Mars Pathfinder

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Mars Pathfinder
Pathfinder і Sojourner у JPL у кастрычніку 1996, падчас складання ў стартавую канфігурацыю.[1]
Заказчык Злучаныя Штаты Амерыкі НАСА
Аператар Лабараторыя рэактыўнага руху
Задачы Даследаванне Марса
Запуск 4 снежня 1996 06:58:07 UTC
Ракета-носьбіт Delta II
Стартавая пляцоўка SLC-17
NSSDC ID 1996-068A
SCN 24667
Тэхнічныя характарыстыкі
Маса

На старце: 850 кг[2] Пасля пасадкі:

Пасадачны модуль: 264 кг, марсаход: 11,5 кг
Магутнасць

Пасадачны модуль 35 Вт

Марсаход 13 Вт
Крыніцы сілкавання Сонечныя панэлі
Тэрмін актыўнага існавання

Запланаваны: 85 дзён

Фактычны: 9 месяцаў і 23 дні
Пасадка на нябеснае цела 4 ліпеня 1997 ў 16:56:55 UTC
Каардынаты пасадкі 19°07′48″ пн. ш. 326°47′48″ у. д. / 19,13000° пн. ш. 326,79667° у. д. / 19.13000; 326.79667G
Сайт праекта

 

«Mars Pathfinder»[3] — амерыканская аўтаматычная пасадачная станцыя, даследаваўшая Марс у 1997 годзе. Станцыя складалася з пасадачнага апарата, пасля пасадкі перайменаванага ў Мемарыяльную станцыю Карла Сагана, і 11,5-кілаграмовага колавага рабатызаванага марсахода Sojourner[4], які стаў першым планетаходам, што паспяхова працаваў па-за межамі сістэмы Зямля-Месяц.

Станцыя была запушчана NASA 4 снежня 1996 года на ракеце-носьбіце Delta II, і села 4 ліпеня 1997 года ў марсіянскай даліне Арэс, у рэгіёне пад назвай раўніна Хрыса. Затым пасадачны модуль адкрыўся, вызваляючы марсаход, які меў правесці шмат эксперыментаў на паверхні Марса. Місія мела шэраг навуковых прыбораў для аналізу марсіянскай атмасферы, клімату і геалогіі, а таксама складу парод і глебы. Кіравала місіяй Лабараторыя рэактыўнага руху (JPL), падраздзяленне Каліфарнійскага тэхналагічнага інстытута, якое адказвае за праграму NASA па даследаванні Марса.

Гэтая місія была першай з серыі місій на Марс з марсаходамі, і стала першым паспяховым марсіянскім пасадачным апаратам пасля таго, як два Вікінгі селі на Марс у 1976 годзе. Нягледзячы на тое, што Савецкі Саюз паспяхова адправіў планетходы на Месяц у рамках праграмы «Лунаход» у 1970-х гадах, яго марсіянскія місіі з марсаходамі праваліліся.

У дадатак да навуковых мэтаў, місія Mars Pathfinder была таксама місіяй праверкі розных інавацыйных тэхналогій, такіх як прызямленне з дапамогай падушкі бяспекі і аўтаматызаванае ўхіленне ад перашкод, якія пазней былі выкарыстаны ў місіі Mars Exploration Rover. Mars Pathfinder была таксама адметнай сваім надзвычай нізкім коштам у параўнанні з іншымі місіямі па даследаванню Марса. Першапачаткова місія была задумана як першая ў праграме Mars Environmental Survey (MESUR).

Мэты місіі[правіць | правіць зыходнік]

  • Даказаць, што распрацоўка «хутчэйшага, лепшага і таннейшага» касмічнага апарата магчымая (тры гады распрацоўкі і кошт менш за 150 мільёнаў долараў на пасадачны апарат і 25 мільёнаў долараў на марсаход[5]).
  • Паказаць, што з дапамогай простай сістэмы і ў 1/15 кошту місіі Вікінгаў можна адправіць тузін навуковых прыбораў на іншую планету. Для параўнання, місіі Viking каштавалі 935 мільёнаў долараў у 1974 годзе,[6] што адпавядала 3,5 мільярда долараў у 1997 годзе.
  • Прадэманстраваць прыхільнасць NASA да недарагіх даследаванняў планет, завяршыўшы місію з агульнымі выдаткамі ў 280 мільёнаў долараў, уключаючы кошт ракеты-носьбіта і затраты на падтрымку місіі.

