана 9 снежня 2021.
  45. Royal Medal recent winners(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 9 чэрвеня 2008. Праверана 9 снежня 2021.
  46. Recorded in The Gazette (London Gazette), issue 58014, 16 June 2006, supplement 1.