Эдвард Рачыньскі

Эдвард Бэрнард Рачыньскі
польск.: Edward Bernard Raczyński
польскі палітык, прэзідэнт Польшчы (у выгнанні)
Род дзейнасці	дыпламат, палітык, пісьменнік, гісторык
Дата нараджэння	19 снежня 1891(1891-12-19)[…]
Месца нараджэння	Закапанэ, Аўстра-Венгрыя
Дата смерці	30 ліпеня 1993(1993-07-30)[…] (101 год)
Месца смерці	Лондан, графства Вялікі Лондан, Англія, Вялікабрытанія
Грамадзянства	Польшча
Бацька	Edward Aleksander Raczyński[d]
Маці	Róża Potocka[d]
Жонка	Aniela Mieczysławska[d] і Joyous Markham[d]
Альма-матар	Ягелонскі ўніверсітэт Jan III Sobieski High School in Kraków[d]
Партыя	беспартыйны
Узнагароды і прэміі
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Э́двард Бэ́рнард Рачы́ньскі (польск.: Edward Bernard Raczyński; 19 снежня 1891 — 30 ліпеня 1993) — польскі палітык, дыпламат, пісьменнік, прэзідэнт Польшчы (у выгнанні) у перыяд 1979—1986 гадоў. Доўгажыхар: пражыў 101,5 год (на момант пачатку прэзідэнцтва — 88 гадоў, на момант заканчэння — 95).

Біяграфія

Граф, паходзіў з вядомага вялікапольскага роду Рачыньскіх герба Налеч. Яго бацькам быў Эдвард Аляксандр Рачыньскі, а маці Ружа Патоцкая (была таксама замужам за Уладзіславам Красінскім). Быў братам Рогара Адама Рачыньскага, таксама зводным братам Караля Рогара Рачыньскага, а таксама Адама Красінскага.

Навучаўся ў Кракавее, дзе жыў у рэзідэнцыі «пад Авенамі», у доме бабулі Адама Патоцкага. Пасля яе смерці разам з сям'ёй пераехаў на вуліцу Бальнічную непадалёк тэатра. Спачатку вучыўся разам з братам Рогарам дома, што было звычайнай практыкай у польскіх земствах. Затым (з пятага класа) наведваў II Ліцэй імя караля Яна III Сабескага ў Кракаве.

Вучыўся юрыдычным дысцыплінам у Лейпцыгу, вучыўся таксама ў лонданскай Школе палітычных навук, быў доктарам права Ягелонскага ўніверсітэта.

У 1919 годзе пачаў працу ў Міністэрстве замежных спраў Польшчы. Працаваў у дыпламатычных прадстаўніцтвах у Капенгагене, Лондане і Жэневе.

З 1932 года прадстаўляў Рэспубліку як пастаянны дэлегат пры Лізе Нацый у Жэневе (прабыў на гэтай пасадзе амаль тры гады).

Праз два тэрміны паўнамоцтваў з 1934 года аж да адмовы ад прызнання ўрада Польшчы ў выгнанні 5 ліпеня 1945 года быў паслом Польшчы ў Лондане. Імем польскага ўрада падпісваў польска-брытанскі саюзны дагавор. У 1941—1943 быў міністрам замежных спраў Польшчы ў выгнанні. Да вайны быў прыхільнікам санацыі.

Арганізатар, таксама разам з Уладзіславам Андэрсам і Томашам Арцішэўскім член Савета Трох, створанага ў 1954 годзе з-за апазіцыі перад Аўгустам Залескім, які не жадаў саступаць пасаду прэзідэнта. Яго склад змяняўся шэсць разоў, аднак пастаянным яе членам быў Эдвард Рачыньскі.

Пасля 7-гадовага тэрміна прэзідэнцкіх паўнамоцтваў (1979—1986) сышоў у адпаведнасці з папярэднім абвяшчэннем, як і яго папярэднік, з пасады главы дзяржавы.

Заснаваў у 1990 годзе Фонд Рачыньскіх у Познані і перадаў яму Рагалінскую галерэю пры Нацыянальным музеі, у якім ён заставаўся фактычным уладальнікам. У склад галерэі ўвайшлі больш за 300 карцін, скульптур, іншых прадметаў мастацтва, а таксама палац і парк у Рагаліне.

У якасці Прэзідэнта Польшчы быў кавалерам Ордэна Белага Арла.

Пахаваны ў Рагаліне.

Сям’я

Быў тройчы жанаты. Першай яго жонкай была англічанка Джойс Маркхем (1902—1931). Шлюб заключаны ў Лондане ў 1925 годзе, але яна рана памерла. Дзяцей ад першага шлюбу не было.

Другой жонкай стала Цэцылія Ярашыньская (1906—1962), з якой Рачыньскі ажаніўся ў 1932 годзе. У іх было трое дочак:

1. Ванда (нар. 1933) замужам за Рышардам Дзямбіньскім;
2. Вірыдзянна (нар. 1935) замужам за Ксаверыем Рэем;
3. Катажына (нар. 1939).

У 1991 годзе ў Лондане 100-гадовы Рачыньскі абвянчаўся з Анеляй Лільпап (нар. 1910), дачкой вядомага варшаўскага архітэктара Францішка Лільпапа.

Быў апошнім прадстаўніком па мужчынскай лініі польскага роду Рачыньскіх, таму што ні яго пляменнікі, ні ён сам не пакінулі сыноў.