Навуковыя эксперыменты[правіць | правіць зыходнік]

Марсаход Sojourner на Марсе, 22 сол

Mars Pathfinder праводзіў розныя даследаванні на марсіянскай глебе з дапамогай трох навуковых прыбораў. Пасадачны апарат меў стэрэаскапічную камеру з прасторавымі фільтрамі на рассоўнай мачце, Imager for Mars Pathfinder (IMP)[7][8] і інструмент структуры атмасферы/метэаралагічны набор (ASI/MET)[9], які выконваў ролю марсіянскай метэастанцыі, збіраючы звесткі пра ціск, тэмпературу і вецер. Канструкцыя MET уключала ў сябе тры ветрапаказальніка, усталяваныя на трох вышынях, самы верхні — прыкладна на вышыні 1 метра. За час працы метэастанцыя збольшага рэгістравала заходнія вятры.[10]

Марсаход Sojourner меў альфа-пратонны рэнтгенаўскі спектрометр (APXS)[11] для аналізу кампанентаў камянёў і глебы. Марсаход таксама меў дзве чорна-белыя камеры і адну каляровую. Гэтыя прыборы маглі даследаваць геалогію марсіянскай паверхні на адлегласці ад некалькіх міліметраў да сотняў метраў, геахімію і эвалюцыйную гісторыю горных парод, магнітныя і механічныя уласцівасці зямлі, магнітныя ўласцівасці пылу, атмасферныя, ратацыйныя і арбітальныя працэсы планеты.

Параўнанне памераў колаў: Sojourner, Mars Exploration Rover, Mars Science Laboratory

На борце марсахода знаходзілася тры навігацыйных камеры: дзве чорна-белыя 0,3- мегапіксельныя камеры былі размешчаны спераду ў спалучэнні з пяццю лазернымі далёкамерамі і дазвалялі як рабіць стэрэаскапічныя выявы, так і выяўляць небяспеку на шляху марсахода. Трэцяя камера мела тую ж раздзяляльнасць, але рабіла каляровыя здымкі, была размешчана ззаду (каля APXS), і была звернута на 90°. Яна рабіла выявы мэтавай вобласці працы APXS і слядоў марсахода на зямлі. Пікселі гэтай каляровай камеры былі размешчаны такім чынам, што з 16 пікселяў блока 4×4 пікселяў 12 пікселяў былі адчувальнымі да зялёнага, 2 пікселя да чырвонага і 2 пікселя да інфрачырвонага і сіняга колераў. Але паколькі ўсе камеры мелі лінзы зробленыя з селеніду цынку, які блакуе святло з даўжынёй хвалі ніжэй за 500 нм, сіняе святло фактычна не дасягала гэтых «сініх/інфрачырвоных» пікселяў, таму яны запісвалі толькі інфрачырвонае.

Усе тры камеры былі выраблены кампаніяй Eastman Kodak Company і кіраваліся працэсарам марсахода. Усе яны мелі аўтаматычную экспазіцыю і магчымасці апрацоўкі дрэнных пікселяў. Марсаход мог сціскаць выявы з пярэдніх камер з дапамогай алгарытму кадавання з усечаным блокам (BTC), але для выяваў з задняй камеры ён мог рабіць тое ж самае толькі са стратай інфармацыі аб колеры. Аптычнай раздзяляльнасці камер было дастаткова для распазнавання 6 мм аб’екта на адлегласці 65 см.[12]

Пасадачны апарат Pathfinder[правіць | правіць зыходнік]

Imager for Mars Pathfinder (IMP), (уключае магнітометр і анемометр)[13][7][правіць | правіць зыходнік]

Камера Mars Pathfinder IMP буйным планам
Схема камеры Mars Pathfinder IMP

IMP меў набор фільтраў, прызначаных для запісу з’яў у атмасферны і на паверхні. Інструмент меў дзве камеры, якія дазвалялі атрымліваць стэрэаскапічныя выявы, прычым набор фільтраў у іх трохі адрозніваўся.[14][15][16]

Характарыстыкі фільтраў IMP[15][16]
Камера і фільтр Цэнтральная даўжыня хвалі (нм) Шырыня паласы прапускання (нм) Катэгорыя
L0 443 26 Стэрэа, геалогія
L5 671 20 Стэрэа, геалогія
L6 802 21 Геалогія
L7 858 34 Геалогія
L8 898 41 Геалогія
L9 931 27 Стэрэа, далёкі план, геалогія
L10 1003 29 Геалогія
L11 968 31 Стэрэа, далёкі план, геалогія
R0 443 26 Стэрэа, геалогія
R5 671 20 Стэрэа, геалогія
R6 752 19 Геалогія
R8 600 21 Геалогія
R9 531 30 Стэрэа, далёкі план, геалогія
R10 480 27 Геалогія
R11 967 30 Стэрэа, далёкі план, геалогія
L1 450 5 Сонечны
L2 883 6 Сонечны
L3 925 5 Сонечны
L4 935 5 Сонечны
R1 670 5 Сонечны
R2 946 44 Сонечны
R3 936 5 Сонечны
R4 989 5 Сонечны

Атмасферныя і метэаралагічныя датчыкі (ASI/MET)[правіць | правіць зыходнік]

Схема пасадачнага апарата Mars Pathfinder. Бачны слуп ASI/MET, які пашыраецца да верху.

ASI/MET фіксаваў даныя аб тэмпературы, ціску і ветры падчас уваходу ў атмасферу Марса, спуску, а таксама на паверхні.[14] На інструменце знаходзілася ўласная электроніка для працы датчыкаў і запісу даных.[14]

Марсаход Sojourner[правіць | правіць зыходнік]

  1. Сістэма візуалізацыі (тры камеры: пярэдняя ч/б стэрэапара,[12] задняя каляровая)
  2. Лазерная сістэма выяўлення небяспекі[17]
  3. Альфа-пратонны рэнтгенаўскі спектрометр (APXS)
  4. Эксперымент па зносу колаў
  5. Эксперымент прыліпання матэрыялаў
  6. Акселерометры

Месца пасадкі[правіць | правіць зыходнік]

Месцам прызямлення была старажытная пойма ў паўночным паўшар’і Марса пад назвай даліна Арэса, адна з самых камяністых частак Марса. Навукоўцы абралі яе, таму што палічылі што гэта адносна бяспечная паверхня для прызямлення, якая тым не менш мусіць мець шырокі спектр розных камянёў, сабраных падчас катастрафічнай паводкі ў далёкім мінулым. Пасля паспяховай пасадкі спускальны апарат атрымаў назву Мемарыяльная станцыя Карла Сагана ў гонар астранома.[18]

Панарама месца пасадкі Mars Pathfinder, знятая IMP
Панарама месца пасадкі Mars Pathfinder, знятая IMP


Уваход ва атмасферу, спуск і пасадка[правіць | правіць зыходнік]

Паслядоўнасць пасадкі

Mars Pathfinder увайшоў у атмасферу Марса і сеў на паверхню з дапамогай інавацыйнай сістэмы, якая ўключае ўваходную капсулу, звышгукавы парашут, цвёрдапаліўныя ракетныя рухавікі і вялікія падушкі бяспекі для амартызацыі ўдару.

Mars Pathfinder наўпрост увайшоў у атмасферу Марса ў рэтраградным кірунку з гіпербалічнай траекторыі на хуткасці 6,1 км/с, для ўваходу ў атмасферу выкарыстоўваючы пасадачную капсулу, якая была зроблена на падставе арыгінальнай канструкцыі пасадачнага апарата Viking. Капсула складалася з задняй абалонкі і спецыяльна распрацаванага абляцыйнага цеплавога экрана для запаволення да 370 м/с, калі ўжо актывуецца звышгукавы парашут, каб запаволіць спуск праз тонкую марсіянскую атмасферу да 68 м/с. Бартавы камп’ютар пасадачнага апарата выкарыстоўваў дадатковыя бартавыя акселерометры для вызначэння часу надзімання парашута. Праз дваццаць секунд пасля гэтага піратэхнічна скідаўся цеплаахоўны экран. Яшчэ праз дваццаць секунд спускальны апарат аддзяляўся і спускаўся з задняй абалонкі на 20-метровай аброці. Калі пасадачны апарат зніжаўся да вышыні ў 1,6 км над паверхняй, бартавым камп’ютарам выкарыстоўваўся радар для вызначэння вышыні і хуткасці зніжэння. Гэтая інфармацыя была патрэбна для вызначэння дакладнага часу наступных пасадачных працэдур.[19]

Выпрабаванні падушак бяспекі Pathfinder у чэрвені 1995 года

Як толькі пасадачны апарат знізіўся да вышыні 355 м над зямлёй, менш чым за секунду надзьмуліся падушкі бяспекі з дапамогай трох газагенератараў.[20] Падушкі бяспекі складаліся з чатырох злучаных паміж сабой шматслаёвых мяшкоў вектрана, якія атачалі пасадачны апарат у форме чатырохгранніка. Яны былі спраектаваны і выпрабаваны з улікам удараў пад вуглом да 28 м/с. Аднак так як падушкі бяспекі былі разлічаны не больш чым на 15 м/с вертыкальны ўдар, тры цвердапаліўныя рэтраракеты былі ўсталяваныя над пасадачным апаратам, у задняй абалонкі капсулы.[21] Яны спрацавалі ў 98 м над зямлёй. Бартавы камп’ютар пасадачнага апарата падлічыў найлепшы час для запуску ракет і пераразання аброці так, каб хуткасць пасадачнага апарата знізілася прыкладна да нуля на вышыні ад 15 да 25 м над зямлёй. Пасля 2,3 секунды працы ракет, спускальны апарат адрэзаў аброць прыкладна на вышыні 21,5 м над зямлёй і ўпаў на паверхню Марса. Ракеты жа адляцелі ўверх і прэч разам з задняй абалонкай капсулы і парашутам (яны пасля былі знойдзены на касмічных здымках мясцовасці). Пасадачны апарат урэзаўся ў паверхню на хуткасці 14 м/с і меў паскарэнне тармажэння толькі 18 G. Першы адскок быў вышынёй 15,7 м, далей апарат працягваў падскокваць яшчэ як мінімум 15 раз (але даныя акселерометра ў гэты час не запісваліся).[22]

Увесь працэс уваходу ва атмасферу, спуску і пасадкі быў завершаны за чатыры хвіліны.

Як толькі пасадачны апарат перастаў каціцца, падушкі бяспекі спусціліся і ўцягнуліся ў бок пасадачнага апарата з дапамогай чатырох лябёдак, усталяваных на «пялёстках» пасадачнага апарата. Прызначаны для выпраўлення з любой першапачатковай арыентацыі, пасадачны апарат адразу апынуўся проста на сваім базавым пялёстку. Праз 87 хвілін пасля прызямлення пялёсткі былі разгорнуты, адкрыўшы марсаход Sojourner і сонечныя панэлі, што былі прымацаванымі знутры.[23]

Пасадачны апарат сеў ноччу ў 2:56:55 па мясцовым сонечным часе Марса (16:56:55 UTC) 4 ліпеня 1997 года. Пасадачны апарат павінен быў дачакацца ўзыходу сонца, каб адправіць свае першыя лічбавыя сігналы і выявы на Зямлю. Месца прызямлення знаходзілася на 19,30° паўночнай шыраты і 33,52° заходняй даўгаты ў даліне Арэс, усяго 19 км на паўднёвы захад ад цэнтра 200-кіламетровага эліпса пасадачнай пляцоўкі. Падчас першага марсіянскага сонечнага дня, які пасадачны апарат правёў на планеце, ён зрабіў здымкі і некаторыя метэаралагічныя вымярэнні. Пасля таго як першыя даныя былі атрыманы, інжынеры зразумелі, што адна з падушак бяспекі не цалкам спусцілася і магла стаць праблемай для маючага адбыцца праезду па пандусе марсахода Sojourner. Каб вырашыць праблему, яны паслалі каманду пасадачнаму апарату падняць адзін з яго пялёсткаў і выканаць дадатковае ўцягванне лябёдцы, каб спусціць падушку бяспекі. Працэдура прайшла паспяхова, і на другі дзень Sojourner быў адчэплены ад пасадачнага модуля і спушчаны па пандусу.[23]

Дзейнасць марсахода[правіць | правіць зыходнік]

Разгортванне Sojourner[правіць | правіць зыходнік]

З’езд марсахода Sojourner з пасадачнага апарата адбыўся на 2 сол пасля пасадкі 4 ліпеня 1997 года. Па меры таго, як ішлі наступныя солы, ён набліжаўся да розных камянёў, якія навукоўцы назвалі «Барнакл Біл», «Ёгі» і «Скубі-Ду» у гонар герояў вядомых мультфільмаў. Марсаход рабіў даследванні элементаў, знойдзеных у гэтых камянях і марсіянскай глебе, у той час як пасадачны апарат рабіў здымкі Sojourner і навакольнай мясцовасці, ў дадатак да назіранняў за кліматам.

Sojourner — шасціколавы апарат даўжынёй 65 см, шырынёй 48 см, вышынёй 30 см і вагой 11,5 кг.[24] Яго максімальная хуткасць дасягала 1 см/с. Агулам Sojourner праехаў каля 100 м, ніколі не аддаляючыся больш за 12 м ад пасадачнага модуля Pathfinder. За 83 сол працы ён адправіў на Зямлю 550 фотаздымкаў і прааналізаваў хімічныя ўласцівасці 16 месцаў побач з пасадачным апаратам.

Аналіз камянёў Sojourner[правіць | правіць зыходнік]

Sojourner каля камня Барнакл Біл

Першы аналіз камня пачаўся на 3 сол з Барнакл Біла. Для вызначэння яго складу быў выкарыстаны рэнтгенаўскі спектрометр альфа-часціц (APXS). Спектрометру спатрэбілася дзесяць гадзін, каб зрабіць поўнае сканаванне ўзору. Ён выявіў усе элементы, акрамя вадароду, які складае ўсяго 0,1 працэнта ад масы пароды.

APXS працаваў шляхам апраменьвання горных парод і ўзораў глебы альфа-часціцамі (ядрамі гелія, якія складаюцца з двух пратонаў і двух нейтронаў). Вынікі паказалі, што камень "Барнакл Біл" вельмі падобны на зямныя андэзіты, што пацвярджае мінулую вулканічную актыўнасць. Адкрыццё андэзітаў паказала, што некаторыя марсіянскія пароды ў мінулым былі пераплаўлены і перапрацаваны. На Зямлі андезіт утвараецца, калі магма знаходзіцца ў каменных кішэнях, а частка жалеза і магнію асядае. Такім чынам, канчатковая парода змяшчае менш жалеза і магнію і больш дыяксіду крэмнію. Вулканічныя пароды звычайна класіфікуюць шляхам параўнання адноснай колькасці шчолачаў (Na2O і K2O) з колькасцю дыяксіду крэмнію (SiO2). Андэзіт адрозніваецца ад парод, знойдзеных у метэарытах, якія прыляцелі з Марса.[25][26][27]

Аналіз каменя Ёгі з дапамогай APXS паказаў, што гэта была базальтавая парода, больш прымітыўная чым Баранкл Біл. Форма і фактура Ёгі ўказваюць, што ён верагодна трапіў у тую мясцовасць у выніку паводкі.

Яшчэ адзін камень, "Мо", меў пэўныя сляды ветравой эрозіі на паверхні. Большасць прааналізаваных парод паказалі высокае ўтрыманне крэмнію. У іншым рэгіёне, вядомым як сад камянёў, Sojourner знайшоў дзюны ў форме паўмесяца, падобныя на дзюны на Зямлі.

Калі канчатковыя вынікі місіі былі апісаны ў серыі артыкулаў у часопісе Science(5 снежня 1997 г.), лічылася, што камень Ёгі меў пылавы налёт, але ўнутры быў падобны на камень Барнакл Біл. Разлікі паказваюць, што гэтыя два камяні складаюцца ў асноўным з мінералаў артапіраксена (сілікат магнію і жалеза), палявых шпатаў (алюмініевыя сілікаты калію, натрыю і кальцыя) і кварцу (дыяксід крэмнія), з дадаткам малой колькасці магнетыту, ільменіту, сульфіду жалеза і фасфату кальцыю.[25][26]

Панарама камянёў каля Sojourner (5 снежня 1997)
Панарама камянёў каля Sojourner (5 снежня 1997)


Бартавы камп’ютар[правіць | правіць зыходнік]

Убудаваны камп’ютар марсахода Sojourner змяшчаў 2 МГц[28] працэсар Intel 80C85 з 512 Кб аператыўнай памяці і 176 Кб цвёрдацельнай флэш-памяці, працуючы з цыклічным выканаўчым механізмам.[29]

Камп’ютар пасадачнага апарата Pathfinder уяўляў сабой адначыпавы працэсар IBM Risc 6000 (Rad6000 SC) з абаронай ад выпраменьвання, 128 Мб аператыўнай памяці і 6 Мб EEPROM.[30][31] Яго аперацыйнай сістэмай была VxWorks.[32]

Вынікі працы Pathfinder[правіць | правіць зыходнік]

Буйны план неба Марса на заходзе, знята Mars Pathfinder (1997)

Пасадачны апарат за час працы адправіў на Зямлю больш за 2,3 мільярда біт (287,5 мегабайт) інфармацыі, уключаючы 16 500 здымкаў, і зрабіў 8,5 мільёна вымярэнняў атмасфернага ціску, тэмпературы і хуткасці ветру.[33]

Зрабіўшы некалькі здымкаў неба на розных адлегласцях ад Сонца, навукоўцы змаглі вызначыць што памер часціц у ружовай дымцы складае каля аднаго мікраметра ў радыусе. Колер некаторых часціц быў падобны да аксігідраксіднай фазы жалеза, што пацвярджае тэорыю больш цёплага і вільготнага клімату ў мінулым.[34] Pathfinder меў некалькі магнітаў для вывучэння магнітнай кампаненты пылу. У рэшце рэшт усе магніты акрамя аднаго пакрыліся пылам. Паколькі самы слабы магніт не прыцягваў часціцы, была зроблена выснова, што паветраны пыл не ўтрымлівае чыстага магнетыту ці толькі аднаго тыпу маггеміту. Верагодна, пыл быў сумессю, магчыма змацаванай аксідам жалеза (Fe2O3).[35] Выкарыстоўваючы значна больш складаныя прыборы, марсаход Spirit выявіў што магнетыт можа растлумачыць магнітную прыроду пылу і глебы на Марсе. Магнетыт быў знойдзены ў глебе і найбольш магнетычная частка глебы была цёмнай. Магнетыт таксама вельмі цёмны.[36]

Выкарыстоўваючы доплераўскі сачэнне і двухбаковыя вымярэнні, навукоўцы пашырылі ранейшыя вымярэнні пасадачных апаратаў Viking і вызначылі, што негідрастатычны кампанент палярнага моманту інэрцыі звязаны з выпукласцю Фарсіды і што планета ўнутры не расплаўлена. Металічнае ядро мае радыус ад 1 300 да 2 000 км.[25]

Канец місіі[правіць | правіць зыходнік]

Mars Pathfinder зняты з космасу MRO HiRISE

Хоць планавалася, што місія працягнецца ад тыдня да месяца, марсаход паспяхова працаваў амаль тры месяцы. Сувязь спынілася пасля 7 кастрычніка[37] з апошняй перадачай даных ад Pathfinder 27 верасня 1997 года ў 10:23 UTC. Кіраўнікі місіі спрабавалі аднавіць поўную сувязь на працягу наступных пяці месяцаў, але місія была спынена 10 сакавіка 1998 года. Падчас працягнутай місіі стваралася стэрэапанарама навакольнай мясцовасці з высокай раздзяляльнасцю, і планавалася наведванне марсаходам Sojourner аддаленага хрыбта, але панарама была завершана толькі прыкладна на траціну, і наведванне хрыбта не паспела пачацца, калі сувязь са станцыяй знікла.[37]

Бартавы акумулятар, разлічаны на працу на працягу аднаго месяца, мог выйсці з ладу пасля шматразовай зарадкі і разрадкі. Акумулятар выкарыстоўваўся для нагрэву электронікі зонда да тэмпературы крыху вышэйшай за чаканую начную. Калі акумулятар выйшаў з ладу, больш нізкія чым звычайна тэмпература магла прывесці да паломкі крытычна важных частак, што ў сваю чаргу — да страты сувязі.[37][38] Але ўжо за першы месяц працы місія перавыканала свае мэты.

Mars Reconnaissance Orbiter знайшоў пасадачны апарат Pathfinder у студзені 2007 года.[39][40]

Зноскі[правіць | правіць зыходнік]

  1. ↑ Nelson, Jon. Mars Pathfinder / Sojourner Rover. NASA. Архівавана з першакрыніцы February 19, 2014. Праверана February 2, 2014.
  2. ↑ Mars Pathfinder Fact Sheet. NASA/JPL (19 сакавіка 2005). Архівавана з першакрыніцы September 19, 2014. Праверана February 21, 2014.
  3. ↑ "One Way or Another, Space Agency Will Hitch a Ride to Mars". Washington Post.
  4. ↑ Mars Pathfinder. NASA. Архівавана з першакрыніцы November 12, 2011. Праверана June 10, 2015.
  5. ↑ Mars Pathfinder Rover. National Aeronautics and Space Administration. Праверана 30 верасня 2020.
  6. ↑ Ezell, Edward Clinton; Ezell, Linda Neuman (1984). "Viking Lander: Building A Complex Spacecraft - Reorganizations and Additional Cutbacks". On Mars: Exploration of the Red Planet 1958-1978. Washington, D.C.: National Aeronautics and Space Administration. pp. 268–270. Архівавана з арыгінала April 8, 2016. Праверана June 10, 2015.
  7. ↑ а б Smith, P. H.; Tomasko, M. G.; Britt, D.; Crowe, D. G.; Reid, R.; Keller, H. U.; Thomas, N.; Gliem, F.; Rueffer, P.; Sullivan, R.; Greeley, R.; Knudsen, J. M.; Madsen, M. B.; Gunnlaugsson, H. P.; Hviid, S. F.; Goetz, W.; Soderblom, L. A.; Gaddis, L.; Kirk, R. (1997). "The imager for Mars Pathfinder experiment". Journal of Geophysical Research. 102 (E2): 4003–4026. Bibcode:1997JGR...102.4003S. doi:10.1029/96JE03568.
  8. ↑ Smith P. H.; Bell J. F.; Bridges N. T. (1997). "Results from the Mars Pathfinder camera". Science. 278 (5344): 1758–1765. Bibcode:1997Sci...278.1758S. doi:10.1126/science.278.5344.1758. PMID 9388170.
  9. ↑ "The Mars Pathfinder atmospheric structure investigation meteorology (ASI/MET) experiment". {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка)
  10. ↑ Windsocks on Mars. JPL/NASA Mars Pathfinder (2005). Архівавана з першакрыніцы March 5, 2016. Праверана June 10, 2015.
  11. ↑ R. Rieder; H. Wänke; T. Economou; A. Turkevich (1997). "Determination of the chemical composition of Martian soil and rocks: The alpha proton X ray spectrometer". Journal of Geophysical Research. 102 (E2): 4027–4044. Bibcode:1997JGR...102.4027R. doi:10.1029/96JE03918.
  12. ↑ а б Rover Camera Instrument Description. NASA. Архівавана з першакрыніцы March 5, 2016. Праверана June 10, 2015.
  13. ↑ IMP Camera Specifications. mars.nasa.gov. Праверана 29 сакавіка 2023.
  14. ↑ а б в Mars Pathfinder Instrument Descriptions. mars.nasa.gov. Праверана 29 сакавіка 2023.
  15. ↑ а б How does the IMP work ?. mars.nasa.gov. Праверана 29 сакавіка 2023.
  16. ↑ а б IMP Instrument Overview. atmos.nmsu.edu.
  17. ↑ Stone, H. W. (1996). Mars Pathfinder Microrover: A Small, Low-Cost, Low-Power Spacecraft (Report). hdl:2014/25424.
  18. ↑ Mars lander renamed for Sagan. NASA. Архівавана з першакрыніцы December 11, 2018. Праверана September 5, 2017.
  19. ↑ Mars Pathfinder - Entry Descent and Landing. mars.nasa.gov. Праверана 16 лютага 2021.
  20. ↑ Mars Pathfinder Lander Description. pdsimage.wr. USGS. Праверана 31 March 2021.
  21. ↑ Rocket Assisted Descent – The RAD Rocket Motors. mars.nasa.gov. Праверана 16 лютага 2021.
  22. ↑ Spencer, David A.; Blanchard, Robert C.; Braun, Robert D.; Kallemeyn, Pieter H.; Thurman, Sam W. (March 1998). "Mars Pathfinder Entry, Descent, and Landing Reconstruction". Journal of Spacecraft and Rockets. 36 (3): 357–366. doi:10.2514/2.3478. ISSN 0022-4650.
  23. ↑ а б NASA – NSSDCA – Spacecraft – Details. nssdc.gsfc.nasa.gov. Праверана 16 лютага 2021.
  24. ↑ Mars – the search for life. NASA (4 сакавіка 2009). Архівавана з першакрыніцы March 27, 2009. Праверана March 28, 2009.
  25. ↑ а б в Golombek, M. et al. 1997.
  26. ↑ а б APXS Composition Results. NASA. Архівавана з першакрыніцы June 3, 2016. Праверана June 10, 2015.
  27. ↑ Bruckner, J.; Dreibus, G.; Rieder, R.; Wanke, H. (2001). "Revised Data of the Mars Pathfinder Alpha Proton X-ray spectrometer: Geochemical Behavior of Major and Minor Elements". Lunar and Planetary Science XXXII: 1293. Bibcode:2001LPI....32.1293B.
  28. ↑ Mars Pathfinder FAQs - Sojourner CPU. NASA. Архівавана з першакрыніцы December 29, 2014. Праверана June 10, 2015.
  29. ↑ "Autonomy for Mars rovers: past, present, and future" (PDF). Праверана June 10, 2015. {{cite journal}}: Шаблон цытавання journal патрабуе |journal= (даведка); Вонкавая спасылка ў |archivedate= (даведка); Праверце значэнне даты ў: |archivedate= (даведка)
  30. ↑ "QUESTION: What type of computer is the Pathfinder utilizing? ..." (NASA Quest Q&A). NASA (25 красавіка 1997). Архівавана з першакрыніцы March 7, 2016. Праверана July 21, 2015.
  31. ↑ "QUESTION: When it was designed, why was only a single 80C85 CPU used? ..." (NASA Quest Q&A). NASA (25 красавіка 1997). Архівавана з першакрыніцы July 23, 2015. Праверана July 21, 2015.
  32. ↑ Wind River Powers Mars Exploration Rovers—Continues Legacy as Technology Provider for NASA's Space Exploration. Wind River Systems (6 чэрвеня 2003). Архівавана з першакрыніцы January 6, 2010. Праверана August 28, 2009.
  33. ↑ Mars Pathfinder and Sojourner. NASA. Архівавана з першакрыніцы June 23, 2015. Праверана June 10, 2015.
  34. ↑ Smith, P. et al. 1997.
  35. ↑ Hviid, S. et al. 1997.
  36. ↑ Bertelsen, P. et al. 2004.
  37. ↑ а б в Mars Pathfinder Nearing Its End. sciencemag.org. Архівавана з першакрыніцы June 21, 2013. Праверана June 10, 2015.
  38. ↑ NASA facts - Mars Pathfinder. Jet Propulsion Laboratory. Архівавана з першакрыніцы May 13, 2013. Праверана September 30, 2013.
  39. ↑ McKee, Maggie (January 12, 2007). "Mars probe may have spotted lost rover". New Scientist. Архівавана з арыгінала April 24, 2015. Праверана September 4, 2017.
  40. ↑ Mars Pathfinder Landing Site and Surroundings. NASA. Архівавана з першакрыніцы May 20, 2015. Праверана June 10, 2015.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Mars_Pathfinder&oldid=4718692"